بازگشت ذائقه مردم به چای ایرانی

فرشته رضایی|  رشت- خبرنگار:

چای ایرانی حکایت غریبی دارد. روزگاری چایکاران زیر آفتاب و حتی زیر باران با رنج و مشقت به چیدن برگ‌های سبز چای مشغول می‌شدند و زنبیل‌های بزرگ را پر از برگ‌های سبز و تازه می‌کردند تا گیله‌مردان برگ‌های سبز تازه چیده را در کیسه‌های بزرگ بریزند و ساعات پایانی عصر راهی کارخانه‌های چای شوند. این برگ‌های سبز در آنجا به روش سنتی فراوری می‌شدند. روزگاری زنان در باغ‌های چای می‌خواندند: «امسال سال چاییه، رعنا...» یعنی امسال، سالی پربرکت برای چای است؛ سالی که می‌توان امید به محصول بهتر و بیشتر داشت. 

در سال‌های گذشته چای بر اثر سیاست‌گذاری‌های اشتباه کم‌کم در سفره‌ها کمرنگ شد و واردات بیش از حد و تبلیغات چای خارجی آن را به کنج عزلت نشاند. طی دو، سه سال اخیر وضعیت چای بهتر از هر زمان دیگری شده است. گرایش و ذائقه مردم به دنبال معرفی درست و بی‌ضرر بودن چای ایرانی به سمت مصرف آن برگشته و از آن مهم‌تر فراوری خوب و دقت در چیدن چای هم منجر به صادرات آن شده است. خبر خوش‌تر آن است ‌که بسیاری از باغ‌های رها شده مجددا به چرخه تولید بازگشته‌اند.

 اگرچه همچنان مشکلاتی در جهت بهبود وضعیت این محصول وجود دارد، اما نسبت به گذشته وضعیت بهتری پیدا کرده است، به طوری که چندی قبل رئیس سازمان برنامه و بودجه گیلان بیان کرد: سیاست‌های اعمال شده در چند سال اخیر چنان موجب امیدواری چایکاران شده که حدود ۴ هزار هکتار باغ‌های رها شده، مجددا به چرخه تولید بازگشته‌اند.

 به گفته «سید محمد احمدی» معاون استاندار گیلان هم در 8ماه منتهی به آذر امسال 12 هزار و 600 تن چای تولید داخل به کشورهای دیگر صادر شده است. در صادرات چای نسبت به مدت مشابه سال گذشته، شاهد رشد 51 درصدی هستیم.
 بیمه چایکاران، تامین منابع مالی و احیای صندوق حمایت از توسعه صنعت چای که اکنون ۵۶ میلیارد تومان سرمایه دارد را می‌توان از جمله اقدامات حمایتی دولت از چای برشمرد. دولت هم سهم خود و هم سهم کشاورز را برای احیای این صندوق متقبل شد و به این ترتیب امکان ارائه تسهیلات ارزان‌قیمت با کارمزد ۴ درصد به چایکاران و کارخانه‌های چای فراهم آمد.همچنین در بودجه پیشنهادی سال آینده یعنی سال 98 نیز سیاست تشویق به تولید محصولات زراعی و باغی در قالب خرید تضمینی محصولات کشاورزی استمرار یافته است.


 از گوشه‌نشینی تا حضور در سفره‌ها 

در اینجا به ذائقه و گرایش مردم به چای ایرانی می‌پردازیم. یکی از اقدامات خوب در این زمینه سیاست‌گذاری‌ برای عرضه چای ایرانی در کنار چای خارجی در فروشگاه‌های زنجیره‌ای بزرگ است. از سوی دیگر فراوری مناسب کارخانه‌ها موحب بهبود کیفیت چای شده است. 

یکی از چایکاران گیلانی که در منطقه فومن و شفت به کشت چای مشغول است، گفت: سال‌هاست که به همراه خانواده‌ام به کشت این محصول مشغولم. در سال‌های گذشته به دلیل برخی بی‌توجهی‌ها همچون واردات بی‌رویه چای خارجی که اغلب با رنگ و اسانس ترکیب شده‌ و نیز پرداخت نشدن مطالبات چایکاران و نبود وام‌های به‌زراعی دچار مشکل بودیم. حتی خود من قصد داشتم باغم را رها کنم. 

