گزارش 2
کوچک‌سازی دولت؛ راهکار عملی کاهش تورم
کارشناسان معتقدند، مهم‌ترین راهکار عملی برای کاهش تورم در ایران، کاهش کسری بودجه از طریق کوچک‌سازی دولت است
6دهه بعد از آغاز تورم‌های دورقمی در ایران، اکنون اقتصاددانان به یک نتیجه واحد رسیده‌اند و آن این است که ریشه چندین دهه تورم در ایران که قبل از انقلاب شروع شده، ناترازی‌هایی است که در بودجه، نظام بانکی و ارزی کشور وجود دارد. به‌زعم آنها راه‌حل اصلی و نهایی برای مهار تورم فقط کوچک‌سازی دولت است. به همین دلیل، تورم به گفتمان غالب محافل اقتصادی تبدیل و از ابتدای سال تاکنون سلسله‌نشست‌های مختلفی نیز در این‌باره برگزار شده است. یکشنبه شب نیز یک کنگره علمی با همین عنوان با همکاری دانشگاه تهران، صنعتی شریف و علامه طباطبایی با عنوان کنگره علمی علل، آثار و راهکار‌های مهار تورم در ایران برگزار شد که در آن اقتصاددانان آخرین یافته‌های خود را به اشتراک گذاشتند. براساس گزارش خبرنگار همشهری، اقتصاددانان در این کنگره ریشه‌های تورم در ایران را در 6دهه گذشته از زوایای مختلف بررسی کردند و بر این موضوع که ریشه تورم در ایران کسری بودجه دولت و ناترازی بانک‌هاست اتفاق‌نظر داشتند. موضوع ناترازی ارزی هم مورد توافق اغلب کارشناسان به‌عنوان یکی از ریشه‌های تورم بود، اما از منظر نوع اثرگذاری به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم و اینکه ناترازی ارزی از چه طریقی می‌تواند منجر به خلق تورم شود، اختلاف‌نظر‌هایی وجود داشت.
عدم‌توازن هزینه‌ها و درآمدها
علی‌نقی مشایخی، اقتصاددان با بیان اینکه ریشه تورم در عدم‌توازن هزینه‌ها و درآمد‌های دولت است، گفت: این عدم‌توازن در دوره‌های مختلف به نظام بانکی منتقل و منجر به خلق نقدینگی، افزایش پایه پولی و تورم می‌شود. درواقع این عدم‌توازن از طریق سیستم بانکی به تورم تبدیل و منجر به فقیر شدن مردم و ناهنجاری‌های دیگری در اقتصاد می‌شود. او درباره راهکار‌های مهار تورم گفت: اگر سیستم بانکی استقلال داشت و دولت‌ها این امکان را نداشتند که از منابع بانک‌ها هزینه کنند، دولت مجبور می‌شد منضبط‌تر شود؛ بنابر این بانک مرکزی باید به سمت استقلال بیشتر پیش برود.
ناترازی‌های سه‌گانه
علی روحانی، معاون وزیر اقتصاد نیز در این‌باره گفت: تورم را می‌توانیم معادل ناترازی بودجه، نظام بانکی و ارز درنظر بگیریم. اخیرا نیز ناترازی به صندوق‌های بازنشستگی رسیده است که می‌توان آن را ذیل ناترازی بودجه درنظر گرفت. به‌گفته او، اگر تامین مالی در اقتصاد به‌گونه‌ای باشد که نیاز به خلق پول افزایش یابد، تورم رشد می‌کند. معاون سیاستگذاری اقتصادی وزارت اقتصاد افزود: در بودجه دولت اگر مخارج در بودجه یا فرابودجه بیش از منابع باشد، فشارش از طریق استقراض بر شبکه بانکی وارد می‌شود و منجر به ناترازی بانکی می‌شود. همچنین اگر حوزه ارز دچار ناترازی باشد در کوتاه‌مدت منجر به خلق تورم می‌شود. روحانی ادامه داد: مجموعه این ناترازی‌ها در بودجه، نظام بانکی و ارزی به تامین مالی نیاز پیدا می‌کند و این از محل رشد نقدینگی جبران می‌شود. او توضیح داد: البته اثر افزایش قیمت ارز بر تورم عمدتا کوتاه‌مدت است؛ یعنی اینکه بلافاصله منجر به رشد تورم می‌شود و این نگاه که جهش قیمت ارز در بلندمدت و میان‌مدت عامل تورم است، صحیح نیست.
ضعف بنیه تولیدی
محمد قاسمی، عضو هیأت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی نیز گفت: اگر بخواهیم از ریشه‌های تورم منظر تولید را بررسی کنیم متوجه می‌شویم که مهم‌ترین ناترازی کشور ضعف مفرط در بنیه تولیدی کشور است و هر شوک ارزی تبدیل به افزایش هزینه تولید می‌شود و این موضوع تقاضا برای سرمایه در گردش را از سوی بنگاه‌های اقتصادی افزایش می‌دهد. او اضافه کرد: با افزایش تقاضا برای سرمایه در گردش، بانک‌ها مجبور به پرداخت تسهیلات می‌شوند و این موضوع به ترازنامه بانک‌ها منتقل می‌شود و در نهایت از طریق ایجاد ناترازی در سیستم بانکی منجر به افزایش تورم می‌شود. قاسمی توضیح داد: به جای اینکه هدف اصلی سیاست‌های ارزی بر نرخ ارز متمرکز باشد، باید به سمت افزایش عرضه ارز متمرکز باشد و راهکار آن نیز افزایش رقابت‌پذیری در عرضه اقتصاد و رشد صادرات است که می‌تواند منجر به تعادل بازار ارز شود.
سیاست‌های پولی منفعلانه
علی مدنی‌زاده، رئیس دانشکده اقتصاد دانشگاه صنعتی‌شریف نیز با بیان اینکه مشکل اصلی تورم در ایران سیاست‌های پولی و مالی منفعلانه است، افزود: همه مطالعات اقتصادی نشان می‌دهد ریشه تورم سیاست‌های پولی منفعلانه است که منجر به کسری بودجه و افزایش تقاضا برای اعتبار می‌شود. به‌گفته او، زمانی که سیاستگذار پولی به این تقاضا‌ها پاسخ می‌دهد تورم بیشتری خلق می‌شود و راهکار مشخص برای کاهش تورم، عبور از سیاست‌های پولی و مالی منفعلانه است.
در همینه زمینه :
