ميراث کبیر

سیدسروش طباطبایی‌پور| روزنامه‌نگار

تاریخ ایران، سرشار از لحظات فراز و فرود است؛ از مردانگی‌ها و بزرگی‌ها گرفته تا ظلم‌ها و ستم‌ها، اما یکی از نقاط روشن تاریخ ایران‌ از 174سال پیش در چنین روزهایی آغاز می‌شود؛ روزی که میرزا محمدتقی‌خان فراهانی مشهور به امیرکبیر، صدراعظم شاه ناصری شد و تنها 3سال صدراعظم ایران بود، اما خدماتش به این سرزمین به اندازه‌ای بود که تاریخ، همچنان نامش را به نیکی یاد می‌کند. شاید مهم‌ترین قدم امیرکبیر برای پیشبرد ایران، تاسیس دارالفنون بود. او دریافته بود ایرانی که به سلاح علم روز و آگاهی مسلح نباشد، شیر بی‌یال و دمی است که نمی‌تواند در جهان، سری در سرها داشته باشد. در راستای ترویج آگاهی، امیر روزنامه وقایع اتفاقیه را هم تاسیس کرد تا مردمش از مسائل روز جهان آگاه باشند. امیرکبیر مخالف نفوذ خرافه در دین بود و بست‌نشینی در خانه علما را محدود کرد، میگساری در دوره او ممنوع شد، مستمری سنگین شاهزادگان را قطع و برای شاه مبلغ ماهانه معینی مشخص کرد، نظامیان در دوره او منظم شدند‌ (آن هم با لباسی متحدالشکل)، مخالف رشوه‌خواری بود، دیوانخانه عدالت بنا کرد، سد و راه ساخت، کاشت نیشکر و پنبه را رواج داد و هزارهزار قدم بی‌ادعای دیگر برداشت و در پایان، همین خدمات، دلیل اصلی بغض کوته‌نظران شد و گریبان او را گرفت.
به بهانه روز به صدارت‌ رسیدن امیر، نگاهی به برخی خدمات این مرد بزرگ می‌اندازیم و به‌خودمان یادآور می‌شویم در همین روزها نیز زنان و مردانی بزرگ در این سرزمین، قدم در قدمگاه امیر بی‌ادعا می‌گذارند و برای اعتلای ایران تلاش می‌کنند که هر چند نامشان به گوش‌مان نخورده، اما به احترام‌شان باید کلاه از سر برداشت و تمام‌قد ایستاد!

دارالفنون
ساختار آموزش کودکان و نوجوانان ایران تا قبل از تاسیس دارالفنون، در قالب مکتبخانه یا مدارس دینی بود و بچه‌ها در این مراکز، تنها علوم دینی، مقدمات ادبیات فارسی، کمی بوستان و گلستان و البته زبان عربی می‌آموختند، اما امیر دریافته بود که فرزندان ایران تا زمانی که به فیزیک، شیمی و ریاضی و دیگر علوم طبیعی مسلط نباشند، نمی‌توانند کاری از پیش ببرند. امیر با تاسیس دارالفنون کوشید با دعوت استادانی از ممالک شرق و غرب، پای علوم و فنون روز دنیا را به ایران باز کند و رشته‌هایی چون پزشکی، مهندسی و علوم نظامی را در این مدرسه به بچه‌های ایران آموزش دهد و دارالفنون را به الگوی مدارس جدید ایران تبدیل کند. دارالفنون در 1230شمسی تاسیس شد و ساختمان آن در خیابان ناصرخسرو تهران، اکنون هم قابل بازدید است.