جنگ سایبری چیست و چگونه کشورها در این فضا مبارزه می‌کنند؟
کد به جای بمب
آمریکا و روسیه، فعال‌ترین طرف‌های نبرد سایبری در جهان
سمیرا مصطفی‌نژاد
جنگ سایبری، به استفاده از سلاح‌های دیجیتال، مانند ویروس‌ها و هکرها، توسط یک کشور برای مختل ساختن سازوکار رایانه‌ای در کشوری دیگر با هدف ایجاد خسارت، قتل و تخریب‌کردن گفته می‌شود. در جنگ‌های آینده، هکرها در کنار سربازان معمولی که سلاحشان اسلحه و موشک است، با سلاحی به نام کد‌های رایانه‌ای مبارزه می‌کنند تا زیرساختارهای دشمن را مورد هدف قرار دهند.
نمونه جنگ‌های سایبری را بارها و بارها در جهان فیلم‌های هالیوودی دیده‌اید. استفاده از تکنیک‌های هک برای آسیب‌زدن به کشورهای دیگر در سناریوهای هالیوودی گاه به حیطه ترور سایبری نیز وارد می‌شود؛ مثلا در قسمت دهم فصل دوم سریال «هوملند»، قائم‌مقام رئیس‌جمهور آمریکا در مرکزی وابسته به نیروی دریایی آمریکا، به‌ظاهر دچار سکته می‌شود، اما در‌واقع هکرها هزاران کیلومتر آن‌طرف‌تر با به‌دست آوردن شماره سریال دستگاه پیس‌میکر(دستگاه ضربان‌ساز و تنظیم‌کننده ضربان) قائم‌مقام رئیس‌جمهور و با استفاده از یک لپ‌تاپ، از راه دور قلب او را از کار انداختند و او را به قتل رساندند. پس از پخش این قسمت از سریال هوملند، متخصصان امنیتی در آمریکا اعلام کردند هک‌کردن تعدادی از تجهیزات پزشکی، ازجمله پیس‌میکر غیرممکن نیست و بدخواهان می‌توانند از این ضعف امنیتی برای ترور افراد استفاده کنند. جنگ سایبری- دنیایی تاریک مملو از جاسوس‌ها و هکرها و پروژه‌های فوق‌محرمانه- روزبه‌روز در جهان گسترده‌تر می‌شود و با اثرگذاری بر مجامع بین‌المللی چهره‌ای خطرناک‌تر به‌خود می‌گیرد. علاوه‌بر این، ترکیبی از نبردهای سایبری جاری و وجود نداشتن قانون‌هایی شفاف که درگیری‌های آنلاین و مجازی را تحت پوشش و نظارت قرار دهد، به آن معنی است که خطر بزرگ از کنترل خارج‌شدن سریع نبردهای سایبری جهان را تهدید می‌کند. نبردهای فیزیکی معمولا طرف‌هایی مشخص دارد، درون مرز‌های جغرافیایی مشخصی انجام می‌شود و در نهایت مسئولیت خسارت‌های آن با توجه به مکان جغرافیایی و دولت‌هایی که عامل درگیری نبردها هستند، به گردن دولت یا گروهی خواهد افتاد. اما جنگ‌های سایبری شرایطی متفاوت دارند: حملات سایبری معمولا مخفیانه و از مکانی بسیار دورتر از محل استقرار دولت پشتیبان آن حمله انجام می‌شود، به ندرت کسی مسئولیت آنها را به‌عهده می‌گیرد و اگر دست‌داشتن دولتی در این حملات براساس ردیابی منشأ حملات یا تکنیک‌های استفاده‌شده برای هک کردن سیستم‌ها به تأیید برسد، آن دولت به‌راحتی می‌تواند اتهامات را انکار کند.
مشخصات جنگ سایبری
درست مانند نبردهای معمولی که می‌توانند شامل درگیری‌های جزئی و ساده یا نبردهای تمام‌عیار باشند، عوارض نبرد سایبری متناسب با هدف و شدت نبرد می‌تواند در نوسان باشد. در بسیاری از موارد، هدف نهایی تنها یک سیستم رایانه‌ای نیست بلکه زیرساختی است که آن سیستم خاص نقشی کلیدی در آن دارد؛ به بیانی دیگر این سیستم‌ها به‌خاطر نقش‌شان در زیرساخت‌هایی مانند فرودگاه‌ها یا شبکه‌های برق و یا نیروگاه‌ها مورد هدف قرار می‌گیرند و کافی است کلیدی‌ترین سیستم در این شبکه از کار بیفتد تا عملکرد یک فرودگاه مختل شده یا برق کشوری قطع شود.
