ایستگاهی در مسیر تحول در کمیسیون‌ها

در ۶ خرداد ۱۴۰۴ دومین اجلاسیه مجلس دوازدهم برگزار و انتخابات هیأت رئیسه پارلمان به رسم هر سال انجام شد. محمدباقر قالیباف برای ششمین سال پیاپی، اما دومین سال از دوره دوازدهم، با کسب ۲۱۹ رأی از ۲۷۲ رأی مأخوذه، بار دیگر کرسی ریاست مجلس را تثبیت کرد.
میزان آرای قالیباف در اجلاسیه دوم با رشد محسوس نسبت به دوره قبل همراه بود، به‌طوری که وی ۲۱۹ رأی گرفت؛ رقمی بالاتر از ۱۹۸ رأی در اجلاسیه اول دوره دوازدهم. این افزایش نشان‌دهنده رشد اعتماد نمایندگان به مدیریت وی و محکم‌تر شدن موقعیتش در رأس قوه مقننه است.
در سمت نواب رئیس نیز علی نیکزاد و حمیدرضا حاجی‌بابایی ابقا شدند؛ البته جایگاه «اول» و «دوم» با قرعه‌کشی مشخص شد.

کمیسیون‌های تخصصی تحت فشار و احتمال تحولات
با پایان انتخابات هیأت رئیسه و تثبیت مدیریت در رأس، اکنون توجه‌ها به انتخابات هیأت رئیسه کمیسیون‌های تخصصی -به‌ویژه کمیسیون‌های انرژی، صنایع و کشاورزی- معطوف است. این کمیسیون‌ها طی چند ماه گذشته زیر فشار انتقادها و اعتراضات نمایندگان و فعالان مردمی قرار گرفته‌اند:

کمیسیون انرژی
نارضایتی شدید از تصمیمات ضعیف در شرایط بحران برق و گاز و ناترازی در تولید و مصرف و بی‌تدبیری در تعرفه‌گذاری، زمینه موجی از نقد را فراهم کرده است. تحلیل‌های درون‌مجلس حاکی از آن است که رئیس فعلی کمیسیون انرژی جایگاه خود را از دست خواهد داد و تغییر ریاست نزدیک به قطعی است.

کمیسیون صنایع و معادن
بحران خودرویی و آشفتگی بازار، بی‌عملی در حمایت از صنایع کوچک و نیمه‌فعال و انتقادهای تند نسبت به عملکرد هشدار‌آمیز این کمیسیون باعث شده وزنه جابه‌جایی قوی شود. احتمال دارد ریاست کمیسیون صنایع نیز تغییر یابد و ترکیب هیأت رئیسه دستخوش بازبینی شود.

کمیسیون کشاورزی
دامداران و کشاورزان از نابسامانی تعرفه، بی‌توجهی به منابع آب و برق، افزایش واردات بی‌رویه و کاهش حمایت‌ها گله‌مند هستند. فشارها نه‌تنها برای تغییر ریاست، بلکه حتی در سطح نایب‌رئیسی و دبیری بالا گرفته است.

کدام کمیسیون‌ها در امان‌اند؟
در نقطه مقابل، چند کمیسیون کلیدی با ثبات نسبتاً پایدار در رأس قرار دارند:
  کمیسیون برنامه و بودجه (غلامرضا تاجگردون)
  کمیسیون اقتصادی (سیدشمس‌الدین حسینی)
  کمیسیون عمران (محمدرضا رضایی‌کوچی)
  کمیسیون فرهنگی (مرتضی آقاتهرانی)
تحلیل‌ها و اخبار پارلمانی حکایت از رضایت نسبی نمایندگان از فعالیت این کمیسیون‌ها دارد؛ بنابراین انتظار تغییر در ترکیب هيات رئیسه یا ریاست آنها کمتر به نظر می‌رسد.

فرصت بازسازی و حرکت به سوی کارآمدی حقیقی
اگر چه صحن علنی در رأس ساختار با ثبات همراه است، اما تعویق و انتخابات پیش‌رو در لایه‌های میانی کمیسیون‌ها فرصتی تازه برای ارتقای کارآمدی و پاسخگویی قوه مقننه فراهم می‌کند. موج اعتراضی نمایندگان و نارضایتی مردمی از کمیسیون‌های انرژی، صنایع و کشاورزی، چراغ هشداری است برای تجدید ساختاری شفاف‌تر و تحولی.
دگرگونی در رئیسان، نایب‌رئیسان و دبیران این کمیسیون‌ها، اگر با انتخاب چهره‌های متخصص و متعهد به اصلاح همراه شود، می‌تواند نقطه عطفی در رشد پارلمان و بازگشت اعتماد عمومی باشد.

کلام پایانی
  قالیباف برای ششمین بار متوالی و هفتمین سال پیاپی در رأس مجلس ابقا شد؛ در انتخاب اخیر، با اخذ ۲۱۹ رأی از ۲۷۲ رای چشمگیرتری داشت.
  اجلاسیه دوم مجلس دوازدهم در خرداد ۱۴۰۴، نقطه عطفی بود که پس از تثبیت قدرت در رأس، مسیر اصلاحات در اعماق ساختار پارلمان را باز می‌کند.
  کمیسیون‌های انرژی، صنایع و کشاورزی در مسیر تغییر قرار دارند؛ نارضایتی در عملکرد، زمینه‌ای برای جایگزینی ریاست و اعضا فراهم کرده است.
   کمیسیون‌هایی مانند برنامه و بودجه، اقتصادی، عمران و فرهنگی احتمال ثبات بیشتری دارند.
  نتیجه انتخابات پیش‌رو در کمیسیون‌ها می‌تواند سرآغاز پارلمانی تحول‌گرا، شفاف‌تر و کارآمدتر باشد.