آیین 3روزه
آیین پیرشالیار طی 3روز برگزار میشود. هر سال یک جمعه در بهمن را برای برگزاری آن درنظر میگیرند؛ درواقع پیرشالیار در روز جمعهای که به نیمه بهمن نزدیک است، برگزار میشود.
احمد محمدیان، بخشدار اورامان با گفتن این مطلب، به ذکر توضیحاتی درباره اینکه طی 3روز آیین چه میگذرد، میپردازد.
سهشنبه
بخشدار اورامان به همشهری میگوید: «روز اول مراسم از ساعات عصر در روستای سرپیر که در حال حاضر یکی از محلههای منطقه اورامان بهحساب میآید، آغاز میشود. در گذشته یک دودکش بر سقف خانهها بود که بچهها گردوهای نذری را در روز نخست با کلاه از دودکش به داخل خانه آویزان میکردند. بعد صاحبخانه داخل کلاه تنقلاتی میگذاشت تا آن بچه کلاه را دوباره از دودکش بالا بکشد. به این رسم کلاوروچنی میگویند.» احمد محمدیان با بیان اینکه در حال حاضر دیگر این دودکشها وجود ندارد و بچهها برای توزیع گردوی نذری به در خانهها مراجعه میکنند، میافزاید: «بچهها با سر دادن آوایی کلاه خود را به داخل خانه میاندازند تا تنقلات بگیرند. در گذشته داخل کلاه کشمش، انگور، انجیر خشک و این چیزها بهعنوان شاباش میدادند، ولی حالا کیک و کلوچه و این چیزها میدهند. این مراسم از عصر تا شامگاه سهشنبه برگزار میشود. علت اینکه روستای سرپیر جلوتر از دیگر مناطق اورامان این مراسم را برگزار میکند، این است که میگویند اهالی این روستا یک روز زودتر از بچهدار شدن پیرشالیار خبردار شدهاند.»
چهارشنبه
بخشدار اورامان درباره روز چهارشنبه که در اورامان و چندین روستا برگزار میشود هم توضیح میدهد: «بعد از اذان صبح روز چهارشنبه مراسم کلاوروچنی تا طلوع آفتاب برگزار میشود. در این هنگام بچهها به سمت خانههای اهالی اورامان و
3 روستایی که مراسم در آنجا انجام میشود، حرکت میکنند. با طلوع آفتاب مردم هم نذریهای خود را مانند گاو و گوسفند به بچهها میدهند. البته در گذشته این اتفاق میافتاد و در حال حاضر مردم به متولی برگزارکننده مراسم مبلغی میدهند تا گاو و گوسفند خریداری و نذری آنها ادا شود.» او عنوان میکند: «ساعت 9صبح همه نذریها به خانه قدیمی پیرشالیار منتقل میشود. البته مقداری از گوشت نذری برای درست کردن غذای 2روز چهارشنبه و پنجشنبه جدا میکنند و مابقی بین فقرا و نیازمندان توزیع میشود.» محمدیان با بیان اینکه به غیراز گوشت نذری، گندم محلی، دانههای انار خشک شده و...هم نذر میشود، اظهار میکند: «به همین دلیل، در روز چهارشنبه یکآش محلی به اسم ولوشین طبخ میکنند. این غذا ظهر بین مردم تقسیم میشود. بعد از آن مردم دستهجمعی نماز عصر میخوانند و بعد به پشتبام خانهای میروند که مشرف به خانه پیرشالیار است. درواقع این پشتبام، حیاط خانه پیرشالیار است و در آنجا مراسم شادباش و ذکر و سماع برگزار میشود.»
پنجشنبه
بخشدار اورامان درباره مراسم پیرشالیار در روز پنجشنبه نیز توضیح میدهد: «روز پنجشنبه مراسم بهگونهای دیگر برگزار میشود؛ یعنی دیگر مراسم شادباش و این چیزها نداریم. مردم عصر جلوی خانه پیرشالیار ذکر و سماع میکنند. در این مراسم موسیقی سنتی مانند دف نواخته میشود و مردم ذکر میگویند. دراویش هم در این مراسم حضور دارند.» او اضافه میکند: «شامگاه پنجشنبه مردم به خانه پیرشالیار میروند و مراسم شه و نیشت با شعرخوانی و ذکرسماع انجام میشود. در پایان نیز امام جمعه اورامان سخنرانی میکند و مراسم پیرشالیار به پایان میرسد.»