تغییرات یک‌ساله قیمت خواربار

فرخنده رفائی - روزنامه‌نگار

نزدیک شدن به روزهای پایانی سال در کنار شوق و ذوق عید و سال نو، دغدغه تامین مایحتاج و کالاهای اساسی را نیز برای خانوارها به همراه دارد؛ دغدغه‌ای که با توجه به گرانی و تورم سال‌های اخیر پررنگ‌تر هم شده و رنگی از نگرانی به‌خود گرفته است. با ورود تدریجی کشور به دوران پساکرونا، امسال دیگر دید و بازدیدها محدودیت 2سال گذشته را نخواهد داشت و افزایش رفت‌وآمدها هزینه‌های بیشتری را در روزهای عید به مردم تحمیل خواهد کرد. این در شرایطی است که بازار کالاهای اساسی در 2سال اخیر تحت‌تأثیر تحریم، کرونا و افزایش نرخ ارز، روزهای پرالتهابی را پشت سر گذاشته و قیمت همه اقلام کالایی با درصدهای مختلف رو به افزایش بوده است.
به گزارش همشهری، رصد قیمت‌ها حاکی از افزایش بیش از 100درصدی قیمت بیشتر کالاهای مصرفی است و مواد غذایی و خواربار نیز سهم بالایی از این افزایش قیمت داشته‌اند. گزارش دی‌ماه مرکز آمار نشان می‌دهد از میان 12قلم خواربار پرمصرف تغییرات یکساله قیمت 7قلم بیش از 50درصد بوده که از این تعداد 3قلم شامل قند، شکر و رب گوجه‌فرنگی بین 70تا 95درصد گران شده‌اند.

برنج در قله بحران
68درصد رقمی است که مرکز آمار برای تورم نقطه به نقطه قیمت برنج ایرانی در بازه زمانی دی‌ماه 99تا دی‌ماه 1400نشان می‌دهد اما فراتر از گزارش‌های مرکز آمار، رصد قیمت‌ها در بازار برنج نشان می‌دهد تغییرات قیمت برنج ایرانی در 9ماه گذشته 100درصد بوده است. بازار برنج بعد از یک‌سال به نسبت آرام، از تابستان امسال تحت‌تأثیر 2عامل کاهش تولید ناشی از خشکسالی و همچنین افت واردات، وارد فاز بحرانی شد؛ بحرانی که در دوره ممنوعیت فصلی واردات اوج گرفت و تا امروز ادامه دارد. قیمت ارقام مرغوب و لوکس برنج ایرانی امسال از 45هزار تومان به محدوده 90هزار تومان رسیده و ارقام پرمحصول هم کمتر از 70هزار تومان قیمت ندارند. دولت به‌منظور کاستن از التهابات بازار 100هزار تن برنج وارداتی را در فروشگاه‌های زنجیره‌ای و میادین میوه و تره‌بار توزیع کرده که اگرچه در تامین تقاضا مؤثر بود اما اثرکاهشی بر قیمت‌ها نداشته است. در روزهای گذشته دولت با تعیین نرخ تثبیتی برای برنج ایرانی و خارجی و همچنین توزیع این محصول در سامانه بازرگام تلاش دوباره‌ای کرد تا آرامش را به بازار برنج بازگرداند؛ اقداماتی که نتیجه‌بخش بودن آن با توجه به مشکلات و اختلالات سامانه بازرگام محل تردید است.

رب، صدرنشین رشد قیمت
در میان اقلام خواربار بالاترین درصد رشد قیمت سالانه در اختیار رب گوجه فرنگی بوده است. 95درصد، رقمی است که در گزارش دی‌ماه 1400مرکز آمار برای رشد قیمت رب در یک‌سال منتهی به بهمن امسال آمده اما نکته جالب این است که رب نیز همانند برنج محصولی بوده که سال گذشته را با کمترین تنش قیمتی پشت سر گذاشته است. کاهش تولید و افزایش قیمت گوجه‌فرنگی از شهریورماه علاوه بر گرانی گوجه جهش قیمت رب را نیز به همراه داشت. قوطی‌های 800گرمی رب که تا سال گذشته بین 18تا 20هزار تومان قیمت داشتند حالا 40هزار تومان قیمت‌گذاری شده‌اند. این امر نشان می‌دهد هر کیلوگرم رب گوجه‌فرنگی هم‌اکنون 50هزار تومان قیمت دارد.

