پدرِ «مادر» رفت

حمیدرضا محمّدی

بعضی برندها، برخی نام‌ها، شماری از آدم‌ها، مشمول مرور دهور نمی‌شوند. هرچه مترتب گذر زمان می‌شوند، گویی ماندگارتر می‌شوند. هرچه نسل‌های بیشتری را با خود همراه می‌کنند، خاطره‌سازتر می‌شوند و می‌شود با آنها خاطره‌بازی کرد.
«بیسکوئیت مادر» از این جنس است. از سال١٣٣۵، یعنی درست ۶۶سال. بیسکوئیت خوش‌طعمِ کوچک ٧٠گرمی که روی بسته‌بندی‌هایش، «مِهر مادر، شیر مادر، بیسکوئیت مادر» و روی خود بیسکوئیت، واژه «مادر» نقش بسته بود و در آغاز، با این تعریف که «بیسکوئیت مادر به‌دلیل داشتن ترکیب و مواداولیه‌ای مثل جوانه گندم، عصاره مالت، شیر، تخم مرغ، پروتئین‌های لازم و ویتامین‌های محلول در چربی مثل K-E-D-A میان‌وعده‌ای مناسب برای کودکان به‌شمار می‌آید؛ بنابراین از 6‌ماهگی امکان خوردن بیسکوئیت مادر وجود دارد، زیرا مراحل پخت کامل بیسکوئیت مادر باعث می‌شود تا بیسکوئیت به راحتی قابل هضم باشد. همچنین به‌دلیل افزودن مقدار مشخصی املاح ضروری مثل کلسیم، احتمال نفخ و ترش کردن معده کودک کم است» و حتی شعار مشهورش این بود؛ «بیسکوئیت مادر باید به‌راحتی با دندان شکسته شود و با آب دهان نرم شود» و چنین هم بود؛ بچه‌ها که هیچ، بزرگ‌ترها که شیفته خوشمزگی و خوش‌خوراکی‌اش شده بودند و در کنار چای یا قهوه‌شان جای داشت. بیسکوئیت مادر، اما محصول ابتکار عمل برادران تهرانچی، رضا و مسعود بود که در سال١٣٣٢، کارگاه بیسکوئیت‌پزی‌شان را در محله امیریه تهران ایجاد کردند. رضا در دانشگاه تهران، دندانپزشکی خوانده و در سال١٣٢٧، وقتی ٢۵سال داشت، فارغ‌التحصیل شده و حتی مطبش را در حوالی چهارراه مختاری (شاپور قدیم) راه‌انداخته بود اما علاقه‌مند شد تا بیسکوئیتی که یک متخصص تغذیه آمریکایی به نام دکتر هاورز در کتابش معرفی کرده، در ایران رواج دهد. در آن زمان، هنوز پای بیسکوئیت به ایران باز نشده بود. این دوبرادرِ اهل کاشان، تولیدات‌شان را در قنادی‌های اطراف به فروش می‌رساندند که پایه و مایه اصلی‌اش، جوانه گندم و مِلاس سیاه بود.
اما به 3‌سال هم نرسید؛ وام ٣٠هزار تومانی گرفتند و زمینی در جاده کرج خریدند تا با وارد کردن دستگاه‌های بیسکوئیت‌سازی از آلمان و انگلیس، کارگاه را به کارخانه تبدیل کرده و تولید صنعتی و مکانیزه را آغاز کنند. اینگونه نخستین تولیدکننده بیسکوئیت در ایران لقب گرفتند. افزون بر این، در همان نیمه دهه 30، نان صنعتی را هم در ایران پدید آوردند و نان سوخاری را به سفره مردم وارد کردند. آنها اما یک نخستین دیگر نیز به کارنامه خود افزودند؛ بهترین زمان مصرف را روی محصولات خود حک کردند و متعاقب آن، مؤسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران را نیز اقناع کردند تا درج تاریخ تولید و مصرف روی بسته‌های بیسکوئیت در شمار ضوابط استاندارد محصولات غذایی قرار گیرد. در اسفند 1399 در پنجمین دوره جایزه امین‌الضرب که اتاق بازرگانی تهران متولی آن است، به پاسداشت یک عمر فعالیت اقتصادی و کارآفرینی رضا تهرانچی مورد تقدیر قرار گرفت. او ششم فروردین ماه امسال، دور از خانه و در 99‌سالگی در گذشت.