گزارش
قوانینی برای سگ‌گردانان
پاسخ به ابهامات و پرسش‌ها درباره نگهداری از سگ و سگ‌گردانی
رابعه تیموری-روزنامه‌نگار
شاید با دیدن شمار فراوان افرادی که از سگ‌ها در خانه مراقبت می‌کنند، این پرسش در ذهن شما مطرح شده باشد که «در قوانین کشور شرایط نگهداری این حیوان و اما و اگرهای مرتبط با این موضوع به چه صورتی مطرح شده است؟» شاید هم هنگام برخورد با کسانی که همراه سگ‌های خود در معابر و اماکن عمومی آزادانه می‌چرخند، این سؤال ذهن‌تان را مشغول کند که «قانون در مورد چگونگی حضور سگ‌گردانان در مکان‌های عمومی سکوت کرده است؟» در نوشتار زیر دیدگاه قانون درباره این موارد و اطلاعاتی درباره بیماری‌های قابل انتقال از سگ به انسان در قالب چند پرسش بیان شده که با توجه به گسترش فرهنگ نگهداری از سگ در خانه، خواندنش خالی از لطف نیست.
قانون در مورد نگهداری سگ در خانه چه می‌گوید؟
رامین عطایی، حقوقدان و وکیل دادگستری، درباره قوانین نگهداری سگ در آپارتمان می‌گوید:«از دیدگاه قانون نگهداری از حیوانات در آپارتمان تا زمانی منعی وجود ندارد که از 2شرط پیروی کند؛ شرط اول این است که از نظر نکات و اصول بهداشتی، مشکلی برای سایر ساکنان ایجاد نکند و شرط دوم به این صورت است که نگهداری از سگ در خانه موجب مزاحمت یا برهم‌زدن آرامش ساکنان نشود.» این حقوقدان ادامه می‌دهد: «در حالت کلی، بخش خصوصی آپارتمان ارتباطی با دیگران ندارد و افراد نمی‌توانند ادعایی درخصوص شرایط آن داشته باشند. تنها زمانی امکان طرح شکایت و دخالت دیگران وجود دارد که وجود سگ در منزل شخص، تأثیری بر روند زندگی آنها داشته باشد.»
به‌گفته عطایی بعضی از موارد قانونی به احکام نگهداری از حیوانات در منزل اشاره می‌کنند. او ماده 501 قانون مجازات اسلامی را یکی از این موارد عنوان می‌کند و توضیح می‌دهد: «این قانون بیان می‌کند که اگر شخصی به یک شخص دیگر آسیب برساند، براساس تعریفی که از جنایت در قانون است، قصاص می‌شود یا موظف است که دیه پرداخت کند. این آسیب می‌تواند به‌صورت مستقیم از جانب خود شخص باشد یا رفتار تهدید‌آمیز او، موجب ترس و در نهایت آسیب طرف مقابل شود. یکی از ابزارهایی‌که می‌تواند موجب صدمه‌دیدن فرد شود، برانگیختن حیواناتی مانند سگ برای حمله به طرف مقابل است.» این وکیل دادگستری ماده ۵۱۲ قانون مجازات‌های اسلامی را به‌عنوان ماده قانونی دیگری نام می‌برد که ضوابط نگهداری از سگ در منزل را شرح می‌دهد. عطایی می‌گوید: «آن بخش از این قانون که به حیوانات اشاره دارد، بیان می‌کند که نباید حیوانات را در محل‌های غیرقابل توقف نگه داشت. اگر فردی، حیوانی را در مکانی قرار دهد که توقف در آن مجاز نیست و فرد دیگری، متوجه آن نشود و در اثر برخورد با حیوان، مصدوم شود یا هرگونه خسارت دیگری ببیند، آن شخصی که حیوان را مستقر کرده، باید خسارت را پرداخت کند.» این حقوقدان تذکر می‌دهد: «البته اگر مسیر وسیع باشد و عابر بتواند از محل دیگری گذر کند، اما عامدانه با حیوان برخورد داشته باشد، نه‌تنها خسارتی به او تعلق نمی‌گیرد، بلکه درصورت بروز آسیب به حیوان، باید خسارت را بپردازد.» عطایی ماده ۵۲۲ قانون مجازات‌های اسلامی را توضیح می‌دهد و می‌گوید: «این ماده از احکام به این نکته اشاره دارد که صاحب یک حیوان، ضامن آن است. اگر بخواهیم دقیق‌تر بیان کنیم فردی که تصرف سگی در دست اوست، اگر آگاهی داشته باشد که آن حیوان، ممکن است به دیگران حمله کند، باید حیوان را به‌خوبی کنترل کند. اگر کوتاهی از جانب او صورت گیرد و شخصی بر اثر کوتاهی و قصور صاحب سگ متحمل آسیب شود، صاحب سگ مسئول است.» این حقوقدان ادامه می‌دهد: «باید توجه کنیم که اگر شخص، نسبت به‌احتمال حمله حیوان، آگاهی نداشته و از طرفی در این خصوص کوتاهی نکرده باشد، ضمانتی بر عهده او نیست، اما اگر فرد حیوانی را نگهداری کند که توانایی کنترل و حفظ آن را ندارد، کوتاهی تلقی می‌شود.»
