آینه باران

مرتضی کاردر/ خبرنگار:

اگر در یکی دو سال گذشته گذرتان به باغ‌موزه نگارستان افتاده باشد حتماً دیده‌اید که آنجا کارگران بسیاری مشغول کارند.

عده‌ای مشغول مرمت آثار هستند، عده‌ای دیگر مشغول گچکاری، نقاشی و سفیدکاری، عده‌ای دیگر هم همواره مشغول جابه‌جا کردن وسایل هستند؛ وسایل قدیمی را از ساختمان بیرون می‌برند و وسایل تازه را به داخل ساختمان می‌آورند.

در باغ نگارستان کارگران همیشه مشغول کارند. باغ نگارستان عمارتی قدیمی در میدان بهارستان است که از دوره قاجار به جا مانده و پس از سال‌ها متروکه ماندن چند سالی است که دوباره رونق گرفته و اکنون یکی از اصلی‌ترین مقصدهای گردشگران در تهران است.

عمارت تابستانی فتحعلی شاه

فتحعلی‌شاه باغ نگارستان را ساخت تا عمارت تابستانی‌اش باشد. آن زمان این باغ در حاشیه شهر تهران قرار داشت و لابد هوایش آنقدر خوب بود که بتواند اقامتگاه تابستانی شاه قاجار شود. اما پس از آنکه ناصرالدین شاه محدوده تهران را گسترده‌تر کرد باغ نگارستان داخل شهر قرار گرفت.

باغ‌موزه نگارستان زمانی مدرسه زراعت و فلاحت شد و زمانی دیگر وزارت عدلیه. اما مدرسه‌ای که بسیاری باغ نگارستان را با آن می‌شناسند مدرسه صنایع مستظرفه است؛ جایی که کمال‌الملک ریاست آن را به‌عهده داشت و بسیاری از شاگردان مکتب او آنجا مشق نقاشی کردند. شاگردانی مثل میرزا علی‌اصغر پتگر، میکائیل شهبازیان، مارکار قرابگیان، میرمصور ارژنگی و بسیاری دیگر که کارهایشان در‌حال‌حاضر در تالار مکتب کمال‌الملک در باغ نصب شده است.

در گذر ایام بخش‌هایی از باغ بزرگ نگارستان جدا و به ساختمان‌های دولتی تبدیل شد، ازجمله ساختمان بزرگ سازمان برنامه و بودجه در بخشی از باغ نگارستان بنا شده است. در سال‌های دهه‌40 دانشکده علوم اجتماعی و مؤسسه تحقیقات اجتماعی و لغتنامه دهخدا در این باغ مستقر شدند؛ استقراری که نزدیک به 30سال ادامه داشت.

در سال‌های دهه 70 که دانشکده علوم اجتماعی به ساختمان جدیدش حوالی پل گیشا رفت، ساختمان باغ نگارستان متروکه ماند و حتی تا آستانه تخریب نیز پیش رفت اما با تلاش‌های علاقه‌مندان به میراث فرهنگی ایران، تخریب آن منتفی شد و اکنون چند سالی است که بازگشایی شده است.

تالاری برای آینه‌های فرمانفرماییان

اما آنچه ما را به باغ نگارستان کشاند افتتاح تالاری تازه در این عمارت قدیمی بود؛ تالاری در ضلع شرقی عمارت جنوبی باغ موزه‌نگارستان که به آثار منیر فرمانفرماییان اختصاص یافته است.

منیر شاهرودی (فرمانفرماییان) یکی از پیشگامان هنر مدرن ایران است؛ زنی که آینه‌های کوچک و بزرگ او که در حقیقت اجراهای مدرنی است از آینه‌کاری‌های سنتی ایرانی شهرتی جهانی دارد.

شاید بتوان منیر فرمانفرماییان را در کنار پرویز تناولی از جهانی‌ترین چهره‌های هنر ایران به شمار آورد. نزدیک به 70 سال است که منیر فرمانفرماییان به خلق آثار هنری مشغول است و در طول این سال‌ها در بسیاری از نمایشگاه‌های بین‌المللی به‌عنوان نماینده هنر ایران شرکت کرده است. او تنها هنرمند ایرانی است که آثارش در موزه گوگنهایم نیویورک به نمایش درآمده است.

فرمانفرماییان اکنون 95سالگی را پشت سر می‌گذارد. مراسم افتتاح تالار فرمانفرماییان در 24 آذر با حضور منیر فرمانفرماییان و جمعی از علاقه‌مندان آثار او افتتاح شد. 51 اثر از کارهای او در این تالارهای تو در تو به نمایش درآمده است.

  ساخت‌وساز تازه در عمارت قدیمی

نکته عجیبی که در بدو ورود به باغ موزه نگارستان جلب توجه می‌کند ساخت و‌سازی‌ تازه در سکوی ورودی باغ نگارستان است؛ سکویی که به کافه اختصاص یافته و بسیاری از گردشگران پس از گشت‌و‌گذار در باغ نگارستان به آنجا می‌روند.

باغ موزه نگارستان ثبت ملی شده است و علی‌القاعده باید هرگونه ساخت و‌سازی‌ در آن ممنوع باشد اما اینکه چگونه این سازه‌های تازه در آنجا ساخته شده این روزها محل بحث بسیاری از علاقه‌مندان این باغ موزه قدیمی بوده است.

به سراغ مجید سرسنگی، معاون فرهنگی دانشگاه تهران که باغ‌موزه نگارستان زیر نظر آنهاست می‌رویم.

سرسنگی در پاسخ به پرسش ما می‌گوید:« این ساخت‌وساز در محدوده میراثی باغ نگارستان انجام نگرفته، بلکه در سکویی در کنار ورودی حیاط باغ موزه انجام شده است.

این سکو قدیمی نیست و در 10 سال گذشته هنگام بازسازی باغ نگارستان ساخته شده است و جزو عمارت اصلی نیست.

ضمن اینکه این سازه ثابت نیست بلکه با آهن ایجاد شده و فقط رویه آن از آجر است.» سرسنگی در بخش پایانی صحبت‌هایش می‌گوید: «همه این اتفاقات با نظارت میراث فرهنگی انجام شده است، با این حال اگر کارشناسان میراث فرهنگی هر نظر و نکته‌ای برای اصلاح داشته باشند، می‌پذیریم».