آوار گردوغبار بر سر سیستان‌وبلوچستان

زهرا رفیعی-روزنامه‌نگار


تغییرات اقلیمی در جهان، بادهای 120روزه در سیستان‌وبلوچستان را به 180روز در سال افزایش داده است، اگر هامون‌ها پر آب بود، کنار آمدن با این پدیده اقلیمی برای اهالی صبور شرق کشور آسان بود اما هامون‌ها با بدقولی افغانستانی‌ها خالی‌تر از پیش هستند و چیزی جز خاک نصیب ریه و چشم‌های مردم منطقه نمی‌شود. گردوغبار  ناشی از بادهای 120روزه تا استان‌های همجوار نیز پیش می‌رود و به پدیده‌ای ملی تبدیل شده است.سال‌هاست آبی که در تالاب‌های سه‌گانه هامون روزگاری باعث رونق کشاورزی و گردشگری در این استان می‌شد، با بی‌ثباتی همسایه شرقی، به خاک تبدیل می‌شود. خاکی که علاوه بر تخریب زیرساخت‌های عمرانی، توان زیستن را نیز از زیستمندان این خطه می‌گیرد. امسال تصاویر ماهواره‌ای نشان داد که آب هست و حکومت ناپایدار مستقر در افغانستان، برخلاف ادعاهایش آب را راهی منطقه پست گودزره کرده‌ است. مذاکرات برای تامین حقابه اگرچه به کندی در حال انجام است اما هنوز به نتیجه نرسیده و ساکنان شرق ایران مجبورند هر روز چند ده سانتی‌متر خاک را از روی زندگی‌شان کنار بزنند و امید به بهبود شرایط داشته باشند. با وجود انعقاد قرارداد حقابه هیرمند، از اواخر دهه ۱۳۷۰ و همزمان با کاهش بارش سالانه و گسترش خشکسالی بر سیستان، میزان ورودی آب رود هیرمند به دریاچه هامون مرتبا کاهش یافته است به‌طوری که امسال خالی‌تر از همیشه است.

هشدار ثابت نارنجی
سازمان هواشناسی با شروع تابستان جز هشدار نارنجی بابت بروز پدیده گردوغبار برای شرق کشور صادر نکرده است. تا حقابه ایران از رود هیرمند تامین نشود اوضاع سیستان و بلوچستان همین خواهد بود. سازمان هواشناسی با صدور هشدار نارنجی‌رنگ با اشاره به افزایش شدید گرادیان فشاری(میزان تغییر فشار از طریق یک منطقه معین) و حاکمیت بادهای ۱۲۰روزه آورده است: وزش باد نسبتا شدید تا شدید، خیزش گردوخاک دوشنبه (۱۲تیرماه) در شرق سمنان، جنوب خراسان رضوی، شرق خراسان جنوبی، شمال سیستان و بلوچستان و شمال شرق اصفهان و سه‌شنبه(۱۳تیرماه) در شرق سمنان، شمال شرق اصفهان، جنوب خراسان‌رضوی، خراسان‌جنوبی و شمال سیستان و بلوچستان پیش‌بینی می‌شود.در این شرایط جوی، خیزش گردوخاک، کاهش شعاع دید و کاهش کیفیت هوا، خسارت به تجهیزات شهری و برون شهری ازجمله سقوط بنر، تابلوهای تبلیغاتی، داربست‌ها و سازه‌های موقت، سقوط اشیاء از ارتفاعات و شکستن نهال‌ها و درختان کهنسال دور از انتظار نیست.

از 120 تا 180روز
علی سلاجقه، رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست: به‌دلیل تغییرات اقلیمی که صورت گرفته بادهای 120روزه به بادهای 180روزه افزایش پیدا کرده است.ریزگردهای سیستان و بلوچستان منجر به مختل شدن زندگی شهروندان در این استان شده است. این بادها هم منشأ داخلی و هم منشأ خارجی دارد. از سوی دیگر بحث هامون که خشکیده مطرح است زیرا یکی از منابع برداشت است که باید مشکلش حل شود. خوشبختانه هفته قبل نشستی با حضور وزارت نیرو، وزارت جهادکشاورزی و سازمان محیط‌زیست برگزار شد که بنا شد این موضوع پیگیری شود.

صفر مترمکعب
حبیب‌الله دهمرده، نماینده زابل در مجلس: احداث بند کمال‌خان در نقطه صفر مرزی ایران و افغانستان، بزرگ‌ترین مانع در جاری شدن آب در رودخانه هیرمند است. بند کمال‌خان در ۸۰ کیلومتری مرز ایران با افغانستان ساخته شده است. از زمان تاسیس این بند تا‌کنون آبی در رودخانه هیرمند رها نشده و زمین رودخانه کاملا خشک است.در هیچ زمانی رودخانه هیرمند تا این اندازه خشک نبوده است. این رودخانه در برخی مواقع 3 تا 4 میلیارد مترمکعب و در بعضی اوقات تا ۲۰ میلیارد مترمکعب آورده داشته که هم‌اینک به صفر رسیده است.