انجمن یک‌میلیون نفری ترک اعتیاد

محمد سرابی-روزنامه‌نگار

سال‌ها پیش گروهی از کسانی که زمانی گرفتار مواد‌مخدر بودند و قصد ترک آن را داشتند، دورهم جمع شدند تا تجربه‌های خود را به اشتراک بگذارند. اکنون انجمن معتادان گمنام قدیمی‌ترین و گسترده‌ترین جلسات عمومی ترک‌کنندگان مواد‌مخدر را در ایران برگزار می‌کند. این انجمن در سطح جهان نزدیک 70سال سابقه دارد و در ایران نیز از سال 1373به‌صورت رسمی کار خود را شروع کرده است. تا سال 1388جمعیت شرکت‌کنندگان در جلسات معتادان گمنام حدود 400هزار نفر بودند و امروز این تعداد به یک‌میلیون نفر رسیده است. مسئولان این انجمن که بنا به اصول گمنامی انجمن خود، از بیان نام خودداری می‌کنند به همشهری گفته‌اند که تنها شرط شرکت در این جلسات «تمایل به ترک مصرف» است که از طریق مراحلی موسوم به «دوازده‌ قدم» اجرا می‌شود. انجمن، مراکز و اردوگاه‌های سم‌زدایی و ترک ندارد و تمرکز آن بر شرکت مستمر و مداوم اعضا در جلسات گروهی ترک اعتیاد است. در این جلسات، عضوی که زمان پاکی بیشتری داشته باشد، تجربیات خود را در اختیار اعضای جدید‌تر قرار می‌دهد. انجمن بر این عقیده استوار است که شرکت مداوم در جلسات و تبادل تجربیات درباره آنچه «بیماری اعتیاد» نامیده می‌شود، می‌تواند باعث دورماندن از مواد‌مخدر شود. این انجمن در 144کشور جهان شعبه‌هایی دارد و کنفرانس‌های جهانی آن به طور مستمر برگزار می‌شود.

22هزار جلسه هفتگی
به‌دلیل رعایت اصل گمنامی، هیچ مدرکی از حضور اعضا در انجمن نگهداری نمی‌شود و آمار و اطلاعاتی از وضعیت شرکت‌کنندگان در جلسات وجود ندارد. تعداد 5هزار گروه برگزاری جلسات، مراکز شلوغ شهر‌ها تا حاشیه شهرها و روستاها و دور‌افتاده‌ترین مناطق کشور را هم زیر پوشش قرار می‌دهند. تلاش معتادان گمنام این است که دسترسی به جلسات را برای هرکس که در معرض مصرف مواد‌مخدر قرار دارد، فراهم کند.

نسل زد در NA
انجمن معتادان گمنام زمانی تشکیل شد که مواد‌مخدر بیشتر از نوع سنتی بود. امروزه مصرف‌کننده جوان با مواد‌مخدر صنعتی و ترکیب‌های جدید مواجه است. آیا شرکت در جلسات به ترک مواد صنعتی هم کمک می‌کند؟ برگزار‌کنندگان جلسات معتادان گمنام عقیده دارند که اصول و مراحل ترک مصرف یکسان است. نگاهی به جلسات هم نشان می‌دهد که نسل جدید بخشی از شرکت‌کنندگان را تشکیل می‌دهد؛ جوانانی که زیر 20سال دارند و هر کدام چند سال مصرف مواد‌مخدر را پشت سرگذاشته‌اند. در گفت‌وگو با برخی از شرکت‌کنندگان در یکی از جلسات، به نکاتی درباره اعتیاد صنعتی نسل جدید پی بردیم.
 موادی مانند «سورچه» که از هروئین به‌دست می‌آید و «کیمیکال»‌ها در گروه سنی جوانان مشتریان بیشتری دارد.
 شدت یافتن عوارض اعتیاد در میان نوجوانان و جوانان شتاب دارد. درحالی‌که مصرف‌کنندگان مواد سنتی در زمان زیاد - گاهی تا 10سال-  دچار عوارض خطرناک اعتیاد می‌شدند، نسل جوان در مدت چند‌ماه به شدید‌ترین عوارض مصرف‌ دچار می‌شوند.
 اگرچه آماری از میانگین سنی یا نوع ماده مخدر مصرفی بین شرکت‌کنندگان در جلسات وجود ندارد، اما جوانان در جلسات، کسانی را با‌شرایط مشابه می‌بینند که توانسته‌اند پاکی را برای مدت قابل‌توجهی حفظ کنند. در میان آنها برای خود «راهنما» پیدا می‌کنند و در مسیر بهبودی قرار می‌‌گیرند. اکنون راهنما‌هایی در جلسات هستند که نزدیک 22سال سن و قریب 4سال پاکی دارند.