دست‌های خالی «قاصدک» برای پرستاران

 بهناز رحیمیان | خراسان رضوی - خبرنگار:


 اجرای قانون تعرفه‌های خدمات پرستاری پس از 12 سال از تصویب آن، حذف و یا اصلاح طرح قاصدک در محاسبه کارانه‌ پرستاران، جدا شدن اضافه‌کار از کارانه، حذف اضافه‌کار اجباری، پرداخت کارانه معوقه پرستاران بعد از 14 ماه و نیز اجرای عدالت بین پزشک و پرستار در پرداخت کارانه‌ها از مطالبات اصلی پرستاران بیمارستان‌های تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی مشهد است. مطالباتی که اخیرا با تجمع پرستاران در مقابل استانداری و نیز گردهمایی با مسئولان دانشگاه و استانداری، مطرح شده است. 


طرح قاصدک را دور زده‌اند 

یکی از پرستاران بیمارستان امام رضا(ع) مشهد در خصوص تجمع و مطالبات پرستاران می‌گوید: 12 سال است که قانون تعرفه‌های خدمات پرستاری در مجلس شورای اسلامی تصویب شده، اما هنوز اجرایی نشده است. به گفته «حسن شمس‌آبادی» کارانه مبلغی است که از محل بازتوزیع درآمد بیمارستان‌ها به پرسنل دانشگاه از پزشک، پرستار، کارکنان اداری و کارکنان ستادی علاوه بر حقوق و مزایای قانونی پرداخت می‌شود و طرح «قاصدک» طرحی است که با یک فرمول خاص مبتنی بر عملکرد، ساعات موظفی، اضافه‌کار، محل خدمت پرسنل و سایر آیتم‌ها میزان کارانه پرداختی هر فرد را مشخص می‌کند. 

وی می‌افزاید: پرسنل علاوه بر ساعات موظفی بر اساس ماده 2 آیین‌نامه اجرایی قانون ارتقای بهره‌وری کارکنان بالینی نظام سلامت، به صورت اختیاری می‌تواند ساعات بیشتری را شیفت بیاید که مشمول اضافه‌کاری می‌شود که مبلغ هر ساعت اضافه‌کاری بر اساس برخی از آیتم‌های حکم کارگزینی با یک فرمول محاسبه می‌شود.  این پرستار در انتقاد به طرح قاصدک اظهار می‌کند: با توجه به این‌که اضافه‌کار پرسنل در میزان کارانه آنان بر اساس طرح قاصدک محاسبه می‌شود، پرستاران خواهان محاسبه اضافه‌کار خارج از طرح قاصدک بر اساس حکم کارگزینی هستند، زیرا فرمول قاصدک بر اساس تایمکس حضور فیزیکی فرد محاسبه می‌شود و ساعات کیفی مانند ضریب یک‌ونیم برابر شیفت شب و تعطیلات قیدشده در قانون ارتقای بهره‌وری که در شیفت 12ساعته شب، 6 ساعت و در شیفت 6ساعته روزهای تعطیل 3 ساعت می‌شود و حق مسئولیت و غیره را لحاظ نکرده است و در واقع با طرح قاصدک قانون ارتقا را دو زده‌اند. 

وی با اشاره به این‌که طرح اولیه قاصدک ابلاغی از وزارتخانه برای پرسنل قابل قبول بود، می‌افزاید: اما متاسفانه دانشگاه علوم پزشکی مشهد با تغییر طرح اولیه قاصدک و حذف و اضافه‌کردن آیتم‌های دیگر به فرمول و یا کاهش برخی از ضرایب آن مانند ضریب دوونیم برابری اضافه‌کار به نیم، باعث کاهش پرداختی پرسنل و حتی منفی ‌شدن کارانه آنها شده است. شمس‌آبادی همچنین به محاسبه ساعات موظفی و اضافه‌کار معترض است و اظهار می‌کند: طبق قانون ارتقای 6 ساعت شیفت شب و 3 ساعت شیفت تعطیل پرسنل باید جزو ساعات موظفی محسوب شود، اما دانشگاه علوم پزشکی مشهد جزو اضافه‌کار پرسنل محاسبه می‌کند. وی معتقد است چون اضافه‌کار از کارانه در طرح قاصدک جدا نیست، پرسنلی که اضافه‌کار می‌ماند، از کارانه‌اش کم می‌شود و در صورتی که اضافه‌کار زیادتری داشته، میزان کارانه کمتر و حتی منفی می‌شود. به گفته این پرستار حذف اضافه‌کار اجباری از مطالبات پرستاران است. 