«رضا ملاسرایی» ادامه داد: اکنون با پیگیری دولت و نیز ارائه وام به‌زراعی و آموزش کارخانه‌ها به ما در خصوص زمان و روش برداشت چای وضعیت بهتر از گذشته شده است. وقتی می‌بینیم گرایش مردم به مصرف چای ایرانی بیشتر شده از این‌که حاصل کارمان را بر سر سفره‌ها می‌بینیم، بسیار خوشحالیم. اگر چه دوست داریم حمایت دولت و همچنین نرخ خرید تضمینی بیشتر شود. در حال حاضر خوشحالیم که مطالبات چایکاران برخلاف سال‌های گذشته به موقع پرداخت شدهاست. 

«قاسم حیدری ابهری» یکی از شهروندانی است که در لاهیجان زندگی می‌کند. وی که چند سالی است از تهران آمده و در اینجا ساکن است، گفت: بعد از بازنشستگی‌ام تصمیم گرفتیم در لاهیجان زندگی کنیم. تا پیش از این من و همسرم چای خارجی مصرف می‌کردیم، اما از وقتی که به لاهیجان آمدیم کم‌کم‌ مصرف چای ایرانی را آغاز کردیم. با مزارع چای و چایکاران زحمتکش و نوع دم کردن چای ایرانی هم به تدریج آشنا شدیم. این موجب ناراحتی ما شده که چرا اینقدر مسئولان درباره چای ایرانی و معرفی درست آن کم‌کاری کرده‌اند و موجب ضرر مصرف‌کننده داخلی و چایکار شده‌اند.

وی بیان کرد: اگر غیر از این بود در بسیاری از باغ‌های اطراف روستای شیخانبر و... ویلاسازی نمی‌شد و همه کشاورزان باغ‌های خود را حفظ کرده بودند. با این حال هنوز هم می‌توان با برنامه درست موجب رونق تولید شد. به خصوص که چای ایرانی از بهترین و سالم‌ترین نوشیدنی‌هاست. 


صنایع داخل به سمت بهسازی بروند 

رئیس سازمان چای کشور هم گفت: بعد از برداشت امسال، در کارخانه‌ها چای زیادی باقی نمانده است، این نشان می‌دهد چای ایرانی بین مردم طرفدار دارد و ذائقه آنها دوباره به سمت مصرف چای ایرانی بازگشته است.
«‌حبیب جهانساز» با بیان این‌که 22 درصد نیاز کشور به چای از طریق تولید داخل تامین می‌شود، افزود: 90 درصد از بازار داخلی چای توسط چایکاران گیلانی و حدود 10 درصد نیز توسط چایکاران مازندرانی تامین می‌شود.

وی با اشاره به واردات چای ادامه داد: دلایلی که چای خارجی مصرف بیشتری دارد، بسته‌بندی شکیل و داشتن طعم‌های مختلف است. صنایع داخل نیز باید به این سمت بروند که هم چای خوب تولید کنند و هم بسته‌بندی شکیلی برای آن در نظر بگیرند. البته طعم‌های مختلفی را که با ذائقه مردم سازگار است هم باید به بازار ارائه دهیم.

جهانساز بیان کرد: ظرفیت چای ایران در گذشته بیشتر از امروز بود و برنامه‌ریزی‌هایی که انجام می‌دهیم برای رسیدن به ظرفیت گذشته است. در گذشته 30 تا 40 هزار تن از نیاز بازار از سوی چایکاران داخلی تامین می‌شد.
رئیس سازمان چای کشور با اشاره به موانعی که باعث کاهش ظرفیت چایکاران شده است، اظهار کرد: فراز و فرودهای تولید به‌ویژه در زمینه اصلاح ساختار چای و باغ‌ها باعث آسیب‌دیدگی چای داخلی شد. البته با تحولاتی که ایجاد شده است، کشاورزان امیدوار شده‌اند صنعت چای مجددا رشد کند.

این مسئول درباره اقدامات انجام شده هم گفت: دولت توانسته اعتبارات خرید تضمینی چای را تامین کند تا به موقع به چایکاران پرداخت داشته باشیم و از نظر قیمت نیز تا حدودی رضایت چایکار تامین ‌شود. همچنین با پرداخت تسهیلات ارزان‌قیمت، باغ‌های رها شده به کشاورزان داده می‌شود. بازپرداخت این تسهیلات بعد از چند سال از محل فروش برگ سبز انجام خواهد شد. در این روش، 5 هزار هکتار از اراضی مجددا به چرخه تولید بازمی‌گردند.
جهانساز ادامه داد: دولت هم صندوق حمایت از چایکاران را ایجاد کرده است. تقریبا 51 درصد از سهام این صندوق برای تولیدکنندگان از جمله باغداران و کارخانه‌داران است و 49 درصد را نیز دولت موظف به تامین اعتبارات است تا از تولیدکنندگان صنعت چای حمایت شود.