زندگی
پاک بُدم، پاکبان شدم
به بهانه انتشار خبر «بهبودیافتگان، پاکبان می‌شوند» که امیدهای بسیار آفرید
سحر جعفریان- روزنامه نگار
ازجمله مصائب پرتکرار و تراژدی‌وار این روزگار که ناغافل و بی‌رحمانه چنگ به گریبان بسیاری افراد از مرد و زن گرفته تا پیر و جوان می‌اندازد، افیون اعتیاد است؛ افیونی هزار‌سر و زورمند که جرح و زخمش بر جسم و جان حریف می‌تواند از درد استخوان‌شکن و صورت ناسور باشد تا برانداختن زندگی و دق دادن عزیزان. با همه دشواری و تیزچنگی که این افیون دارد، گاه حریفان نبرد صعب و سختش، پیروز می‌شوند و حیات دوباره می‌خرند؛ حیاتی گران که رد و نشان اعتیاد بر آن پیداست و اغلب اوقات، پیدایی این رد و نشان از خود اعتیاد، رنج‌آورتر است؛ چنان رنجی که بسیاری از بهبودیافتگان را ناتوان از تشکیل خانواده، تامین خانه یا حتی یافتن شغل و کسب و درآمد می‌کند. از این‌روست که اجرای طرح‌های نیکوکارانه با موضوع ایجادشغل ویژه بهبودیافتگانی که پیشانی‌شان از اعتیاد سفید است، بسیار به‌کار می‌آید و گره می‌گشاید؛ مانند خبر «بهبودیافتگان، پاکبان می‌شوند» که این روزها بسیار پربازدید و امیدآفرین شده است.
نسخه‌پیچی نیکوکاران و مسئولان
از آن روزی که اعتیاد را نوعی بیماری دانستند، نسخه‌های متنوع و متعددی از مدارا تا اشتغال برای درمانش پیچیدند و این آخری یعنی اشتغال، شد نسخه برتر؛ چنان‌که بسیاری از کارشناسان و متخصصان حوزه درمان اعتیاد به پشتوانه پیوست‌های تحقیقاتی و تجربه‌نگاری‌های مستند، اثر درمانی آن را کم از دارو یا گروه‌درمانی و امثالهم ندانسته و نمی‌دانند. از این‌روست که در ارتباط با مسئله و موضوع اعتیاد، پای طرح‌های نیکوکارانه خیران، کارآفرینان و مسئولان دولتی و سازمانی را به میان می‌کشند تا ضمن کاهش آمار اعتیاد، از لغزش بهبودیافتگان نیز جلوگیری شود. ارائه آموزش‌های تخصصی مهارت‌های روز و کارآمد و ایجاد زیرساخت‌های اشتغال در بنگاه‌ها و کارگاه‌های مختلف خصوصی و دولتی ازجمله مصادیق این نسخه درمان اعتیاد است. طبق آمار منتشرشده از سوی مرکز اطلس خیران ایران، در حال حاضر بیش از 500کارخانه و کارگاه تولیدی خصوصی در مراکز استان‌ها، مجری طرح استخدام بهبودیافتگان از اعتیاد هستند که بیشترین آمار و فراوانی این کارخانه‌ها و کارگاه‌ها در کلانشهرهای تهران، اصفهان، مشهد، تبریز و اراک ثبت شده است؛ از فعالیت‌های خیرخواهانه کارخانه‌های چاشنی‌سازی کارآفرین معروف، برند مشهور تشک‌سازی تا کارگاه‌های کوچک تولیدی کفش، کیف و خیاطی در استخدام افراد بهبودیافته که برگه سوء‌پیشینه‌‌شان از اعتیاد به انواع مواد‌مخدر سنتی و صنعتی پر است. طرح استخدام پاکبان شهرداری از میان بهبودیافتگان متقاضی شغل نیز از زمستان سال گذشته به اجرا درآمده که در قالب آن تاکنون بیش از 400نفر صاحب شغل و درآمد شده‌اند. البته بنا بر اعلام روابط‌عمومی سازمان خدمات اجتماعی شهرداری تهران تفاهمنامه همکاری با کارخانه‌های بزرگ مانند ذوب‌آهن آمل و با هدف استخدام بهبودیافتگان مراکز یاورشهر و گرمخانه‌ها نیز امضا شده است.
دود و سوزِ اعتیاد، نان حلال و آبروی پاکبانی
حالا 7ماه شده که سالار از بند اعتیاد 14ساله‌اش، رهایی جسته. اما دیگر مانند روزهای نخست پاکی‌اش، شاد و شکرین از شهد چیرگی بر افیون نیست. کامش از عدم‌اعتماد دیگران نسبت به‌خودش به‌واسطه گذشته افیونی‌ای که داشته به تلخی شرنگ و زهر دگرسان شده: «14سال گرفتار اعتیادی بودم که خانه‌ام را سوزاند...» به‌صورتش که جای ضایعات پوستی بر آن، فرورفتگی انداخته و دندان‌هایش که یک در میان افتاده، اشاره می‌کند: «سلامتم را گرفت...» چشم، تر می‌کند: «مادرم را از غصه کشت و کلی خسارت دیگر که هر یکشان به‌تنهایی برای به فنا رفتن یک زندگی کافی است ولی خب، خدا خواست و سرم به سنگ خورد و بالاخره بعد از چندین و چندبار کمپ‌خوابی، ترک کردم. خیلی سخت بود اما راستش الان احساس می‌کنم سخت‌تر از ترک اعتیاد، زندگی کنار آدم‌هایی است که به‌واسطه دودبازی‌های گذشته‌ام، به من اعتماد ندارند. توی مدتی که دنبال کار بودم، هزار‌جا رفتم و به هزار‌نفر رو انداختم؛ نشد که نشد. تا اینکه خبر پاکبان‌شدن بهبودیافته‌ها را از کسی شنیدم.» سالار، دسته چوبی جاروی پاکبانی را به سینه‌اش می‌چسباند: «خانواده‌ام مخالف این شغل بودند ولی بالاخره راضی‌شان کردم. به هر حال زندگی خرج دارد و پذیرش پاکبانی با نان حلال و آبرو راحت‌تر از معتاد بودن است! نیست؟»
پاکی و پاکبانی؛ پیشه‌ام!
