محیط زیست
صنایع کردستان و نگرانی‌های زیست‌محیطی
یک کارشناس: اگر به بهانه حفظ محیط‌زیست، اجازه راه‌اندازی صنایع سنگین و نیمه‌سنگین در استان داده نشود، نمی‌توان انتظار تحقق شعار «رونق تولید» را داشت
شهلا اخلاق| سنندج- خبرنگار:
کارخانه‌های پتروشیمی کردستان و لاستیک بارز در سفر مردادماه 4 سال پیش رئیس‌جمهوری به استان کردستان به بهره‌برداری رسید. عملیات اجرایی کارخانه مجتمع لاستیک بارز کردستان از سال 90 آغاز شده و میزان تولید این کارخانه در طول سال 42 هزار تن برابر با 6 میلیون حلقه تایر و در طول روز 18هزار لاستیک است.
مجتمع بارز کردستان با 6 هزار و 270 میلیارد ریال سرمایه‌گذاری احداث شده و برای هزار نفر به صورت مستقیم و ۱۰ هزار نفر به صورت غیرمستقیم اشتغال ایجاد کرده است. کارخانه پتروشیمی کردستان هم بزرگ‌ترین سرمایه‌گذاری صنعتی در کردستان به شمار می‌رود و این طرح می‌تواند در صنعتی شدن و اشتغال جویندگان کار استان، نقش پررنگی ایفا کند.
ظرفیت اسمی کارخانه پتروشیمی کردستان، تولید 300 هزارتن پلی‌اتیلن سبک در سال است و با ۱۴ هزار و ۱۴۰ میلیارد ریال سرمایه‌گذاری ریالی انجام شده است. یکی از خصوصیات بارز پتروشیمی کردستان، امکان ایجاد صنایع پایین دستی برای ایجاد اشتغال و ارزش افزوده بیشتر است. این کارخانه در سنندج و در زمین‌های روستای «سرنجیانه» و با 14 هزار و 140میلیارد ریال سرمایه‌گذاری ریالی و ارزی به بهره‌برداری رسید.
پیامد ساخت مجتمعهای پتروشیمی
این‌ها مقدمه‌ای بود تا بگوییم اگر در ادامه گزارش به موضوع خطرات احتمالی زیست‌محیطی این 2 تولیدی بزرگ می‌پردازیم، یک‌طرفه به قاضی نرفته‌ایم و صرف سرمایه زیاد، مزیت اشتغال‌زایی این مراکز و ارزش افزوده متاثر از آنها برای استان را نیز مد نظر داشته‌ایم. یک کارشناس محیط‌زیست می‌گوید: پیامد احداث مجتمعهای پتروشیمی، ایجاد پساب‌های نفتی و شیمیایی، آلودگی صوتی، سوزاندن گازهای تفکیکی، جمع شدن مواد زائد شیمیایی، دفع زباله و مواردی از این دست است که چالش‌های بزرگ زیست‌محیطی به شمار می‌روند و باید مورد بررسی قرار گیرند.
«فریاد وزیری» نمونههایی از آثار مختلف زیست‌محیطی این آلودگیها را تخریب اکوسیستم منطقه و تبدیل‌شدن برکه‌ها و رودخانه‌ها به مرداب به دلیل رعایت نکردن اصول صحیح جای‌گیری مجتمعهای پتروشیمی، بارور نشدن و از بین رفتن آبزیان احتمالی در مرحله نوزادی و استشمام آمونیاک موجود در هوا عنوان می‌کند.
این کارشناس معتقد است: در کل اگر به آلودگیها و آثار منفی آلایندههای ناشی از فعالیت این مجتمعها نگاهی بیندازیم، یکی از مهم‌ترین آنها سرطان‌زایی و سمی بودن فاضلاب‌ها، زائده‌های خطرناک با میزان سم زیاد نظیر کلرین و داشتن قابلیت انفجار است. انتشار آلایندههای هوا شامل اکسیدهای گوگرد، کربن، ترکیبات کلرینه، ازته و آمونیاک، تولید سروصدا در مرحله حمل و نقل مواد اولیه و فرایند تولید در داخل و خارج از محوطه مجتمع را میتوان از دیگر آثار مخرب مجتمعهای پتروشیمی دانست.
