معرفی چهرههای سال را معمولا میگذارند برای روزهای آخر اسفند که بشود یک جمعبندی کامل از اتفاقهای سال داشت اما این روزها که قرار است مهمترین رویداد تئاتری سال یعنی جشنواره تئاتر فجر برگزار شود،از این رو، این جشنواره فرصت مناسبی است برای مرور جریانهای نمایشی یک سال اخیر و چهرههایی که در این مدت خبرساز شدهاند. با زیاد شدن تعداد تماشاخانههای خصوصی و نمایشهای پرشماری که هر شب در سالنهای پایتخت روی صحنه میروند پای بازیگرهای سینمایی زیادی به تئاتر باز شده است اما الزاما نه همه آنها فروش نمایششان را تضمین کردهاند و نه با حاشیه و سر و صدای زیادی همراه بودهاند. از کنار نام سحر قریشی و الناز شاکردوست که بگذریم بازهم گزینههای قابل توجهی پیشرویمان است اما ما تصمیم گرفتیم اینجا تنها به معرفی پنج چهره بپردازیم که همه یا پیش از این تجربه تئاتری داشتهاند یا خود جزو بدنه اصلی و جدی تئاتر ایران محسوب میشوند و بهدلیل حاشیههای همراه اثرشان یا نقشآفرینی متفاوت کارشان در این فهرست جای گرفتهاند؛ گلاب آدینه، محمد رحمانیان، شهاب حسینی، مهناز افشار و اشکان خطیبی، پنج اسمی هستند که اینجا میگوییم چرا باید در این فهرست قرار بگیرند.
شهاب حسینی
شهاب حسینی و «اعتراف»ش با همه حواشی و ماجراهایش در مرور چهرهها و اتفاقهای تئاتری سال یکهتاز است. خبرها و حاشیهها از نشست خبری شهاب حسینی شروع شد. تأخیر یک ساعته آقای کارگردان و عوامل نمایش در نشست خبری استارت یک دلخوری را زد و حسینی با گفتن این جمله که «هنرمند نیازی به خبرنگاران ندارد» موجب ناراحتی برخی از خبرنگاران شد اما همه اینها باعث نشد دومین تجربه کارگردانی آقای بازیگر در تئاتر پرمخاطب نباشد. در این نمایش شهاب حسینی علاوه بر کارگردانی، بهعنوان بازیگر هم حضور داشت تا در کنار علی نصیریان دیگر بازیگر اصلی اثر، عنوان پرفروشترین تئاتر سال را برای خود به ارمغان بیاورد. 73شب اجرای «اعتراف» بیش از 40هزار نفر را به سالن اصلی تئاترشهر کشاند تا فروشی بیش از دو میلیارد تومان را برای آن ثبت کند. شهاب حسینی را هرچند بیشتر بهعنوان یک چهره سینمایی و تلویزیونی میشناسیم اما کارش را از همین صحنه تئاتری آغاز کرده که برایش برنامههایی دارد. او روزی که میخواست نمایش اعتراف را روی صحنه ببرد گفت «به فضای تئاتر آمدم تا بتوانم نفس بکشم» و سپس از ساخت یک پردیس یا به قول خودش هالیوود تئاتری خبر داد. با روی خوشی که مردم به تئاتر او نشان دادند باید منتظر ماند و دید این آقای بازیگر چقدر به ادامه راه در تئاتر علاقهمند است.
گلاب آدینه
وقتی از سیاهبازی حرف میزنیم اغلب نام و چهره یکی از مردان قرمزپوشی به ذهنمان میآید که قرار است روی صحنه ما را بخنداند، اما گلاب آدینه امسال ثابت کرد باید همه این تصورات را بیندازیم دور. سیاهِ دوستداشتنی «شیرهای خانباباسلطنه» به کارگردانی افشین هاشمی بازیگری جز گلاب آدینه نداشت. هرچند که «شیرهای خانباباسلطنه» نخستین تجربه آدینه در نمایشهای سنتی ایران نبود و او قبلا در دهه 70نمایشنامه «سلطان مار» بهرام بیضایی را روی صحنه برده و از یک بازیگر زن برای نقش سیاه استفاده کرده بود و اتفاقا برای همین نمایش در سال 76جایزه بهترین کارگردانی را از جشنواره نمایشهای آیینی و سنتی گرفت. اما در این کمدی شادیآور موزیکال، بعد از دو دهه خودش در نمایشی سنتی صورتش را سیاه کرد و در نقش یک شیر روی صحنه آمد و برای کاراکترش سنگ تمام گذاشت. آدینه پیش از این در سال 1370با کارگردانی یکی از نمایشنامههای مطرح بهرام بیضایی یعنی «مرگ یزدگرد» هم جایزه بهترین کارگردانی از جشنواره دهم تئاتر فجر را از آن خود کرده بود. هرچند که امسال نام او و نمایشی که در آن بازی میکند در فهرست آثار مرور و مهمان جشنواره به چشم نمیخورد اما تا 10بهمن برای دیدن نقشآفرینی طنازانهاش روی صحنه فرصت هست.
