مهندسی باران در آسمان ایران

ساسان شادمان‌منفرد | روزنامه‌نگار

باران یکی از مهم‌ترین منابع آب شیرین در جهان است، اما تغییرات اقلیمی، خشکسالی‌های گسترده و رشد جمعیت باعث شده بسیاری از کشورها به‌دنبال راه‌حل‌های نوین برای تأمین آب باشند. یکی از این راهکارها، «بارورسازی ابرها» یا Cloud Seeding است؛ فناوری‌ای که طی دهه‌های اخیر از حالت آزمایشی به ابزاری استراتژیک برای مدیریت منابع آب تبدیل شده است. عباس علی‌آبادی، وزیر نیرو اخیرا گفته است: ابرها را ماه‌های آبان و آذر بارور می‌کنیم و برنامه گسترده‌ای در این زمینه داریم.

فرآیند بارورسازی
بارورسازی ابرها فرآیندی است که در آن با استفاده از موادی مانند یدید نقره، کلرید سدیم یا حتی یخ خشک(دی‌اکسیدکربن جامد)، هسته‌های میعان بیشتری به ابرها تزریق می‌شود. این ذرات به قطرات آب کمک می‌کنند تا سریع‌تر متراکم شوند و باران یا برف ایجاد کنند. این کار اغلب توسط هواپیما یا راکت‌هایی که مواد را به درون ابرها می‌پراکنند انجام می‌شود. کشورهایی مانند چین، امارات متحده عربی و آمریکا از پیشگامان این فناوری هستند. برای مثال، چین در جریان المپیک2008پکن از بارورسازی ابرها برای کنترل باران استفاده کرد و در امارات پروژه‌های متعددی در راستای افزایش بارندگی در مناطق خشک اجرا شده است. در ایران نیز طی سال‌های اخیر تلاش‌هایی برای به‌کارگیری این فناوری صورت گرفته است.

آینده آب شرب
با وجود جذابیت ایده، بارورسازی ابرها مخالفانی دارد. منتقدان می‌گویند میزان اثربخشی این روش همیشه قطعی نیست و گاهی تأثیر آن کمتر از آن چیزی است که انتظار می‌رود. همچنین نگرانی‌هایی درباره اثرات زیست‌محیطی مواد شیمیایی وجود دارد، هرچند مطالعات تاکنون نشان داده‌اند که مقادیر مورد استفاده بی‌خطر هستند. در عین حال، این فناوری می‌تواند نقش مهمی در آینده مدیریت آب ایفا کند. اگرچه بارورسازی ابرها به‌تنهایی نمی‌تواند جایگزین سیاست‌های کلان مدیریت منابع آبی شود، اما ابزاری مکمل به‌شمار می‌رود. در جهانی که تغییرات اقلیمی به سرعت در حال پیشرفت است، بارورسازی ابرها شاید یکی از امیدهای بشر برای مهار بحران آب باشد.

بارورسازی ابرها در یک نگاه
چیست؟
تزریق مواد شیمیایی یا طبیعی به ابرها برای افزایش بارش باران یا برف

مواد رایج
  یدید نقره
 کلرید سدیم (نمک)
  یخ خشک (دی‌اکسید کربن جامد)

کاربردها
 افزایش بارش در مناطق خشک
 کاهش اثر خشکسالی
کنترل آب‌وهوا در رویدادهای خاص (مثلا المپیک پکن)

روش‌ها
هواپیما: پاشیدن مواد از ارتفاع
راکت: شلیک مواد به درون ابر

چالش‌ها
 اثربخشی نامشخص در همه  شرایط
 هزینه‌های بالا
 نگرانی‌های زیست‌محیطی