ریه‌های سبز ایران

جنگل‌ها تقریبا در همه جای دنیا نقش ریه را برای کره زمین بازی می‌کنند و در ایران هم هر 5 ناحیه رویشی جنگلی اهمیت زیادی در این زمینه دارند. جنگل‌های ایران بیش از 14 میلیون هکتار است که 8/7 درصد از مساحت ایران را پوشش می‌دهد.  یک هکتار جنگل می‌تواند 5/2 تن اکسیژن تولید و تا 68 تن گرد وغبار را در خود جای دهد؛ این ویژگی وقتی اهمیت می‌یابد که بدانیم بسیاری از استان‌های ایران امروز با پدیده ریزگرد و گرد و غبار دست‌و پنجه نرم می‌کنند و موج مهاجرت‌ها از این مناطق در حال افزایش است. 
برای حفاظت از هر ۱۰ هزار هکتار منابع به یک نیروی متخصص و کارآمد نیاز است در حالی این آمار در اغلب استان‌ها بسیار پایین‌تر و نزدیک به حداقل است.  از سوی دیگر مشکلاتی چون کمبود اعتبار برای حفاظت، تجهیزات اطفای حریق و مواردی از این دست، ریه‌های ایران را در معرض تهدید قرار داده به طوری که سالانه بیش از 40 هزار هکتار جنگل در معرض نابودی است.  بر اساس یک آمار که چند سال پیش مطرح شد، در هر ثانیه ۳۵۰ متر مربع جنگل و مرتع در کشور نابود می‌شود. سهم سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در بودجه امسال بیش از ۵۳۰ میلیارد تومان است که نسبت به سال گذشته افزایش یافته، اما این اعتبار در مقابل نیاز جنگل‌ها و از سویی در مقابل کل بودجه کشور بسیار ناچیز و چیزی شبیه شوخی است.  ریه‌های ایران هر روز در معرض نابودی هستند و نیروهای حفاظتی با دست‌های خالی به جنگ قاچاقچیان چوب، بهره‌برداران غیرقانونی، خشکسالی، آتش‌سوزی و... می‌روند. 

یزد 
7/2 میلیون هکتار از وسعت استان یزد عرصه‌های منابع طبیعی است که حدود ۲ میلیون و ۶۶۰  هزار هکتار آن را اراضی بیابانی تشکیل می‌دهد. همچنین ۴ میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار مرتع عمدتاً از نوع متوسط و ضعیف هستند و ۱۴۰ هزار هکتار حدود ۵ درصد را جنگل‌های طبیعی و دست‌کاشت به خود اختصاص داده است. هر سال از محل اعتبار استانی و ملی اعتباری برای حفاظت از این جنگل‌ها به این منطقه اختصاص می‌یابد که در مرحله تصویب و تخصیص بسیار ناچیز است. عمده اعتباری که برای صیانت از این جنگل‌ها به استان اختصاص می‌یابد از محل سازمان جنگل‌هاست که برای حفاظت از جنگل‌های ایرانی - تورانی تخصیص می‌یابد. اعتبار مصوب استان در سال گذشته 810 میلیون تومان بود که 440 میلیون تومان آن تخصیص یافته و حدود 50 درصد از اعتبار را شامل می‌شود.اعتبار مصوب استانی برای نگهداری از جنگل‌های طبیعی و دست‌کاشت در سال گذشته  2 میلیارد و 300 میلیون تومان بوده است که 830 میلیون تومان  آن تخصیص یافته.