در قوانین برای سگ‌گردانی در مکان‌های عمومی چه محدودیت‌ها و ضوابطی درنظر گرفته شده است؟
رامین عطایی معتقد است قوانین ممنوعیت سگ‌گردانی به‌روز و کارآمد نیست. او می‌گوید: «متن قانونی صریحی در این زمینه وجود ندارد، اما با توجه به اتفاقاتی که در سال‌های اخیر رخ داد و افراد زیادی بر اثر حمله سگ‌ها دچار آسیب‌های جدی شدند، سختگیری‌های بیشتری در زمینه نگهداری از سگ و سگ‌گردانی اعمال می‌شود.» این حقوقدان به مراحل تصویب طرح صیانت از حقوق عامه و مجازات نگهداری از حیوانات اشاره می‌کند و می‌گوید: «در تاریخ 18/8/1400، طرحی با عنوان طرح صیانت از حقوق عامه در مقابل حیوانات مضر و خطرناک (الحاق موادی به قانون مجازات اسلامی کتاب پنجم تعزیرات) با امضای ۷۵ نماینده مجلس در دستور کار کمیسیون تخصصی مجلس قرار گرفت. این طرح در تاریخ 4مردادماه 1401در کمیسیون قضایی و حقوقی مجلس بررسی شد، اما تاکنون به تصویب نرسیده است.»
این وکیل دعاوی توضیح می‌دهد: «در طرح صیانت از حقوق عامه و مجازات نگهداری حیوانات، در مورد مصادیق طرح از اصطلاح حیوانات وحشی، نامتعارف و مضر استفاده شده است که به حیواناتی همچون لاک‌پشت، سگ، کروکودیل، گربه، مار، موش، خرگوش، سوسمار، میمون و... اشاره دارد.»
عطایی درباره جزئیات طرح می‌گوید: «ماده یک طرح بیان می‌کند که خرید، فروش، پرورش، واردات، حمل و گرداندن (پیاده یا در وسایل نقلیه)، تکثیر یا تولید حیوانات مضر و نامتعارف ممنوع است و متخلفان محکوم به پرداخت ۱۰ تا ۳۰ برابر حقوق سالانه مصوب کارگری هستند و آن حیوان هم توسط مقامات مربوطه، ضبط می‌شود. مطابق این ماده قانونی اگر حیوانی با وسایل نقلیه حمل شود، علاوه‌بر آنکه صاحب یا حامل حیوان، موظف به پرداخت جریمه نقدی است، راننده خودرو هم محکوم به پرداخت جریمه نقدی و توقیف خودرو تا ۳ماه می‌شود.»
