تعزیه حسینیه اعظم برغان

نسخ تاریخی تعزیه  
قدمت عزاداری و تعزیه‌خوانی در حسینیه اعظم برغان به دوره صفویه می‌رسد و بسیاری معتقدند بیشترین تعزیه‌ها بعد از تکیه دولت تهران در این حسینیه اجرا می‌شود. نزدیک به 600 سال از ساخت حسینیه اعظم برغان می‌گذرد و از همان ابتدای ساخت، تعزیه‌خوانی مراسم ویژه محلی این روستا بوده است؛ هرچند تنوع برنامه‌های عزاداری در برغان در‌ ماه محرم زیاد است، اما تعزیه شناخته‌شده‌ترین مراسم محرمی این حسینیه محسوب می‌شود. قدیمی‌ها از مرحوم ناظم، مرحوم ملامحمد بکائی و ملاقاسم بکائی به‌عنوان تعزیه‌خوانان مشهور برغانی نام می‌برند که در این هنر آیینی صاحب سبک بودند. ابتدایی‌ترین نسخ تعزیه در ایران به این منطقه تعلق دارد و به همین دلیل تعزیه‌خوان‌های بسیار قوی نیز در این منطقه از ابتدا زندگی می‌کردند و دلیل این موضوع استقرار ابتدایی‌ترین بنای تکیه تعزیه‌خوانی کشور در این روستاست.

اولین تکیه تعزیه کشور
حسینیه اعظم برغان در ضلع شمالی میدان روستاست و 2طبقه دارد که طبقه همکف یا اول، با 10حجره، مخصوص عزاداران است. شاه‌نشین (ضلع شمالی بنا نقطه مقابل در) فضای ورودی مردانه و زنانه، اتاق تعزیه‌خوان‌ها، رختکن، انبار، راه‌پله‌ها، تخت تعزیه‌خوان‌ها و کف بنا نیز از دیگر فضاهای موجود در این بنای تاریخی است .طبقه اول ویژه مردان است و در طبقه دوم راهروهایی وجود دارد که زنان در آن به مراسم مذهبی می‌پردازند. اسکلت ساختمان حسینیه از چوب و دیوارها همه از خشت خام و کاهگل هستند. با توجه به نوع سازه و ساختمانی که در تکیه دولت به‌کار رفته است، به‌نظر می‌رسد به‌دلیل اینکه نخستین تکیه بزرگ تعزیه در کشور، همین تکیه اعظم برغان بوده است، سازه تکیه دولت برگرفته از تکیه اعظم برغانی‌ها باشد. مراسم تعزیه معمولا در دهه اول محرم ساعتی بعد از اذان ظهر شروع می‌شود و از آنجا که تعزیه‌خوانی در این حسینیه به‌صورت ویژه برگزار می‌شود، گردشگرانی از راه‌های دور خودشان را به برغان می‌رسانند تا تعزیه‌خوانی هنرمندان این هنر آیینی را از نزدیک تماشا کنند.