خداحافظی با کیسه های پلاستیکی

جواد نصرتی

10ســال پـــیـش، علاقه‌مندان به محیط‌زیست و کره زمین، دل‌خوش کردند که قدم بزرگی در راه مبارزه با استفاده از پلاستیک برداشته شده و راه برای حذف پلاستیک از زمین و دریا هموار شده. در چنین روزی، کشور نه‌چندان پیشرفته موریتانی، در اقدامی خیره‌کننده، استفاده از کیسه‌های پلاستیکی، که یکی از بزرگ‌ترین مخربان محیط‌زیست است، را ممنوع اعلام کرد. خیلی‌ها می‌گفتند حالا که موریتانی این کار را کرده، حتما کشورهای پیشرفته‌تر و ثروتمندتر هم دست به‌کار خواهند شد. اما خب، انسان‌ها غیرقابل‌پیش‌بینی هستند؛ آن امیدواری همگانی، به آن شکل که فعالان محیط‌زیست انتظار داشتند، محقق نشد و پلاستیک، همچنان می‌تازد؛ اما نه مثل قبل.
درست مثل سوراخ لایه ازن که در دهه‌90 توجه جهانی را به‌خود جلب کرد و راهکارهای عملی برای ترمیم آن به‌کار گرفته شد، حالا بشر این‌بار متوجه خطر پلاستیک شده. از نوک قله‌های بلند تا اعماق اقیانوس‌ها، کیسه‌های پلاستیکی به محیط‌زیست نفوذ کرده‌‌اند و بلای جان جانوران و زیستگاه‌هایشان شده‌اند. در واقع کیسه‌های پلاستیکی چنان همه‌جا هستند که به‌سختی می‌توانیم به یاد بیاوریم ‌ آخرین جایی که رفتیم و کیسه‌های پلاستیکی را رها شده در طبیعت ندیدیم، کجا بوده. این تصویر تلخ تکراری، یک دلیل موجه هم دارد: ما، یعنی گونه بشر، سالانه حدود 5تریلیون کیسه پلاستیکی استفاده می‌کنیم. این یعنی، 160هزار کیسه در ثانیه. و سرانه مصرف به ازای هر انسان در دنیا، 700کیسه در سال است؛ یعنی تقریبا روزی 2کیسه. اعداد واقعا حیرت‌آور هستند. و طبیعتا حضور این میزان کیسه در کره زمین، نگران‌کننده است. اما ورق برگشته، و می‌توان امیدوار بود که بشر در رابطه با کیسه‌های پلاستیکی، به لحظه حقیقت رسیده است. کشورها و فروشگاه‌های زنجیره‌ای بیشتری در سراسر دنیا منع استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را جدی‌تر گرفته‌اند و خبرهای خوبی در سال جدید میلادی در راه است. چندین فروشگاه بسیار بزرگ زنجیره‌ای در آمریکا و کانادا، جایی که یکی از تولیدکنندگان بزرگ کیسه‌های پلاستیکی دنیاست، اعلام کرده‌اند هزینه استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را بالا خواهند برد. این یعنی، نه تنها خبری از کیسه رایگان در فروشگاه‌ها نیست و مشتری‌ها باید نسبت به سال گذشته، هزینه بیشتری برای این کیسه‌ها بپردازند. در نتیجه، می‌توان امیدوار بود که به جای کیسه‌های پلاستیکی، به کیسه‌های پارچه‌ای روی بیاورند. این مدل، در ترکیه هم پیاده شده و مردم ترغیب می‌شوند از کیسه‌های پارچه‌ای استفاده کنند. استفاده از کیسه و ظروف پلاستیکی در چند کشور ازجمله نیوزیلند هم در سال جدید منع خواهد شد.
استفاده از این کیسه‌های پارچه‌ای، یکی از راهکارهای کم‌هزینه است که در کشورمان هم با استقبال زیادی مواجه شده است. مردم، ‌به‌خصوص جوانان زیادی، تلاش می‌کنند کیسه‌ها و حتی ظروف پلاستیکی را از زندگی‌شان حذف کنند و به استفاده از کیسه های پارچه‌ای روی آورده‌اند. فقط وقتی می‌توان کیسه‌های پلاستیکی را حذف کرد که عزمی جهانی برای حذف آن وجود داشته باشد و به‌نظر می‌رسد، در حال رسیدن به آن نقطه هستیم.‌