وزیری یادآور می‌شود: باید دانست قبل از این‌که مجتمعی با این حد از خطرات و آلودگیها در مکانی مانند استان کردستان تاسیس شود، باید کاملا کارشناسی شده و آثار مثبت و سازنده آن بیشتر باشد.
وی تاکید می‌کند: این مساله که صنایعی که با گاز و نفت سروکار دارند، منشأ آلودگی محیط زیست هستند، بر کسی پوشیده نیست.
این کارشناس البته در عین حال راهکارهایی نیز ارائه می‌دهد که از جمله آنها موظف ساختن مجتمعهای پتروشیمی به اخذ گواهی‌نامه معتبر از سازمان استاندارد، کاهش ضایعات تولیدی، تلاش به منظور تصفیه پساب‌ها و بازیافت پسماندها و توسعه فضای سبز موجود است.
دفاع از تولید کارخانه لاستیک‌سازی
یک کارشناس صنعت لاستیک می‌گوید: از آن‌جا که لاستیک‌‌ها سالیان سال در محیط باقی مانده‌اند و قابل تجزیه بیولوژیکی نیستند، آلودگی‌های زیادی را در محیط زیست ایجاد خواهند کرد؛ ضمن این‌که مواد اولیه این محصول وارداتی بوده و ارز فراوانی در قبال آن از کشور خارج می‌شود. «آروین حقمرادی» با دفاع از راه‌اندازی کارخانه لاستیک‌سازی در استان می‌افزاید: در حالی که با بازیافت لاستیکهای فرسوده میتوان در جهت جلوگیری از خروج ارز و جلوگیری از آلودگی محیط قدم برداشت، راه‌اندازی کارخانه ساخت لاستیکهای نو، گامی رو به جلو برای حفظ محیط زیست و نیز جنبه اقتصادی آن خواهد بود.
وی معتقد است: اگر به بهانه حفظ محیط زیست، اجازه راه‌اندازی هیچ‌کدام از صنایع سنگین و نیمه‌سنگین در استان داده نشود، نمی‌توان انتظار تحقق شعار «رونق تولید» را داشت.
احتمال تهدید چرخه حیات آبی
اما یک کارشناس صنایع پتروشیمی نیز می‌گوید: معنای تحت‌‌اللفظی پتروشیمی، مواد شیمیایی حاصل از نفت است و در فرایند تولید صنایع پتروشیمی، هیدروکربن‌های نفت خام یا گاز طبیعی به فراورده‌های مختلف و متعدد شیمیایی تبدیل می‌شود. «بهرام کرمی» می‌افزاید: در ایران، حدود ۳۶ مجتمع پتروشیمی وجود دارد و در استان کردستان نیز یکی از این مجتمعها طی ماه‌های اخیر به طور رسمی آغاز به کار کرد. از نگاه این کارشناس، نوع و میزان آلایندههای محیط زیستی پتروشیمی متفاوت است و براساس فرایندهای مختلفاز جمله جمع‌آوری مواد اولیه، تولید و تبدیلمواد، جمع‌آوری و انبار مواد تولیدشده تقسیم‌‌بندی خواهد شد.
وی کاربردهای اصلی محصولات مجتمع پتروشیمی کردستان را خوراک واحدهای پایین‌دستی، تولیدکننده انواع فیلم پلی‌اتیلن، فوم پلی‌اتیلن، روکش سیم و کابل، قطعات پلاستیکی و... عنوان می‌کند که همگی سم‌‌ها و آلایندههای خاصی تولید می‌کنند. به گفته این کارشناس، پساب خارج شده از صنایع تولید پلاستیک گاهی می‌تواند حاوی آلایندههای فرار و سمی باشد و چرخه حیات آبی را مختل کند. قطعا در آن مجتمعها، کنترل اساسی بر مواد لازم است
کرمی ادامه می‌دهد: یکی از آزمایش‌های مورد نیاز برای فاضلاب صنایع پلاستیک، آزمایش فلزات سنگین است. برای کنترل آلودگی هوا نیز میتوان از سیستم‌های کندانسورها، جذب سطحی، اسکرابرها و احتراق یا سوزاندن و برای کنترل آلودگی آب هم میتوان از سیستم‌های تقطیر و پالایش گاز استفاده کرد. برای کاهش پسماندها نیز بهترین گزینه بازیافت است.
