معضلات حاشیه نشینی

محمد طاها مرادی|  بروجرد- کارشناس شهری:


شکل‌گیری و استقرار سکونتگاه های غیررسمی درمکان های فعلی، متأثر ازعوامل و ویژگی های ساختاری، طبیعی، اقتصادی و اجتماعی متعددی است که امکان گسترش و بقا را برای این سکونتگاه‌ها به عنوان جزئی هرچند ناموزون و نامتجانس ازساختار گسسته شهر فراهم کرده است و ضمن برقراری انواع جریان‌ها با فضای پیرامونی که لازمه ادامه حیات و موجودیت آنهاست، حضورخود را به عنوان بخشی غیرقابل انفصال در فضای جغرافیایی شهر رسمیت داده است.
وجود برخی نارسایی‌های ساختاری و اجرای برخی طرح‌ها، برنامه‌ها و سیاست های مطالعه نشده که بعضا به صورت مقطعی برای حل یک معضل درطول حدود نیم قرن گذشته به اجرا درآمده، زمینه ساز تشدید بسیاری ازجریان های یک سویه مانند جریان مهاجرت، کار، تحصیل ومانند آن از روستاهای اطراف به شهرها شده که این موضوعات یکی ازعوامل مهم و اساسی تکوین و توسعه این پدیده شهری بوده است. 

آنچه مسلم است چنانچه در راستای بررسی، شناخت و ارائه راهکارهای مناسب برای مهار این پدیده پیچیده وچند وجهی چاره ای اندیشیده نشود، علاوه برافزایش تعداد و گسترش فضای محله‌های حاشیه نشین فعلی، درآینده ای نه چندان دور احتمال تبدیل شبکه ای گسترده از روستاهای پیرامونی که به دلیل رشد سریع و فاصله اندک از فضای جغرافیایی شهرقابلیت تبدیل به سکونتگاه های غیررسمی جدید را دارند، وجود دارد.
به هر روی، حاشیه‌نشینی نتیجه فقر، بیکاری و نبود اشتغال پایدار در روستاها بوده و زمینه ساز آسیب‌های اجتماعی است و کاهش حاشیه‌نشینی مستلزم رفع نابرابری‌های اجتماعی است.

11 محله حاشیه‌نشین در بروجرد وجود دارد که بیش از 100 هزار نفر جمعیت دارد. محله‌های ابراهیم‌آباد، دشت لاله، اسلام‌آباد، دره غریب، لرآباد، گوشه گاپله، سی متری انقلاب، گوشه چارچنار و... از جمله این محله‌ها به شمار می‌رود.
با وجودی که معضلات این مناطق شناسایی‌شده و در راستای رفع معضلات و توانمندسازی این مناطق اقداماتی در حال انجام است اما با توجه به تعداد بالای حاشیه نشینان در این شهر که حدودا یک سوم جمعیت بروجرد را شامل می‌شود،این اقدامات کافی به نظر نمی‌رسد. بنابراین ضرورت دارد، مسئولان شهرستان و استان با بهره گیری از ظرفیت همه دستگاه‌های مربوطه در این زمینه اقدامات مدونی را پیش‌بینی و اجرا کنند که با توجه به سرعت گسترش این پدیده در بروجرد، این برنامه‌ها بتواند در وهله نخست، در کوتاه مدت جلوی گسترش این پدیده را بگیرد. بدون شک رفع این پدیده شهری که پیامدهای اجتماعی آن جامعه را از جهات مختلف تحت الشعاع قرار می‌دهد، نیازمند برنامه‌های دقیق و مدون میان و بلند مدت است.