وای اگر بار به مقصد نرسد

فرحناز چراغی- کوثر فخری  | خبرنگار:

خبر کشته شدن کولبران شاید از اخباری است که دل هر شنونده‌ای را به درد می‌آورد؛ شغل سخت و طاقت‌فرسایی که با هدف کسب لقمه‌ای نان بسیاری از جوانان مرزنشین به‌ویژه روستاییان بیکار را به خود جذب کرده است. سالانه اخبار متعددی مبنی بر کشته شدن کولبران در حین گذر از مناطق صعب‌العبور مرزی می‌شنویم که نگران‌کننده است. خبر جان باختن کولبر نوسودی طی روزهای اخیر نیز از این اخبار بوده است. هر چند تعداد کولبران کرمانشاهی در مقایسه با استان مرزی چون کردستان بسیار کمتر است. ضمن اینکه بسیاری از کولبرها برای  خودشان کار نمی کنند و برای افراد خاصی این کار را انجام می‌دهند و کارفرما دارند.   این افراد‌ برای هر بار انتقال کالا ‌ حدود ۵۰ هزار تومان می‌گیرند.


تجربه‌ای تلخ

«محمد» جوان پاوه‌ای که مدتی کولبری کرده است، با اشاره به این‌که مدرکش کارشناسی ارشد علوم اجتماعی از دانشگاه تهران است، از تجربه‌ای تلخ می‌گوید: کولبری شغل غیررسمی بیشتر مرزنشینان است. شاید به جرات بتوان گفت که هر خانواده‌ای یا شاید هر شخصی به نحوی یک بار تجربه این کار را دارد. من پیش‌تر در بیمارستان تازه‌تاسیس پاوه کارگری می‌کردم، اما درآمدش کافی نبود و به همین دلیل چندین بار به کولبری رفتم. 
وی می‌افزاید: مرزنشینان با مصائب مختلفی روبه‌رو هستند و بیکاری و نبود اشتغال همه را به تنگ آورده است و راهی جز کولبری برای جوانان نگذاشته است. 


کولبران مجبورند 

محمد درباره شرایط سخت کولبری و خاطراتش در آن روزها این‌گونه توضیح می‌دهد: حتی صخره‌نوردها به خودشان اجازه عبور از این کوه‌های سخت و بلند در شب‌های سرد زمستان نمی‌دهند، اما کولبران مجبورند. ما مجبور بودیم در آن شرایط طاقت‌فرسا به دل کوه بزنیم چون از سختی بی‌پولی به تنگ آمده بودیم.  

وی ادامه می‌دهد: یکی از شب‌های زمستان همین سال 96 از ساعت 10 شب تا 4 بامداد منتظر بودیم. به هر زحمتی بود باری 56 کیلویی را بر کول گذاشتم و با استرس و لرزش پاهایم بارم را به مقصد رساندم. آن شب افراد زیادی که شاید حدود هزار نفر می‌شدند، به کولبری آمده بودند. مگر جمعیت ۴ هزار نفری شهر نودشه یا روستاهای اطرافش چند نفر جوان بیکار دارد که جمعیتی در حدود هزار نفر در یک شب به کولبری آمده‌ بودند.  از همراهانم که پرسیدم، آنها گفتند بیشتر این جمعیت از شهرها و سایر نقاط استان و حتی استان همجوار به اینجا آمده‌اند. زمانی که چراغ‌قوه گوشی‌ها را روشن می‌کنند مانند ستاره‌هایی در دل تاریکی و مثل کهکشانی راهشان روشن می‌شود... 

محمد ادامه می‌دهد: در عسلویه، قم و بم در دمای ۵۰ درجه، سخت‌ترین کارها را تجربه کرده‌ام اما بدون شک می‌توانم بگویم که کولبری برایم از همه کارهایی که کرده‌ام، سخت‌تر بوده و هست. طناب و چوب از ملزومات یک کولبر است که برای حمل بار سنگین باید داشته باشی تا بتوانی از دل صخره‌های سخت عبور کنی.  کسی نمی‌تواند به داد کسی برسد و به تنهایی مجبوری کوله‌بار خود را به مقصد برسانی. آنجا حتی نمی‌شود دستگیر پیرمرد ۷۰ ساله‌ای شد که برای کسب روزی به کولبری می‌آید، زیرا کول همه سنگین است و راه بسی صعب‌العبور.

