آری مرام اهل محبت زیارت است

مهدیه تقوی‌راد

ارادت مردم ایران به امامزادگان عظیم‌الشأن بر هیچ فردی پوشیده نیست؛ آستانی که همچون نگینی در تمام شهرها و روستاها می‌درخشند. در مناطق جنوبی استان ‌تهران نیز گنبد و بارگاه‌هایی وجود دارد که همگی ملجا و مامن دلدادگان هستند. اگرچه در برخی مناطق این محدوده بیش از یک امامزاده وجود دارد و در برخی دیگر بارگاه امامزاده‌ای دیده نمی‌شود.

منطقه 20
قدمت: بخش‌های مختلف به دوره‌های ایلخانی، صفوی و قاجار برمی‌گردد.
پیشینه و نسب: با 4 واسطه به امام حسن مجتبی(ع)‌می‌رسد.
نشانی: شهرری، میدان مدرس
ویژگی: شهر تاریخی ری با قدمتی بیش از 8هزار سال همچون نگینی در جنوب تهران می‌درخشد اما بیش از آن، ری به‌دلیل قرار گرفتن حرم سیدالکریم در آن محدوده شناخته ‌شده‌است. جایی که از آن به نام «زاویه مقدسه» نیز یاد می‌شود و دلیل این نامگذاری نیز وجود آستان امامزادگان حمزه(ع) و طاهر(ع) و حضرت عبدالعظیم حسنی(ع) است. علاوه بر اینها براساس اعلام سازمان اوقاف 42امامزاده دیگر در ری وجود دارد که بقعه بی‌بی شهربانو در منطقه امین‌آباد، بقعه جوانمرد قصاب و قبرستان ابن بابویه (محل دفن بسیاری از مشاهیر) ازجمله آنهاست. در این میان حرم حضرت عبدالعظیم که سال ۱۳۳۴ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده، قدمت سر در آجری درگاه اصلی‌اش به زمان حکومت آل بویه برمی‌گردد و براساس روایات، ثواب زیارت اینجا هم‌ردیف با زیارت سیدالشهدا(ع) است.

منطقه 15
امامزاده اهل‌بن علی

قدمت: بیش از ۲۰۰ سال
پیشینه و نسب: از نوادگان امام حسن مجتبی(ع)
نشانی: میدان خراسان، خیابان خاوران، خیابان تفرشی، کوچه شهید سمنانی
ویژگی: این منطقه از قدیم به رویش گل‌های زرد در آن معروف بوده و هنوز هم اهالی قدیمی محل، این بقعه را به امامزاده گل زرد هم نام می‌برند. در صحن امامزاده، گورستان کوچکی است که قدمتی دویست‌ساله دارد و براساس آنچه روی دیوار اینجا نصب شده، صاحب بقعه از نوادگان امام حسن مجتبی(ع) است. اما در گذشته، زیارت‌نامه‌ای در حرم موجود بوده که ایشان را از پسران حضرت علی(ع) و برادر امام حسین(ع) معرفی می‌کرده است. درباره علت شهادت وی نیز گفته‌اند ظاهرا پای ایشان هنگام عبور از آب بند لغزید و باعث خرابی آن شد و روستائیان هم با بیل بر سرش زدند و پس از شهادتش متوجه اشتباه خود شدند و برای جبران کارشان، مقبره‌ای برای آن معصوم ساختند.

منطقه 17
امامزاده حسن ع


قدمت: بیش از ۲۰۰ سال
پیشینه و نسب: پسر عموی حضرت عبدالعظیم حسنی ‌و از نوادگان امام حسن مجتبی(ع)
نشانی:‌ خیابان قزوین، دو راهی قپان
ویژگی: محل امروزی بازار و صحن امامزاده حسن در گذشته محل تردد درشکه‌ها از خط آهن تا امامزاده حسن(ع) بود و امروز پاساژهایی اطراف امامزاده اینجا را به پاتوق زیارت و خرید تبدیل کرده است. معماری محوطه امامزاده متعلق به زمان قاجار و گنبد امامزاده ترکیبی از کاشی‌های سفید و فیروزه‌ای است که دور تا دور به وسیله کتیبه‌ای که آیات قرآنی روی آن حک شده، پوشانده شده که مربوط به زمان ناصرالدین‌شاه است. روی مرقد امامزاده نیز با خط نستعیلق اشعار و ذکر صلوات نوشته شده که این آثار نیز از زمان فتحعلی شاه قاجار به یادگار مانده و مقرنس‌کاری و آیینه‌کاری معاصر رواق و حرم نیز سال 1358شمسی از سوی محمدرضا نوید انجام شده است.

منطقه 18
 امامزاده زید ع

قدمت: براساس ارزیابی کارشناسان تاریخ بخش‌هایی از این بنا به پیش از سلسله صفویه بازمی‌گردد.
پیشینه و نسب: از نوادگان امام زین العابدین(ع)
نشانی: بزرگراه آیت‌الله سعیدی، نرسیده به سه راه نعمت‌آباد، محله وصفنارد، کوچه امامزاده
ویژگی: گفته می‌شود زمانی که زید بن علی قصد ملاقات با امام رضا(ع)‌را داشت، در بین راه مأموران مأمون عباسی او را یافته در این محل ایشان را به شهادت ‌رساندند. بقعه امامزاده زید(ع) ۳۵۰مترمربع مساحت دارد و طرح داخلی حرم به‌صورت هشت‌ضلعی و سقف آن به‌صورت ضربی و سفیدکاری و گنبد بقعه کاشی‌کاری و نماهای خارجی ساختمان با کاشی‌های خشتی نماسازی شده است. محوطه بقعه بیش از ۳هکتار وسعت دارد و زائران ترجیح می‌دهند بعد از زیارت، در فضای باز اطراف بقعه با پهن کردن زیرانداز لحظاتی را کنار هم سپری کنند. چند سال قبل شهرداری منطقه۱۸ زائرسرایی در ضلع شمالی این بقعه ایجاد کرد که سالن کنفرانس و اتاق‌های استراحت برای بانوان و آقایان دارد. از آثار دیرین اینجا تنها صندوق روی مرقد مطهر باقی مانده است.