کارانه پزشکان

به گفته عضو هیات مدیره نظام پرستاری مشهد، اشکالات طرح قاصدک به دفعات از سوی نظام پرستاری مشهد به دانشگاه علوم پزشکی و وزارت بهداشت و درمان گوشزد شده بود.  «سیدجواد توکلی» در ادامه می‌گوید: با توجه به تغییرات اعمالی از سوی دانشگاه در طرح قاصدک مبلغ کارانه پرستاران و پرسنل درمانی کاهش چشمگیری داشته است و تاخیر 14 ماهه در پرداخت کارانه باعث اعتراض پرستاران شده است و از طرفی دیگر با دستور مسئولان دانشگاه، پرسنل ستادی کارانه‌ای ثابت در حدود 800 هزار تومان و با تاخیر 2 تا 4 ماهه دریافت می‌کنند که در مقایسه با پرستاران چند برابر محسوب می‌شود.

 وی تبعیض بین پزشک و پرستار را بی‌عدالتی دانسته و می‌گوید: اختلاف دریافتی بین پزشک و پرستار بر اساس حکم کارگزینی و حق مدیریت قابل قبول است، اما متاسفانه به دلیل دید پزشک‌محور به طرح قاصدک، 70 درصد کل درآمد بیمارستان‌ها به پزشکان اختصاص دارد و فقط 30 درصد باقیمانده به بقیه پرسنل شامل پرستاران، کمک‌بهیاران، نیروهای خدماتی و اداری و نیروهای ستادی تعلق می‌گیرد که با توجه به تعداد بسیار اندک پزشکان در مقایسه با سایر پرسنل، مبلغ کارانه پزشکان نجومی می‌شود. 


حذف اضافه‌کار اجباری

معاون توسعه و مدیریت دانشگاه علوم پزشکی مشهد در خصوص مطالبات پرستاران اظهار می‌کند: بخشی از این مطالبات جزو اختیارات دانشگاه نیست و باید به دولت و وزارتخانه منعکس و پیگیری شود، مانند اجرای تعرفه‌های خدمات پرستاری مصوبه مجلس شورای اسلامی در سال 86، که اگر وزارتخانه ابلاغ کند ما هم اجرا می‌کنیم.  «محمد‌حسین بحرینی» می‌افزاید: برای بخشی از مطالبات نیز که در اختیار دانشگاه قرار دارد، کاری نمی‌توان انجام داد، زیرا در شرایطی که دانشگاه بیش از 600 میلیارد تومان از سازمان‌های بیمه‌گر طلب دارد، موضوع پرداخت کارانه معوقه پرستاران یک رویاست! البته اگر بیمه‌ها حتی 50 درصد از طلب‌های دانشگاه را پرداخت کنند، ما نیز قول می‌دهیم که کارانه‌های معوق پرستاران را پرداخت کنیم. 