محمد تنها راه چاره مرزنشین‌ها را مدیریت صحیح می‌داند و می‌گوید: شهرها و روستاهای منطقه مانند نودشه جوانان مستعد با رتبه‌های خوب کنکوری داشت، اما متاسفانه دیگر جوانان به کولبری روی آورده‌اند و در پی کسب مدارج عالی تحصیلی نیستند. آنها می‌گویند وقتی کسانی مانند تو که ارشد علوم اجتماعی از دانشگاه سراسری داری، کولبری می‌کنی، ما چرا این راه را برویم و از همین حالا کولبری می‌کنیم. 


کار سخت و خطرناک 

با شخص دیگری که تجربه زندانی شدن به دلیل کولبری دارد گفت‌و‌گو می‌کنیم. وی که از بردن نامش امتناع می‌کند، می‌گوید: تجربه تلخی است که بارت به مقصد نرسد. پس از آن زندانی و بیکار می‌شوی. کولبری کار سخت و خطرناکی است که بسیاری از جوانان مرزنشین برای کسب درآمد به آن روی می‌آورند، چون راهی جز کولبری ندارند.  خدا را شکر که من کسب‌وکاری به هم زده‌ام. با حمایتی که از کسب‌وکار جدیدم شد، تسهیلات کم‌بهره‌ای گرفتم و توانستم کارگاهی راه‌اندازی کنم و ۵ نفر را نیز در این کارگاه مشغول به کار کنم.

یک معلم نیز که مدتی کولبری کرده است در گفت‌و‌گو با خبرنگار همشهری می‌گوید: دختر دم بخت داشتم، پسرم دانشجو و با حقوق معلمی نمی‌توانستم جهیزیه دخترم را کامل کنم. چند شبی به کولبری رفتم و امیدوارم دیگر مجبور به این کار نشوم. علی که معلم بازنشسته است، می‌افزاید: کوله‌بارم لوازم‌التحریر بود و سنگینی آن موجب کمردردی مزمن شد که هنوز هم تداوم دارد. کولبری سخت و طاقت‌فرساست اما گاهی و برای افراد بیکار کولبری یک شغل برای گذران زندگی است. دولت باید به فکر جوانان باشد.


پرونده کولبر کشته شده در جریان است 

فرماندار پاوه در گفت‌وگو با همشهری با اشاره به این‌که پرونده کولبر کشته شده در محاکم قضایی نظام در جریان است و از فاز شهرستان خارج و به استان ارجاع داده شده است و باید منتظر بود که ببینیم دادگاه نظامی چه رأی می‌دهد. «پرویز ایده‌پور» با بیان این‌که در حال حاضر کولبری در شهرستان تعطیل است، می‌افزاید: مواردی که در حال حاضر از کولبری مشاهده می‌کنید، ترددهای غیرمجاز مرزی است.

کولبری قاچاقی است که با مقابله روبه‌رو می‌شود. وی با اشاره به این‌که کولبری تا اطلاع ثانوی در مرزهای پاوه ممنوع و تعطیل است، ادامه می‌دهد: کولبری در مرزها از یک ماه پیش تعطیل شده است و برخوردهای پیش آمده اخیر به دلیل غیرقانونی بودن تردد است.  به گفته ایده‌پور، به اندازه همه خانوارهای روستاهای مرزی کولبر شناسنامه‌دار در پاوه وجود دارد.  هر خانوار روستایی یک کارت کولبری دارد. بیش از 8 هزار خانوار روستایی در مرزهای شهرستان پاوه زندگی می‌کنند که هر خانوار دارای یک کارت کولبری هستند.  

فرماندار پاوه درباره نوع و تعداد کالاهای کولبری نیز این‌گونه توضیح می‌دهد: سازمان گمرک کشور در حال حاضر ورود تمام کالاها به کشور را ممنوع کرده و قرار است لیست جدیدی از کالاها در آینده نزدیک ارائه شود که ملاک عمل کولبرانص قرار خواهد گرفت. هنوز این لیست از سازمان گمرک کشور اعلام نشده است. ایده‌پور اضافه می‌کند: کولبری به شکل رسمی و قانونی 10 سال است که در کشور فعال شده است. کولبری که مجاز است، ترددش از مرز آزاد است و به او شلیک نمی‌شود، چون قانونی عمل می‌کند.