آیا روسیه برنده جام‌جهانی است؟

سیدجواد رسولی | پژوهشگر رسانه و روزنامه‌نگار:

نام کریستوفر لی امروز برای آمریکایی‌ها خیلی آشناست. جاسوس سابق انگلیسی که سال‌ها در مسکو مأمور بود و مناسبات روسیه را به خوبی می‌شناسد، امروز پرونده مهمی در دست دارد که مربوط است به دخالت و تأثیر روس‌ها بر شخص رئیس‌جمهور آمریکا یعنی ترامپ. اما در بهار سال2010، هنوز کسی کریستوفر لی را نمی‌شناخت. داستان او را که نیویورک‌تایمز در آستانه جام‌جهانی منتشر کرده عجیب و جذاب است. لی در آن سال تازه بازنشست شده بود و دفتری خصوصی در لندن زده بود. نخستین و مهم‌ترین مشتری هایش، چند ثروتمند انگلیسی بودند که تا چند وقت قبل اطمینان داشتند فیفا قرار است انگلستان را به‌عنوان میزبان جام‌جهانی2018 انتخاب کند، اما حالا ناگهان با خبر شده بودند که علاقه پوتین از حاکی روی یخ، به‌شدت به فوتبال جلب شده است. در آن دوران پوتین نخست‌وزیر روسیه بود اما داشت آینده را وقتی که باز به ریاست‌جمهوری بر می‌گردد طراحی می‌کرد. پوتین به این نتیجه رسیده بود که برای جلب همراهی و حضور بین‌المللی چشمگیر، باید جام‌جهانی را در کشورش برگزار کند. مشتری‌های انگلیسی آقای لی از او می‌خواستند تا پرونده‌ای برای تلاش‌های روسیه باز کند. تلاش‌هایی وسیع و گسترده تا «به هر قیمتی» میزبانی جام‌جهانی 8سال بعد به روسیه برسد. در شرایطی که روسیه نه زیرساخت‌های لازم را برای برگزاری جام‌جهانی داشت و نه اساسا عضو فعالی در فیفا به شمار می‌رفت و هیچ‌کس شانسی برای میزبانی آنها قائل نبود و تیم ملی فوتبالش حتی به جام‌جهانی2010 راه پیدا نکرده بود، ناگهان و در کمال ناباوری انگلیسی‌ها، کمی پیش از جام‌جهانی آفریقای جنوبی به‌عنوان میزبان بازی‌های 8 سال بعد معرفی شد.

پرونده‌ای که لی باز کرد، به‌تدریج کامل شد. روسیه شروع کرده بود به فعالیت‌های گسترده از قراردادهای گازی اشتها آور برای کشورهای عضو و صاحب رأی، تا هدایای هنری گرانبها به بعضی اعضا و حضور رومن آبراموویچ در کنار سپ بلاتر در موقعیت‌های مختلف. لی اطلاعات پرونده را به جز سفارش دهندگان انگلیسی، در اختیار یک گروه دیگر هم قرار داد. تیمی از اف‌بی‌آی که طبعا برایشان هیچ اهمیتی نداشت انگلستان میزبان جام‌جهانی بشود. آنها به‌دنبال جرایم مربوط به مافیای روس در نیویورک بودند و پرونده مربوط به تخلف‌های مقامات عالی روسیه در فیفا ناگهان گشایش بزرگی در کار آنها به‌حساب می‌آمد.

این تیم 5 سال تمام روی این پرونده کار کرد. به گوشه‌های تاریک و چند لایه تبادلات مالی فیفا سرک کشید. بدون سروصدا و در سکوت لیست بلندبالایی را از مدارک و نام افراد و مبالغ هنگفت جابه‌جا شده و موارد متعدد فساد و پولشویی رصد کرد. پرونده‌ای که نشان می‌داد چطور فوتبال، این بازی سرگرم‌کننده و هیجان‌انگیز و دوست داشتنی، معدنی از انواع تخلفات و جرایم سیاه است. پرونده سرانجام در ‌ماه مه 2015 رسانه‌ای شد. همان روزی که 7نفر از سران فیفا دستگیر شدند و سپ بلاتر، رئیس آن هم استعفا داد و تحت بازجویی قرار گرفت. این پرونده هنوز هم به‌طور کامل مختومه نشده و رسیدگی به سرنوشت نامعلوم صدها میلیون دلاری که بدون قاعده و قانون و قابلیت پیگیری در فیفا خرج شده ادامه دارد.

اما در این تحقیقات یک حفره بزرگ وجود دارد که تا امروز پر نشده. تیم تحقیقاتی اف بی‌آی در نهایت موفق نشد از میان آن همه سند مالی و نامه و فهرست، مدرکی در راستای دخالت روشن روسیه پیدا کند. روسیه طبق گزارش نیویورک تایمز توانسته بود با موفقیت نام خودش را از این اسناد پاک کند. کمپین پوتین برای به‌دست آوردن میزبانی جام‌جهانی به نتیجه رسید و اگرچه اساسا این پرونده برای افشای دخالت روسیه در فیفا و فساد مقامات روسی پیگیری می‌شد، نتیجه‌اش شد رسوایی بزرگ فیفا و فساد گسترده‌ای که در این سازمان بین‌المللی از بالا تا پایین آن را فرا گرفته بود. تا 2 روز دیگر، بازی‌های جام‌جهانی در روسیه آغاز می‌شود. همه می‌دانند که تیم روسیه تیمی متوسط است که شانس زیادی برای رسیدن به مراحل بالای جام را ندارد. اما واقعیت این است که این موضوع کوچک‌ترین اهمیتی ندارد. روسیه جام‌جهانی را همان 10سال پیش برده بود!