نگاه
شورایاری‌ها سپردن شهر به صاحبانش
محمد محمددوست/ شهردار منطقه4 تهران
در دورانی که هویت تاریخی، اجتماعی و فرهنگی بسیاری از محله‌های شهر ما رو به کمرنگی می‌روند و در حال از دست‌دادن هویت تاریخی، فرهنگی و اجتماعی خود هستند، ایجاد کانونی برای گردهم‌آوری شهروندان محله دور یکدیگر هم می‌تواند تقویت هویت محله را فراهم آورد و هم با فراهم‌کردن زمینه‌های مشارکت معنی‌دار شهروندان، به توسعه پایدار شهر بینجامد.
مشارکت شهروندان به‌عنوان یکی از شاخص‌های اصلی ارتقای کیفیت زندگی نقش مهمی در اداره امور محله دارد؛ همانگونه که بسیاری از کارشناسان و متخصصان حوزه شهری حل بسیاری از مشکلات شهری ازجمله مدیریت پسماند، ترافیک، آلودگی هوا و... را در گرو مشارکت شهروندان می‌دانند.
امروزه دیگر صرف احداث خیابان، میدان و آسفالت و اجرای اقدامات کالبدی و فیزیکی بدون درنظر گرفتن شرایط و ملاحظات هر منطقه از شهر یا نوع زیست شهروندان، به ارتقای کیفیت زندگی منجر نمی‌شود و دستیابی به شهری زیست‌پذیر، سالم، امن، سبز و... جز با مشارکت شهروندان میسر نیست. به‌طور قطع، هیچ‌کس بهتر و بیشتر از شهروندان ساکن در هر محله، مسائل و مشکلات آن محله را درک نکرده است؛ لذا جلب مشارکت و بهره‌گیری از دیدگاه‌ها و نظرات شهروندان ساکن در محله‌ها، نقطه طلایی موفقیت در اداره شهر به شمار می‌رود. در چنین شرایطی شورایاری‌ها، کانون محوری مدیران شهری و شهروندان به شمار می‌رود که اگر در جای خود به‌درستی دیده و درک شوند می‌تواند زمینه‌ساز تحولات مختلف شهری از ابعاد مختلف باشد.
نگاهی به فلسفه ایجاد شورایاری‌ها که ماهیت وظایف‌شان جنبه شناسایی، نظارتی، مشورتی و همکاری دارد، همان شناسایی مشکلات محله در زمینه‌های گوناگون، ارائه طرح و پیشنهاد، همکاری در ایجاد و گسترش فضای سبز، همکاری با شورای اسلامی شهر و شهرداری منطقه و ناحیه، شناسایی و انتقال نارسایی‌های آموزشی، فرهنگی، اجتماعی، بهداشتی و رفاهی محله و همکاری در اداره امور شهر و از همه مهم‌تر معرفی و آموزش حقوق و وظایف شهروندی و مشارکت‌های مردمی و آگاه‌سازی همگانی و نیز بررسی و شناخت کمبودها، نیازها و نارسایی‌های اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، بهداشتی، اقتصادی، رفاهی و عمرانی محله است که نقش این انجمن محلی را در پیشبرد اهداف مدیریت شهری روشن می‌کند.
یکی دیگر از ماموریت‌های شورایاری همانطور که در عنوان آمده است، یاری شورای شهر است. شورایاران بر عملکرد شهرداری در محله‌ها، نظارت و در تدوین بودجه و تعیین اولویت‌ها با شورا و شهرداری همکاری می‌کنند. واکاوی فعالیت شورایاری‌ها با گذشت 2دهه از شکل‌گیری آنها چالش‌ها و فرصت‌هایی را نمایان می‌کند که توجه به آنها برای تقویت و تثبیت جایگاه این نهاد ضروری است. شاید خلأ‌های قانونی را بتوان اصلی‌ترین چالش این مسئله ذکر کرد.
اداره پایتخت 10میلیونی با 22منطقه و 700کیلومترمربع وسعت با داشتن برنامه‌ای واحد برای تمامی مناطق و محله‌های آن ممکن نیست و هر محله نیازمند الگوی توسعه ویژه خود است. در این شرایط کسی نمی‌تواند بر ضرورت مشارکت ساکنان محله‌ها در اداره امور شهر خدشه وارد کند. اگر موانع قانونی برگزاری انتخابات شورایاری‌ها به شکل ریشه‌ای از طریق نهادهای قانونگذار حل شود، می‌توان امیدوار بود که هم روند اجرای انتخابات هر دوره نسبت به دوره قبل با درصد خطای کمتری برگزار شود و هم هربار با باورمندتر‌شدن شهروندان در این خصوص، زمینه ورود صاحب‌نظران و کارشناسان بیشتری در ساختار انتخابات شورایاری‌ها به این نهاد فراهم آید.
