الحاق روستاها؛ توسعه شهر یا حاشیه‌نشینی!؟

شهره کیانوش‌راد- خبرنگار

 گسترش شهرنشینی، کم‌شدن فاصله روستا و شهر و تبعیض و تفاوت در ارائه خدمات به ساکنان، موانعی را پیش روی مسئولان شهری قرار داده است. از طرفی با گسترش جمعیت روستاها، امکاناتی که در اختیار دهیاران است برای رسیدگی به وضعیت عمرانی روستا کافی نیست و بسیاری از روستاها نیز که فاصله‌ای به اندازه یک خیابان با شهر دارند به‌دلیل قرارداشتن در بافت روستایی از خدمات شهری محروم می‌شوند. الحاق روستاها به شهر پس از تصویب و طی مراحل قانونی می‌تواند با تبعات مثبت و منفی همراه باشد.
هرچند بسیاری از مسئولان شهری و روستایی معتقدند تبعات مثبت این الحاق، بیشتر از تبعات منفی آن خواهد بود اما فراهم ‌آوردن زیرساخت‌ها برای ارائه خدمات، زمان‌بر است.
در روزهای گذشته 4روستای حومه شهر ایلام با تصویب شورای‌عالی شهرسازی و معماری به مرکز شهر الحاق شدند. احمد کرمی، معاون عمرانی استاندار ایلام در این‌باره می‌گوید: بازنگری طرح جامع شهر ایلام پس از تصویب در کارگروه‌های استانی و شورای توسعه و برنامه‌ریزی استان در شورای‌عالی شهرسازی و معماری کشور تصویب و ابلاغ شد. براساس این طرح بافت مسکونی روستاهای هفت‌چشمه، بانقلان، فاطمیه و چالسرا به محدوده شهر ایلام اضافه می‌شود. جمعیت این 4روستا بیش از ۳۰هزار نفر است که با الحاق به محدوده شهر ایلام، جمعیت مرکز استان به بیش از ۲۰۰هزار نفر خواهد رسید.

چالسرا در انتظار امکانات شهری
چالسرا، روستایی که به شهر چسبیده است به‌تنهایی 6هزار نفر جمعیت دارد و در بافت مسکونی و معابر آن کمتر می‌توان نشانی از روستا پیدا کرد. جابر قبادی، دهیار این روستا در گفت‌وگو با همشهری، اظهار امیدواری می‌کند با توجه به امکانات شهرداری، بعد از الحاق این روستا به شهر ایلام، ساکنان این روستا بتوانند از امکانات شهری برخوردار شوند.

تبعات مثبت و منفی
فرایند حذف کد روستا برای الحاق و تبدیل این مناطق به بافت شهری به یک بازه زمانی چند ماهه نیاز دارد. بخشدار مرکزی ایلام در این‌باره به همشهری می‌گوید: به‌دلیل حذف فضای روستایی و توسعه روستاها، همچنین نداشتن امکانات و بودجه کافی، ارائه خدماتی مانند جمع‌آوری پسماند، آسفالت و... به کندی انجام می‌شود و به همین دلیل سرعت در ارائه خدمات شهری، از تبعات مثبت الحاق روستاها به شهرهاست.
بهزاد بسطامی با بیان اینکه به‌دلیل افزایش جمعیت شهرها و گرانی مسکن بسیاری از شهرنشین‌ها به زندگی در این روستاها که در حاشیه شهر قرار دارند پناه آورده‌اند، می‌گوید: ساکنان روستاهای اطراف شهر درخواست و مطالبه‌گری الحاق دارند چراکه از نبود امکانات و سایر مشکلات رنج می‌برند.
وی می‌افزاید: بسیاری از اهالی این روستاها امیدوارند که با حذف کد روستا، بتوانند از امکانات و خدمات شهری استفاده کنند. اما نگرانی‌هایی هم درباره هزینه‌های کسب پروانه ساخت‌وساز و یا افزایش هزینه‌های آب و برق و.. دارند. این نگرانی به‌ویژه در میان سالمندان و افرادی با تمکن مالی کمتر محسوس است.
بهبود شرایط و کیفیت زندگی ساکنان روستاها نیاز به برنامه‌ریزی و انجام کار اساسی و زیرساختی دارد تا مشکلات زیست‌محیطی و شهری در کمترین زمان برطرف شود. در شرایطی که فاصله میان شهر و روستا از بین رفته و جمعیت روستا افزایش یافته، الحاق روستاها به شهرها و حذف کد روستا اتفاق می‌افتد.
      
اصلاح فاضلاب، رفع مشکل روشنایی و برق معابر منطقه، رفع مشکل و تأمین حمل‌ونقل شهری، کنترل و رفع معضلات تجمع معتادان و توزیع موادمخدر، پیگیری و رفع مشکل زیرساختی مخابراتی، اتصال به شبکه آبرسانی شهری، رفع مشکل نبود فضای آموزشی و مدارس در منطقه ازجمله معضلاتی است که باید در این روستاهای الحاقی برطرف شود و شهرداری موظف است خدمات این مناطق را از طریق اعتبار داخلی تأمین کند. در غیر این صورت با الحاق روستاها به شهرها فقط مناطق حاشیه‌نشین شهر را گسترش داده‌ایم.

شیراز؛ یک نمونه
در شیراز نیز چندین سال است ساکنان روستا‌های اطراف شهر درخواست و مطالبه‌گری الحاق دارند چراکه از نبود امکانات و سایر مشکلات رنج می‌برند. بر همین اساس طرحی از سوی برخی نمایندگان شیراز برای الحاق این روستاها به محدوده شهر شیراز مطرح شده که موافقان و مخالفانی دارد. مخالفان الحاق می‌گویند اگرچه توسعه امکانات و خدمات رفاهی در روستاها تغییراتی در سبک زندگی روستایی پدید آورده و شکل خانه‌های روستایی نیز متناسب با آن متحول شده و این تغییرات روستاها را به ساختار شهر و زندگی شهری نزدیک کرده اما ماهیت روستایی آنها را تغییر نداده است. به‌گفته آنان الحاق این روستاها مشکلات مختلف این مناطق را به شهر سرایت می‌دهد. از سوی دیگر موافقان الحاق معتقدند با پیوستن روستاها به شیراز می‌توان خدمات‌رسانی را در قالب جدیدی تعریف و از ساخت‌وسازهای نابجا جلوگیری کرد. همچنین به عقیده آنان با الحاق روستاها، رسیدگی به امور روستاها متمرکز خواهد شد. دهیاری‌ها آنچنان توان و ظرفیتی ندارند که بتوانند درون محدوده طرح هادی روستا‌ها از تخلفات ساختمانی جلوگیری کنند و به‌علت محدودیت‌های درآمدی خدمتی نیز به ساکنان روستاها ارائه نمی‌کنند. درصورت ملحق نشدن این روستاها به کلانشهر شیراز در آینده مشکلات بیشتری به شهر تحمیل می‌شود. تمام این روستاها معضلات شدید خدمات شهری و شهرسازی از قبیل فاضلاب، آسفالت، ساخت‌وسازهای غیرمجاز و... دارند که باید به آنها رسیدگی شود که اگر الحاق صورت گرفت باید پاسخگوی همه اینها بود.