آذربایجان غربی
آذربایجان غربی را باید یکی از استان‌های ممتاز و ویژه در زمینه منابع طبیعی تجدید شونده دانست. این استان از نظر  ویژگی‌های آب وهوایی و اقلیمی، تنوع اکولوژیکی و بیولوژیکی، تیپ متنوع اراضی و استعداد خاک شرایط خوبی برای رویش انواع گونه‌های گیاهی خودرو دارد و بیش از هزار نوع گیاه مرتعی و جنگلی در آن رشد می‌کند.  مساحت جنگل‌های استان حدود 100 هزار هکتار است که نیم درصد کل مساحت جنگل‌های کشور را به خود اختصاص داده و در رتبه 25 کشوری قرار دارد، اما این جنگل‌ها که به صورت نیمه انبوه و تنک بوده و اغلب در سردشت و پیرانشهر قرار گرفته‌اند از نظر رویشگاه جنگل‌های زاگرسی رتبه دهم کشوری را دارد. در سال‌های اخیر عمده عملیات حفاظت از جنگل‌های استان با اعتبار بیش از 30میلیارد رالر بوده و بیش از 80 هزار نهال در جنگل‌های این استان کاشته شده است و امسال نیز حدود 30هزار نهال کاشته می‌شود.

آذربایجان شرقی
آذربایجان شرقی 2 میلیون و 400هزار  هکتار مرتع و جنگل دارد که بیش از 30 درصد این مراتع فقیر و در معرض نابودی است.  این استان حدود یک درصد از جنگل‌های کشور را به خود اختصاص داده و رتبه 24 کشوری را دارد. اکثر درختان این منطقه از بلوط تشکیل‌ شده، اما اهمیت این جنگل‌ها به دلیل ذخیره‌‌گاه بودن و تنوع زیستی فراوان آن است. در سال‌های اخیر با همراهی مردم و مشارکت آن‌ها کاشت نهال های سماق و تمشک در 600 هکتار از جنگل‌های استان صورت گرفته است. یکی از چالش‌های مهم جنگل‌های ارسباران آتش‌سوزی و تجاوز به حریم جنگل است و مسئولان همواره از کمبود نیرو و تجهیزات در این زمینه گله‌مند هستند، اما با افزایش 20درصدی اعتبار گام‌های خوبی برای ارتقای تجهیزات برداشته شد. با وجود تصویب اعتبار 62 میلیارد ریالی برای حفاظت از جنگل‌های استان متاسفانه روند تخریبی ادامه دارد.

گلستان
 بر اساس اعلام منابع طبیعی گلستان، مساحت جنگل‌های این استان 451 هزار و 705 هکتار است که هر سال آتش‌سوزی‌های گسترده‌ای در آن رخ می‌دهد. سال گذشته حدود ۵۸۴ هکتار جنگل به دلیل آتش‌سوزی از بین رفت. دست‌اندازی به اراضی جنگلی، تغییر کاربری اراضی، وقوع آتش سوزی، چرای بی رویه دام، رونق ویلاسازی در عرصه‌های جنگلی، توسعه و بهسازی راه‌ها و قطع غیرمجاز درختان از جمله تهدیدات فراروی جنگل‌های گلستان است. این در حالی است که جنگل‌های گلستان نقش مهمی در تلطیف آب و هوا در این اقلیم مرطوب شمالی دارند و ثبت جهانی جنگل‌های هیرکانی که بخشی از آن در استان قرار دارد هم بر اهمیت حفظ آن افزوده است. در این استان هم برای حفاظت از جنگل‌ها اعتبار حداقلی وجود دارد.

فارس
۱۸ درصد از مساحت استان فارس یعنی سطحی معادل ۲/۲ میلیون هکتار را جنگل پوشانده، جنگل‌هایی که نه تنها در کاهش فرسایش خاک موثر است بلکه تاثیر قابل توجهی در جلوگیری از رانش زمین دارند. استان فارس دارای 3 ناحیه رویشی زاگرسی، ایران- تورانی و خلیجی - عمانی از پنج ناحیه رویشی کشور است که از میان ۸۳۶ هزار هکتار از جنگل‌های آن واقع درناحیه رویشی زاگرس، 255/1 میلیون هکتار در ناحیه رویشی ایران- تورانی و ۱۵۷ هزار هکتار از جنگل‌های استان در ناحیه رویشی خلیجی - عمانی واقع شده است. با توجه به کوهستانی بودن فارس این جنگل‌ها در شیب کوه‌ها از فرسایش خاک جلوگیری می‌کنند و این مساله بسیار حائز اهمیت است، زیرا یکی از مشکلات کشور طی چند سال گذشته فرسایش خاک بوده است.