پرواز قیمت حبوب 
صعود قیمت لوبیاچیتی تا کیلویی 80هزار تومان و عدس و نخود تا کیلویی 70هزار تومان، ‌آش را که ارزان‌ترین غذا نزد ایرانی‌ها شناخته می‌شود هم از سفره‌ها دور کرده است. گذشته از اینکه مصرف حبوبات به‌دلیل ذائقه مردم به‌خودی خود در ایران به نسبت بالاست، در سال‌های اخیر گرانی گوشت قرمز، مرغ و ماهی گرایش به مصرف حبوبات را در میان مردم افزایش هم داده است. این در حالی است که افزایش قیمت حبوبات در یک‌سال اخیر برای نخود 61درصد، عدس 53درصد، لوبیاچیتی 52درصد، لپه 38و لوبیاقرمز 37درصد بوده است.
سید عبدی افتخاری، دبیر اجرایی انجمن حبوبات ایران در گفت‌وگو با همشهری دلایل افزایش شدید قیمت حبوب به‌ویژه نخود را کاهش تولید به واسطه خشکسالی اعلام می‌کند و می‌گوید:کاهش بارش در سال آبی گذشته تولید حبوب را نیز به مانند دیگر محصولات کشاورزی و باغی کاهش داد و این افت تولید و عرضه بازار را تحت‌تأثیر قرار داده است اما بازار از سوی دیگر با افزایش تقاضا به واسطه گرانی دیگر منابع پروتئینی نیز مواجه بوده و این امر با برهم زدن تعادل بازار جهت قیمت‌ها را افزایشی کرده است. اما این تمام دلایل گرانی حبوب نیست. بخش زیادی از تقاضای بازار در زمینه حبوب از طریق واردات تامین می‌شود؛ وارداتی که از ابتدای امسال به نسبت سال‌های گذشته به‌شدت کاهش یافته است. کاهش واردات در مقایسه با سال گذشته 81درصد برآورد شده و بالا بودن این رقم در کنار رشد قیمت‌های جهانی تا حد زیادی می‌تواند گرانی حبوب طی 2سال اخیر به‌ویژه از ابتدای امسال را توجیه کند. به‌گفته دبیر اجرایی انجمن حبوبات، محصولات از کانادا ابتدا به مقصد دبی بارگیری می‌شود و سپس از این کشور به سمت ایران می‌آید که در این مسیر دوباره هزینه ترانزیت به این محصولات تعلق می‌گیرد، این هزینه‌های جانبی قیمت حبوب را با افزایش همراه کرده است.

ماجراهای قندوشکر 
جداول دی‌ماه مرکزآمار نشان می‌دهد شکر و قند به‌ترتیب با 72و 70درصد رشد، بعد از رب گوجه‌فرنگی بیشترین نرخ گرانی را در یک سال منتهی به بهمن امسال داشته‌اند. زمزمه‌های افزایش قیمت شکر که از ابتدای امسال آغاز شده بود، سرانجام بعد از ماه رمضان به حقیقت پیوست و از اواخر تیرماه قیمت این کالا تقریبا 2برابر شد. اجرای قانون مالیات بر ارزش افزوده و لغو معافیت قندوشکر از مالیات نیز شوک قیمتی جدیدی به این کالا وارد کرد. نرخ مصوب هر کیلو شکر 16.900تومان است درحالی‌که در سوپرمارکت‌ها هر کیلو شکر 24هزار تومان و هر کیلو قند 34هزارتومان به فروش می‌رسد. میانگین قیمت سال گذشته این دو محصول 10و 12هزار تومان بوده است.