وی در خصوص اضافه‌کار اجباری پرستاران می‌گوید: پس از اعتراضات پرستاران در حال تهیه فرمی هستیم که تمایل و عدم تمایل پرستار برای ورود در طرح بهره‌وری ارتقا و اضافه‌کار مشخص می‌شود. در این راستا 2 ماه نیز فرصت برنامه‌ریزی داریم تا برای کمبود نیرو، نیروهای جایگزین را مشخص کنیم. این مقام مسئول معتقد است 18 ساعت کار اجباری برای پرستاران خسته‌کننده است و طبعا نمی‌تواند آنگونه که باید به بیمار خدمات ارائه دهد. با حذف اضافه‌کار اجباری و با توجه به این‌که در دانشگاه تحت هیچ شرایطی مجوز استخدام نیروی جدید نیست، نیروهای جوان تازه‌نفس شرکتی جایگزین می‌شوند. به گفته معاون توسعه و مدیریت دانشگاه علوم پزشکی مشهد، پرستاران تنها گروه شاغلین وزارت بهداشت و درمان هستند که معاونت مستقل دارند و این اهمیت مساله را نشان می‌دهد. ضمن این‌که این مطالبات پرستاران در تمام دانشگاه‌های علوم پزشکی سراسر کشور وجود دارد که بخشی از آنها را نظام پرستاری پیگیری می‌کند. 


خدمات گروه پزشکی وابسته به یکدیگرند

عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی مشهد در دانشکده پرستاری و مامایی که سابقه 12 سال ریاست سازمان نظام پرستاری خراسان رضوی را دارد، می‌گوید: من با همه مسائل پرستاری آشنا هستم. رویدادهای اخیر را از 2 منظر باید نگاه کرد، نمی‌توان ادعا کرد که تمام مطالبات پرستاران بحق است، همچنین نمی‌پذیرم که پرستاران زیاده‌خواه هستند و خدمات مطلوب ارائه نمی‌دهند. در بسته عمومی ارائه خدمات، نوع خدمت پزشک، پرستار و سایر گروه‌های پزشکی به هم وابسته است و فرایندی است که همه در شکل‌گیری نقاط قوت و ضعف آن دخالت دارند.  

«امیررضا صالح‌مقدم» می‌افزاید: تعداد پرستاران در کشور ما بر اساس استانداردهای تعریف‌شده بین‌المللی، 50 درصد پرستاران مورد نیاز است، بنابراین یک پرستار از طریق اضافه‌کار اجباری باید دوبرابر کار کند تا یاران نبوده را جبران کند که این امر بیماران را از خدمات کامل پرستاری محروم می‌کند. وی به عنوان یک کارشناس خبره در حوزه پرستاری معتقد است پرستاری به لحاظ ماهیت کار یک کار کاملا علمی، حرفه‌ای و دشوار است و پرستاران مرتب با بیمار تماس مستقیم دارند و در نظام مدیریتی بسیاری از خدمات پرچالش بیماران نیز عملا به صورت غیرمنطقی در سایه خدمات پرستاری قرار گرفته است.

از طرفی به دلیل نیاز اقتصادی خود و نیازهای سازمان مجبور به اضافه‌کار هستند، طبعا این قشر دچار فرسودگی سریع می‌شوند و این امر از جنبه روانی در پرستار سبب واکنش منفی خواهد شد. این مقام مسئول می‌افزاید: مدیران باید واقع‌بین باشند؛ می‌‌‌توان اذعان کرد که در حکم کلی، قوانین موجود حوزه پرستاری، تمام حقوق پرستاران را تامین نمی‌کند و این‌که کل درآمدزایی یک بیمارستان را مرهون پزشک باشیم نمی‌پذیرم و بسیاری از بخش‌های درآمدزایی را پرستاران ایجاد می‌کنند که در ازای آن باید انتفاع لازم را ببرند. همچنین در خصوص سهم پزشک و پرستار از درآمدهای بیمارستان نباید از تساوی سخن گفت و عدالت باید مدنظر قرار گیرد، اما از طرفی هم نباید به نام عدالت، حق را ضایع کنیم. لازم به ذکر است با توافق مسئولان و پرستاران مقرر شده است تیمی 6 نفره متشکل از 3 پرستار بالین به نمایندگی از جامعه پرستاران و 3 نفر نیز به نمایندگی از نظام پرستاری، مطالبات پرستاران را پیگیری و تا اوایل مهرماه نتایج را به جامعه پرستاری اطلاع‌رسانی کنند.