رایج‌ترین شکل حملات سایبری که با پشتیبانی دولت‌ها انجام می‌گیرد آلوده کردن سیستم رایانه‌ای کشوری دیگر با کمک بدافزارها، گروگان‌گرفتن اطلاعات کشورها در ازای دریافت باج، از کار انداختن سیستم‌های رایانه‌ای با استفاده از حمله‌ای به نام محروم‌سازی از سرویسیا (DoS) یا هک کردن داده‌های حیاتی با هدف خرابکاری در کشوری دیگر است.
شدید‌ترین و غیرقابل جبران‌ترین شکل حملات سایبری می‌تواند هک کردن سیستم‌های موشک در زمان تست موشکی باشد. جدید‌ترین نمونه واقعی حملات سایبری، دست بردن روسیه در شبکه‌های اجتماعی با هدف تأثیرگذاشتن بر انتخابات مهم در کشورهای غربی است که مهم‌ترین آنها انتخابات سال 2016 ریاست‌جمهوری آمریکاست. نمونه شناخته‌شده دیگر، حمله کرم استاکس‌نت به نیروگاه هسته‌ای ایران در سال 2009 است که توسط آژانس امنیت ملی آمریکا و سازمان جاسوسی اسرائیل انجام گرفت. شاید این دو نمونه چندان آسیب‌زننده یا پرخطر به‌نظر نیاید، اما اگر تمامی ابعاد ممکن یک نبرد تمام‌عیار سایبری را درنظر بگیرید، قطعا احساس خطر خواهید کرد: قطع کامل و طولانی‌مدت برق- رویدادی که به لطف روسیه، اوکراین 2بار آن را تجربه کرده‌است- ناپدید شدن اطلاعات حیاتی یک کشور از پایگاه داده‌ها توسط بدافزاری که مدار سرورها را از کار می‌اندازد، مختل شدن سیستم‌های بانکی و ایجاد رعب و وحشت مالی (در سال 2013 حمله به چند بانک اصلی در کره جنوبی فعالیت شبکه‌های مالی این کشور را مختل کرد)، مختل کردن سازوکار سد‌ها و نیروگاه‌های هسته‌ای یا ساختن راداری برای هدف گرفتن سیستم‌های رایانه‌ای جت‌های جنگنده. در ماه مارس سال 2018 وزارت امنیت ملی آمریکا و اف‌بی‌آی هشدار دادند که عاملان سایبری روسیه دارایی‌های دولت و چندین بخش زیرساختی حیاتی ازجمله بخش آب، انرژی و هوانوردی را هدف گرفته‌اند.
فعالان نبرد سایبری
درحال حاضر فعال‌ترین کشورها در زمینه نبرد سایبری کشورهای آمریکا، چین، اسرائیل، روسیه، بریتانیا و کره شمالی هستند. همچنین براساس گزارش شرکت امنیتی سایمنتک، کشورهای آمریکا، چین و هندوستان به‌ترتیب بیشتر از دیگر کشورهای جهان قربانی حملات سایبری شده‌اند.
نبردهای سایبری گاه به‌صورت مستقیم با کمک واحد‌های گرد‌آوری اطلاعات ارتش یک کشور- آمریکا که از واحد‌های نبرد سایبری برخوردار است- انجام می‌گیرد و گاه مانند «مزارع ترول» در روسیه که به دست بردن در نتیجه انتخابات ریاست‌جمهوری آمریکا متهم هستند، واحد‌هایی مجزا از ارتش کشورها هستند. عوامل فعال در این واحد‌های مجزا ارتشی نیستند و می‌توانند افراد یا گروه‌هایی مستقل باشند که توسط دولت‌ها استخدام می‌شوند. در مواردی دیگر نیز، عوامل نبردهای سایبری خود یک ارتش را تشکیل می‌دهند که مستقیم از دولت یک کشور حقوق دریافت می‌کنند؛ مانند ارتش سایبری کره شمالی که به‌عنوان بخشی رسمی از ارتش این کشور شناخته می‌شود. این نیروها علاوه بر حقوقی که از دولت‌ها دریافت می‌کنند، می‌توانند برای خود نیز درآمد‌زایی داشته باشند؛ برای مثال، ارتش سایبری کره شمالی در حال حاضر متهم به سرقت 60میلیون دلار پول از یک بانک بین‌المللی در تایوان است. حمله سایبری «واناکرای» نیز چند سال پیش هزاران سیستم رایانه‌ای در گوشه و کنار جهان، ازجمله سیستم‌های رایانه‌ای سازمان بهداشت بریتانیا را از کار انداخت و از هر کاربر قربانی درخواست 300دلار به شکل بیت‌کوین کرد و هنوز مشخص نیست درآمد مهاجمان از این حمله چه اندازه بوده است.
در همینه زمینه :