مازندران
حدود یک میلیون و ۳۰۰ هزار هکتار از مساحت حدود 2میلیون هکتاری مازندران را عرصه‌های جنگلی پوشانده است که عمده این جنگل‌ها بقایای جنگل‌های هیرکانی هستند. 53درصد جنگل‌های نوار شمالی ایران در مازندران واقع شده است. مساحت زیاد جنگل‌ها و مراتع در این استان موجب شده است 2 اداره کل منابع طبیعی در مازندران به مرکزیت ساری و نوشهر وجود داشته باشد. 6نقطه از جنگل‌های هیرکانی ثبت شده در فهرست جهانی یونسکو که 50درصد از این جنگل‌های ثبت شده را تشکیل می‌دهد در مازندران واقع شده است، اما با گذشت حدود 2 سال از ثبت جهانی این جنگل‌ها هیچ اعتباری برای حفاظت از این جنگل‌های مهم تخصیص نیافت. طی 2 دهه اخیر سرعت تخریب جنگل‌ها در مازندران شدت زیادی داشت. در حال حاضر علاوه بر تصرف جنگل‌های مازندران، دپوی زباله شهرها و روستاها در دل جنگل‌ها از مهم‌ترین چالش‌های جنگل‌های مازندران است.

گیلان 
بر اساس آمار، گیلان ۱۹درصد معادل ۵۸ هزار هکتار از جنگل‌های هیرکانی ثبت شده را در اختیار دارد. در 3دهه گذشته ۱۰درصد از مساحت جنگل‌های گیلان کاهش پیدا کرده است که این کاهش مساحت به دلیل اجرای پروژه‌های عمومی عمرانی در دل جنگل‌ها، تجاوز به عرصه‌های جنگلی در حاشیه روستاها و سایر موارد بوده.  ۱۵سال است که طرح صیانت از جنگل‌های شمال از سوی منابع طبیعی گیلان انجام می‌شود و در این مدت حدود ۸هزار هکتار از جنگل‌های گیلان تحت پوشش قرار گرفتند.  بودجه حفاظت از جنگل‌ها برای سال۱۴۰۰ هنوز ابلاغ نشده و به همین خاطر قراردادهای سال۹۹ به مدت 2ماه تمدید شده است. بودجه حفاظت از جنگل‌های گیلان در سال گذشته ۲۸میلیارد تومان بود. 

ایلام
ایلام با گستره حدود ۲۰میلیون کیلومترمربع و ۸۷ درصد مساحت جنگل‌ها و مراتع و دارا بودن بیش از ۶۴۰ هزار هکتار جنگل که ۱۱درصد جنگل‌های نواحی زاگرس را در خود جای داده به عروس زاگرس شهره است. سرانه جنگل در ایلام ۲برابر میانگین جهانی است و از ابتدای سال گذشته تاکنون 8 هزار هکتار جنگل‌کاری در ایلام ‌صورت گرفته است که تا پایان امسال جاری این میزان به ۱۰هزار هکتار افزایش می‌‌یابد. طرح جنگل‌کاری اقتصادی کشور نیز در شهرستان مهران آغاز شده و در این طرح 3250هکتار برای استان مصوب شده ولی با تلاش‌های منابع طبیعی استان قرار است در بیش از ۱۲ هزار هکتار اجرا شود. به طور کلی ۶۰درصد کل طرح جنگل‌کاری در حوزه زاگرس و ۴۰ درصد طرح جنگل‌کاری در کل کشور در ایلام انجام می‌شود.

سمنان
352هزار و 240هکتار از جنگل‌های کشور در سمنان واقع شده که 8/2 درصد از جنگل‌های کل کشور است. جنگل‌های سمنان 6/3درصد از مساحت 7/9میلیون هکتاری این استان را تشکیل می‌دهند و با توجه به خشک و بیابانی بودن 55درصد مساحت این استان نقش مهمی در تأمین آب و پالایش هوای منطقه دارند. مشهورترین جنگل سمنان، جنگل ابر در شهرستان شاهرود است که به عنوان یکی از نقاط جنگل‌های هیرکانی در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد. بخش مهمی از جنگل‌های سمنان یعنی حدود 210هزار هکتار در معرض خطر آتش‌سوزی قرار دارند. فقط حدود 14درصد مراتع سمنان وضعیت خوب و مناسب دارند و 86درصد دیگر در دسته مراتع فقیر قرار می‌گیرند.

