جهان‌نما
چین و چالش تأمین غذا برای یک‌میلیاردو400میلیون نفر
بحران کرونا و قرنطینه‌های پی در پی، تنش‌های ژئوپلیتیک، بارش باران و جاری شدن سیل؛ اینها همه چالش‌هایی هستند که می‌توانند برای چینی‌ها در تامین مواد غذایی و غلات امسال‌شان دردسرساز شوند. مقامات چینی به تازگی این توصیه رئیس‌جمهور، شی جین پینگ را دائما بازگو می‌کنند که «کاسه برنج مردم همیشه باید محکم در دست‌شان باشد»؛ کنایه از اینکه همواره باید از تامین بودن غذای چینی‌ها اطمینان حاصل شود. این رویکرد حکایت از آن دارد که مقام‌های چینی به‌شدت به‌دنبال راهکارهایی هستند تا بتوانند غذای مورد نیاز 1.4میلیارد نفر جمعیت این کشور را تامین کنند.
چینی‌ها از کمبود آذوقه خاطرات تلخ و سیاهی دارند. در دهه1950 میلادی میلیون‌ها چینی تحت‌تأثیر قحطی ایجاد شده در اثر سیاست‌های اقتصادی مائو زدونگ جان خود را از دست دادند. بین سال‌های 1959 تا 1961 که به «3سال قحطی بزرگ» مشهور است، چین درگیر قحطی بی‌سابقه‌ای شد که از آن به‌عنوان مرگبارترین قحطی و بزرگ‌ترین فاجعه دست‌ساز انسان در طول تاریخ بشر یاد می‌شود. آمار مرگ‌ومیر ناشی از این قحطی بین 15 تا 55میلیون نفر برآورد شده است. اصلی‌ترین عامل بروز این قحطی اشتباه بودن سیاست‌های طرح «جهش بزرگ رو به جلو» مائو اعلام شد که منجر به تقویت صنعت چین شد اما در مقابل کشاورزی را نابود و نظام توزیع غذا را مختل کرد. چینی‌ها نگران تکرارچنین فاجعه‌ای هستند. با توجه به مجادلاتی که چین با استرالیا و کانادا داشته، پکن نگران است که این دو کشور صادرات غلات به چین را بالاخره روزی متوقف کنند. این نگرانی مبتنی بر تجربه‌ای نه چندان قدیمی است؛ زمانی که دونالد ترامپ جنگ تجاری خود را با چین آغاز کرد، میزان واردات دانه سویا از آمریکا به چین به‌شدت کاهش پیدا کرد.
اکنون جنگ میان اوکراین و روسیه یک نگرانی به نگرانی‌های چین افزوده است. اگرچه چین به‌صورت ضمنی حمایت خود را از روسیه اعلام کرده و ممنوعیت واردات گندم از روسیه را به‌صورت ناگهانی لغو کرده، اما این بحران می‌تواند به معنی کاهش حجم یا افزایش قیمت غذا برای چینی‌ها باشد. از سوی دیگر، طی سال گذشته، اوکراین 29درصد از ذرت و 26درصد از جو مورد نیاز چین را تامین کرده است؛ موضوعی که امسال دیگر شدنی نیست. قیمت جهانی غذا حتی پیش از اینکه جنگ اوکراین بر چرخه تامین غلات و کود تأثیر منفی بگذارد، رو به افزایش گذاشته بود.
مجله اکونومیست نوشته که دولت چین برای رفع نگرانی‌های خود در زمینه تامین غلات و مواد غذایی مردم، 2 راهکار مهم در پیش گرفته است. اول، ذخیره‌سازی حجم زیادی غلات و مواد عذایی. طی 5سال گذشته چین هرنوع مواد غذایی وارداتی، از دانه‌های سویا گرفته تا انواع گوشت را ذخیره ساخته است. وزارت کشاورزی آمریکا پیش‌بینی کرده تا اواسط سال2022 چین 69درصد از محصول ذرت جهان، 60درصد از محصول برنج و 51درصد از محصول گندم جهان را در ذخیره خود خواهد داشت. سال گذشته یک مقام چینی اعلام کرد که ذخیره غلات چین به بالاترین میزان خود در طول تاریخ این کشور رسیده است و این کشور به اندازه‌ای ذخیره گندم در اختیار دارد که بتواند نیاز گندم جمعیت خود را برای 18ماه تامین کند. خرید‌های کلان غلات توسط چین، یکی از دلایل اصلی افزایش قیمت غلات در جهان عنوان شده است.
راهکار دوم این است که این کشور شاید در طولانی‌مدت بخواهد تنوع کشورهای تامین‌کننده مواد غذایی خود را افزایش دهد. به‌گفته ژانگ هونگژو، محقق دانشگاه فنی نانیانگ در سنگاپور، دولت چین همچنین در آینده اقداماتی در راستای خوداتکایی انجام خواهد داد. در همین راستا از کشاورزان و تولید‌کنندگان چینی درخواست شده تا 95درصد از نیاز غلات اساسی مورد نیاز چین را تامین کنند. تولید‌کنندگان چینی برای رسیدن به‌خودکفایی مورد نظر دولت در تامین برنج مشکلی نخواهند داشت و می‌توانند تا حدودی تولید ذرت و گندم را به حد مورد انتظار دولت برسانند. اما توانایی کافی برای تولید سورگوم (ذرت خوشه‌ای) که در خوراک دام استفاده دارد و همچنین جو را ندارند. محصولات تراریخته در این میان می‌تواند به کمک تولید‌کنندگان بیایند. دولت چین هم با دستکاری ژنتیک محصولات کشاورزی مشکلی ندارد.
به‌گفته ژانگ هونگژو حتی اگر چین تصمیم به‌خودکفایی بگیرد، محقق شدن این خواسته در زمان کنونی تقریبا غیرممکن است. با این حال، چینی‌ها تلاش خود را می‌کنند. رئیس‌جمهور چین با روحیه ملی‌گرایانه شدیدش ترجیح می‌دهد آنچه قرار است چینی‌ها مصرف کنند، در داخل تولید شده باشد یا همانطور که خود به تازگی گفته است «بیشتر حجم کاسه برنج باید از غلات چینی پر شده باشد.»