محمد رحمانیان
برای دوستداران تئاتر نام آشنایی است؛ هم بهخاطر نوع موسیقی نمایشهایی که کار میکند، هم بهدلیل پرکار بودنش و هم حاشیههای همیشگی و جداییناپذیر از خود و آثارش. در همین سالی که گذشت رحمانیان چند نمایش روی صحنه برد و در هشتمین جشن انتخاب آثار برتر ادبیات نمایشی «اسبها؛ سال 59» تقدیر شد. بعد از چند سالی دوری اجباری از تئاتر، رحمانیان با روی کار آمدن دولت حسن روحانی و پس از چند سال دوری از کشور، به ایران برگشت، مجوز اجرا گرفت و کارهایی را روی صحنه برد. در همین یک سال اخیر یعنی از اسفند پارسال تا امروز، چند نمایش مثل نام تمام مادران، ونکووریها، آیینههای روبهرو و ترانههای قدیمی: پیکان جوانان را اجرا کرده است. این آخری، برای او دردسرهایی هم همراه داشته. ازجمله ممنوعالخروجیاش بهدلیل شکایتی که از این اثر و خالقش بهخاطر آنچه تکخوانی زنان نامیده میشود صورت گرفت. با این همه رحمانیان همچنان فعال است و به سبک و سیاق خود موسیقی نمایشهایش را با گروه همیشگیاش ازجمله همسرش، مهتاب نصیرپور، روانه صحنه میکند و در این میان مصاحبههای صریح و اغلب تند و تیز خود را هم چاشنی اجرای کارهایش دارد.
اشکان خطیبی
«اکتیو» یا فعال واژههایی هستند که میشود از آنها برای توصیف اشکان خطیبی و فعالیتهای هنریاش استفاده کرد. خطیبی امسال و به فاصله چندماه دو کار پر سر و صدا روی صحنه داشت؛ یکبار بهعنوان بازیگر در نمایش «لامبورگینی» سیامک صفری و دیگری کنسرت-نمایش «10 سال تنهایی» که نویسنده، کارگردان و بازیگرش بود. خطیبی علاوه بر اینکه خوب میخواند و در کنار تئاتر یا حتی گاهی در ترکیب با آن خوانندگی هم میکند تبلیغات خاص خودش را هم برای کارهایش دارد؛ چه با مصاحبه و حرفهایش و چه با دعوت از یک خواننده رپ برای حضور در نمایش. حضور «حمید صفت» خواننده رپ فارسی در «لامبورگینی» به دعوت اشکان خطیبی، ماجراهای زیادی داشت که هرچند دست آخر بهدلیل عدممجوز نتوانست ادامه پیدا کند اما باعث شد لامبورگینی با موضوع گورخوابها یکی از پر سر و صداترین آثار نمایشی امسال باشد. خطیبی در کنار همه این تجربهها سابقه همکاری با محمد رحمانیان و علیرضا کوشکجلالی را هم دارد. همین یکی دوماه گذشته نمایش «در انتظار آدولف» با بازی او و به کارگردانی کوشکجلالی روی صحنه بود. برای آنها که 10 سال تنهایی خطیبی را از دست دادهاند اجرای دوباره این اثر در اسفند امسال احتمالا خبر خوشی خواهد بود.
مهناز افشار
موزیکالی داستانی با پروداکشن عظیم و بازیگران ستاره و طراحیهای صحنه قابل توجه روی صحنه تالار وحدت، ترکیب قابل توجهی است که میتواند از یک نمایش اثری پر سر و صدا بسازد اما در کنار همه اینها نمیتوان از حضور مهناز افشار در آن چشمپوشی کرد. «الیورتوئیست» به کارگردانی حسین پارسایی بیش از دوماه روی صحنه رفت و افشار بهعنوان بازیگر نقش «نانسی» یکی از شخصیتهای اصلی و مؤثر داستان چارلز دیکنز در آن حضور داشت. نمایشی که به حدی برای خانم بازیگر جذاب بوده که گاهی در خواب هم میزانسنهای مربوط به آن را مرور میکرد و به گفته خودش؛ بیش از اندازهای که در توانش بوده، برای این نمایش انرژی گذاشته است. البته «الیورتوئیست» نخستین تجربه بازیگری افشار در تئاتر نیست؛ او پیش از این در نمایشهایی به کارگردانی صابر ابر و بهاره رهنما هم روی صحنه رفته بود. در کنار همه اینها باید به فعالیت خانم بازیگر در کمپینهای اجتماعی مانند پویش «بدسرپرست تنهاتر است» هم اشاره کرد که او یکی از پیگیرترین اعضا و سخنگوی آن بود. او قبلا گفته بود از وقتی مادر شده احساس مسئولیت بیشتری در قبال کودکان کار و بدسرپرست میکند.