عطایی ادامه می‌دهد: «البته این ماده تبصره‌ای هم دارد که براساس این تبصره، ماده یک شامل گروه‌هایی مانند اعضای نهادهای دولتی که متناسب با ماموریت خود فعالیت می‌کنند، عشایر، روستاییان و گله‌داران نمی‌شود و این گروه‌ها از رعایت آن معاف هستند. سایر افراد حقوقی و حقیقی جامعه که تقاضای نگهداری این حیوانات را دارند، باید درخواست کتبی خود را به دادستانی شهرستان یا استان خود، برای بررسی و اقدام، تحویل دهند.»
به‌گفته این حقوقدان، طرح صیانت از حقوق عامه و مجازات نگهداری از حیوان پس از تصویب لازم‌الاجرا می‌شود و مشاوران املاک، براساس دستور اتحادیه صنف خود، وظیفه دارند تا ظرف ۳ماه پس از ابلاغ رسمی قوانین نگهداری حیوان در آپارتمان و اماکن عمومی، موضوع ممنوعیت نگهداری حیوانات در منزل را در قراردادهای اجاره ذکر کنند.
عطایی می‌افزاید: «پس از تصویب طرح، اگر هریک از شهروندان، شکایتی در مورد تخلف از قانون نگهداری حیوانات مطرح کند، نیروی انتظامی و دستگاه قضایی وظیفه دارند به آن رسیدگی کنند و درصورتی که گزارشگر یا شاکی درخواست کند که هویتش پنهان بماند، دستگاه قضایی وظیفه دارد فرایند رسیدگی را بدون افشای هویت فرد، پیگیری کند.»
چه بیماری‌هایی از سگ به انسان منتقل می‌شود؟
دکتر محمدرضا رسولی در پاسخ به این سؤال می‌گوید: «برخی از کیست‌های خطرناک در نتیجه معاشرت با سگ در نقاط حساس بدن مانند کبد و مغز تشکیل می‌شود.» او درباره چگونگی ابتلا به این عارضه توضیح می‌دهد: «یک نوع انگل در روده سگ زندگی می‌کند که تخم‌هایش را رها می‌کند و این تخم‌ها از راه مدفوع خارج می‌شود. تخم‌های حاصل از این انگل که از راه مدفوع سگ خارج می‌شود، می‌تواند از راه نوازش سگ و ارتباط با انسان به دست‌های او بچسبد و وارد دستگاه گوارش شود، سپس وارد خون شده و منجر به تشکیل کیست‌های خطرناک در نقاط حساسی از بدن مانند مغز و کبد شود.» این پزشک هاری را به‌عنوان عارضه خطرناک دیگری نام می‌برد که از همنشینی با سگ و نگهداری از این حیوان نصیب انسان می‌شود. رسولی می‌گوید: «هاری از شایع‌ترین بیماری‌هایی است که از سگ به انسان منتقل می‌شود؛ چراکه سیستم عصبی بیمار را مورد حمله قرار می‌دهد و درصورتی‌که اقدامات به‌موقع و درمان صورت نگیرد می‌تواند منجر به مرگ بیمار شود.»
او آلرژی را از دیگر بیماری‌هایی عنوان می‌کند که به‌دلیل حضور سگ در خانه سلامتی افراد را تهدید می‌کند. رسولی توضیح می‌دهد: «شایع‌ترین بیماری که ممکن است با حضور حیوانات مرتبط باشد، آلرژی است. اگر کودکی از زمان طفولیت با حیوانات خانگی تماس داشته باشد، زمینه ایجاد آلرژی (حساسیت) در او افزایش می‌یابد.»
