نقش سراهای محله در کاهش اعتیاد

حسین کاهه| کارشناس ارشد مدیریت برنامه‌ریزی شهری:

تجربه نشان داده است که مردم در مهار بحران‌های اجتماعی موفق‌ترند. آنها علاوه بر اینکه در متن آسیب‌ها قرار دارند، راهکارهای مقابله با آن را می‌شناسند و از اجرای آن حمایت می‌کنند. بنابراین، برای حمایت از افرادی که دچار بحران هستند نیز انگیزه‌های قدرتمندی خواهند داشت. یکی از راهکارهای کاهش آسیب‌ها و حمایت از آسیب‌دیدگان اجتماعی، رشد و توسعه سازمان‌ها و تشکل‌های غیر‌دولتی یا هر نهادی است که حضور مردم در آن پررنگ‌تر است.

از جمله این نهادها می‌توان به انجمن‌های مردم‌نهاد محلی و سراهای محله اشاره کرد. می‌دانیم که هریک از محله‌ها آسیب ویژه خود را دارد و حل آن نیز نیازمند شناسایی فرهنگ عمومی، سطح سواد، وضع اقتصادی، جغرافیا، مذهب و سایر عوامل تأثیرگذار است. یکی از چندین محله پر آسیب تهران، محله «شهید اسدی» در محدوده منطقه 13 است که به حکم نظرسنجی‌ها یکی از معضلات اصلی و فراگیر آن اعتیاد و حضور معتادانی است که بومی نیستند.

برای مثال می‌توان نقش یک سرای محله کارآمد را در حل چنین معضلی در محله‌های آسیب‌خیز بررسی کرد؛ چراکه سراهای محله همانند سازمان‌های مردم‌نهاد به‌عنوان بخشی از سند جامع ملی درکنترل و کاهش آسیب‌های اجتماعی به‌ویژه معضل اعتیاد نقش پیدا کرده‌اند و می‌توانند مردم را به شکل نظام‌مند به سمت کنترل و کاهش این پدیده هدایت کنند. در مواجهه با چنین معضلی باید سراهای محله مکانی مرجع برای شهروندان باشند تا در آن علاوه‌بر حل مشکلات خود و آموزش فرزندانشان، در کاهش این آسیب نقش‌آفرینی کنند.

از جمله راهکارهای موجود درباره کاهش این معضل که سرای محله می‌تواند بانی، حامی و هدایت‌گر آن باشد، می‌توان به ایجاد فرصت‌های شغلی و نیز ایجاد یک پایگاه اجتماعی برای برگزاری کارگاه‌ها و کلاس‌های آموزشی در محله از جمله مدارس اشاره کرد. یکی از کارکردهای مهم سرای محله که به نظر می‌رسد همه ابزارهای لازم برای عملی کردن آن را دارد، آگاهی دادن به خانواده‌ها و اهالی یک محله درباره معضل اعتیاد به‌صورت چهره به چهره است.

این اتفاق با تشکیل کانون‌های مبارزه با اعتیاد در محله‌ها امکان‌پذیر خواهد بود که سرای محله می‌تواند بستر مناسبی برای این امر باشد. برنامه‌ریزی برای پرکردن اوقات فراغت جوانان، تأمین امکانات ورزشی و تفریحی سالم، توسعه و‌ ترویج ورزش همگانی، بهره‌گیری از هنر و سینما و آموزش‌های غیرمستقیم مهارت‌های زندگی، اعلام پیامدهای اعتیاد و ایجاد پاتوق‌های محله از جمله راهکارها برای مقابله با این معضل و نیز مصون نگه داشتن جوانان در برابر آن است که این به نوبه خود مستلزم بهره‌گیری از ظرفیت‌ها و امکانات سراهای محله است.