خبر به گوش احسان هم رسیده؛ چند روز پیش که از سر بی‌حوصلگی پیچ رادیو را پیچانده بود، مشروح آن را شنید: «بهبودیافتگان، پاکبان می‌شوند و...» و این یعنی خلاص‌شدن از شر وسوسه استعمال مواد‌مخدر که گه‌گاه توی سرش وول می‌خورد و مضطربش می‌کند. همان موقع، شماره تلفن چند اداره را گرفت تا اینکه بالاخره با یکی از پاسخ‌دهندگان که مسئول خبر خوش بود، قراری برای گزینش گذاشت؛ گزینش برای آنها که در آتش اعتیاد حسابی گداخته شده بودند، آسان بود و ساده: «یکسری سؤال و جواب‌های معمول، بعدش هم مدارک هویتی و ضروری خواستند. آنجا تنها جایی بود که سوءپیشینه اعتیادم را به سرم نکوبیدند.» غرولندکنان، اضافه می‌کند: «انگار اینها که سوءپیشینه اعتیاد ندارند، هیچ خبط و خطای دیگری ندارند!» احسان، جلسات آموزشی پاکبانی را در کنار دیگر افراد بهبودیافته می‌گذراند: «آدمی که تازه ترک کرده، انرژی و نیروی کمی دارد، زود خسته می‌شود. از طرفی نباید بیکار بماند؛ بیکاری همانا و پای بساط دود نشستن همان! توی این شرایط خاص، پاکبانی می‌تواند گزینه خوبی برای اشتغال باشد، چون کارفرما در جریان جزئیات سوابق ما هست و بیشتر مراعات حال و احوال جسم و جیب ضعیف ما را می‌کند.» دل خوش این جمله است که از همان روز گزینش از یکی از بهبودیافتگان متقاضی کار که صفی بلند منتظر ایستاده، شنیده بود: «خوشحال باش مرد؛ پاکی و پاکبانی می‌شود پیشه‌مان! به‌نظرم اگر کسی را می‌شناسی که شرایطش مثل ما‌ست، خبرش کن. من که وقتی رفتم ملاقات پسر عمویم در کمپ، مژدگانی صاحب شغل‌شدنش را پیشاپیش ازش گرفتم!»
بهبودیافتگان مشغول کارند
«بهبودیافتگان مشغول کارند» این را یاشار، یکی از نیکوکاران روی تابلوی بزرگ نوشته و کوبانده سر در کارگاه کفش‌دوزی‌اش که چراغش سال‌های سال است در محله‌ای در غرب تهران بهر امیدآفرینی و درآمدزایی بهبودیافتگان، می‌سوزد: «برادر کوچکم، چوب رفاقت با افراد ناباب را خورد و معتاد شد. پدرمان خیلی تلاش کرد تا دردانه‌اش را نجات دهد ولی خب، گاهی نمی‌شود دیگر! از همان وقت نذر کرد با سهم ارث او (برادر کوچکم) کارگاه کفش‌دوزی راه بیندازد تا آنها که از اعتیاد برگشته‌اند، سرگرم شغلی باشند.» در همسایگی کارگاه کفش‌دوزی او در شهرک صنعتی فتح چند کارگاه دیگر مانند خیاطی، کیف‌دوزی و ساخت قطعات خودرو نیز فعالند که نشانی‌شان را بهبودیافتگان بسیاری می‌شناسند. عباس، مدیر شرکتی دانش‌بنیان است که او نیز از نیروی کار بهبودیافتگان بهره می‌گیرد. روال واحد منابع انسانی شرکت او اینطور است که به‌صورت مداوم با کمپ‌های مجاز ترک اعتیاد در تعامل است تا در زمان مناسب از تخصص بهبودیافتگان استفاده کند. شایان هم یکی از 5هزار کارگر کارخانه چاشنی‌سازی مشهد است که از شرط داشتن سوءپیشینه اعتیاد برای استخدام در کارخانه ابراز خوشحالی می‌کند.
در حال حاضر بیش از 500کارخانه و کارگاه تولیدی خصوصی در مراکز استان‌ها، مجری طرح استخدام بهبودیافتگان از اعتیاد هستند که بیشترین آمار و فراوانی این کارخانه‌ها و کارگاه‌ها در کلانشهرهای تهران، اصفهان، مشهد، تبریز و اراک است
در همینه زمینه :