رسولی ادامه می‌دهد: «آلرژی به حیوانات خانگی، واکنش سیستم ایمنی بدن نسبت به پوست، بزاق، ادرار یا مدفوع حیوانات است. به این معنا که اگر شخصی که نسبت به حیوانات آلرژی دارد، بقایای بدن حیوان را تنفس کند یا با بزاق، مو، پوست یا مدفوع حیوان تماس داشته باشد، سیستم ایمنی بدن او اعلام خطر کرده و هیستامین و ده‌ها ماده شیمیایی دیگر را برای مبارزه با ماده آلرژی‌زا آزاد می‌کند.» این پزشک متخصص آلرژی و بیماری‌های عفونی می‌افزاید: «حساسیت به حیوانات معمولاً به‌صورت علائم تنفسی است. در این حالت شخص مبتلا سرفه‌های مکرر دارد که شب‌ها تشدید می‌شود. نشانه‌هایی از قبیل خارش، چشم‌های اشک‌آلود و قرمز، جوش، آبریزش بینی، عطسه، سرفه یا خس‌خس سینه که در طول فصول مختلف رخ می‌دهد، می‌تواند نشانه‌هایی از آلرژی نسبت به حیوان خانگی باشد. گاهی اوقات هم ممکن است علائم به‌صورت کهیر خود را نشان دهند.» دکتر رسولی بروز ناراحتی‌های گوارشی را از دیگر پیامدهای نگهداری از سگ در محیط خانه عنوان می‌کند و می‌گوید: «سگ و گربه می‌توانند باعث انتقال «کامپیلوباکتر» به انسان شوند و یکی از شایع‌ترین ناراحتی‌های گوارشی و اسهال را به‌وجود بیاورند که با تب، ضعف، بی‌حالی و شکم درد همراه است. سگ و گربه‌های زیر 6ماه، باکتری بیشتری را از طریق مدفوع دفع می‌کنند. علاوه بر آن، سگ و گربه با لیسیدن خود، لارو نوعی کرم پهن را از پوست خود به روده‌شان انتقال می‌دهند و لارو این کرم به‌راحتی می‌تواند از سگ و گربه به کودکان منتقل شود.»
اگر از نگهداری حیوانات در آپارتمان متضرر شدیم چگونه شکایت کنیم یا حوادث ناشی از سگ‌گردانی افراد را چطور گزارش دهیم؟
اگر به‌دلیل وجود حیواناتی که توسط همسایه شما نگهداری می‌شوند، آرامش خود را از دست داده‌اید یا دچار آسیب شده‌اید، می‌توانید روند قانونی را طی‌کنید تا به نتیجه مطلوب برسید. البته پیش از هر اقدام قضایی، درنظر داشته باشید که همیشه بهترین کار، شکایت رسمی نیست. گاهی با یک نشست و گفت‌وگوی دوستانه و برخوردی منطقی، می‌توان گره را بدون نیاز به دندان، باز کرد. حال اگر تمامی راه‌های مسالمت‌آمیز را پشت سرگذاشتید و به نتیجه دلخواه نرسیدید، می‌توانید در راستای قوانین نگهداری حیوان در آپارتمان و اماکن عمومی اقدام کنید.
1 فرستادن اظهارنامه قضایی
پیش از آنکه به مراجع قضایی رجوع کنید، می‌توانید توسط مراجع قانونی، درخواست و مطالبات حقوقی خود را در برگه‌ای بنویسید و به شخص مورد نظر ابلاغ کنید. درست است که این یک اقدام قانونی نیست، اما به‌عنوان سند رسمی، دارای اعتبار است. درصورتی که فرد توجهی به اظهارنامه قضایی نکرد، می‌توانید از این سند به‌عنوان مدرک معتبر، در اقدامات قانونی بعدی خود استفاده کنید.
2 استشهادیه محلی تهیه کنید
برای آنکه بتوانید روند قانونی خود را بدون مشکل و با اطمینان طی کنید، لازم است سند و ادله‌ای کافی برای اثبات اظهارات خود داشته باشید. در این مرحله، شرایط و اظهارات خود را مکتوب می‌کنید و سپس، از چند شاهد محلی، مانند دیگر ساکنان ساختمان، می‌خواهید اظهارات شما را در راستای نقض قانون نگهداری از حیوانات در آپارتمان و اماکن عمومی توسط فرد مورد نظر، امضا کنند. از این مدرک می‌توانید برای اثبات ادعای خود استفاده کنید.
3 تنظیم شکواییه
با مراجعه به دفترهای خدمات الکترونیکی قضایی، شکایت‌نامه یا شکواییه خود را تنظیم کنید تا بتوانید آن را به دادگاه و دادسرا ارجاع دهید.
در همینه زمینه :
گزارش