خراسان شمالی
گستره حوزه منابع طبیعی خراسان شمالی ۲ میلیون و ۳۳ هزار و ۳۶ هکتار است که از این میزان یک‌ میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار مرتع، بیش از ۱۸۳ هزار هکتار بیابان و ۴۳۴ هزار و ۵۵۰ هکتار هم جنگل است. ۲۵ هزار هکتار از جنگل های این استان هیرکانی و بقیه ایرانی تورانی است. خراسان شمالی منظومه‌ای تاریخی از تکامل و ذخیره‌گاه ژنتیکی جنگل‌های ایران تورانی است که ۴۱۰ هزار هکتار از وسعت این استان را در بر گرفته‌اند. شهرستان مانه و سملقان با ۱۹۵ هزار هکتار دارای بیشترین پوشش جنگلی استان است. هر سال ۳۰۰ تا ۵۰۰ هکتار طرح توسعه جنگل با نهال‌کاری و غنی‌سازی نیز انجام می‌شود که البته طرح توسعه جنگل‌ها فقط با کاشت گونه‌های ارس نیست، بلکه افرا، شیرخشت و داغداغان هم برای توسعه و غنی‌سازی کاشته می‌شود تا جنگل حالت طبیعی خود را از دست ندهد.

خراسان جنوبی
خراسان جنوبی با مساحت 151 هزار و 191 کیلومتر مربعی سومین استان پهناور محسوب می‌شود که 5/96 درصد این مساحت را عرصه‌های منابع طبیعی تشکیل داده است. خراسان جنوبی با 120 هزار و 649 کیلومتر مربع اراضی بیابانی و مراتع کم‌تراکم بیابانی (80درصد مساحت استان) دومین استان بیابانی کشور است. اراضـی جنگلی استان 627 هزار و 722 هکتار مساحت دارد و جنگل‌های دست‌کاشت و بیشه‌زار هم 924 هزار و 368 هکتار می‌شود. سال گذشته 5 میلیارد و 800 میلیون تومان اعتبار برای حفظ و توسعه مراتع تصویب شد که از این رقم 2 میلیارد و 700 میلیون تومان پرداخت شده است.

خراسان‌رضوی
جنگل‌های طبیعی و دست‌کاشت یک میلیون و 570هزار هکتار از اراضی خراسان‌رضوی را تشکیل می‌دهند. 570 هزار هکتار از این مساحت شامل طاق‌زارهایی‌ است که با اجرای طرح احیای بیابان‌ها به وجود آمده و یک میلیون هکتار هم از جنگل‌های طبیعی مثل اورت و پسته تشکیل شده است. جنگل‌کاری‌های استان که 8درصد از جنگل‌های کل کشور را تشکیل می‌دهد، عمدتا دارای بهره‌بردار است که با مشارکت‌های مردمی انجام می‌شود. مصوبه تامین اعتبار حفظ و نگهداری جنگل‌های استان سال گذشته 30میلیارد تومان بود که از این مبلغ 13میلیارد تومان به استان تخصیص داده شد و در اراضی ملی 63 میلیارد تومان مصوب شد که 52 میلیارد تومان تخصیص یافت. سال ۹۲ قرار شد در قالب طرح تنفس جنگل‌های هیرکانی به مدت ۱۰سال از جنگل‌های شمالی هیچ برداشت چوبی انجام نشود. 

کهگیلویه و بویراحمد
کهگیلویه و بویراحمد 1426300 هکتار منابع ملی دارد که از این سطح 873600 هکتار یعنی 53درصد مساحت کل استان را جنگل و بقیه را مرتع تشکیل می‌دهد. جنگل‌های زاگرس حدود 40درصد از کل جنگل‌های کشور را تشکیل می‌دهد و سهم استان از جنگل‌های زاگرس در بین استان‌های زاگرسی 20درصد و بالاترین سهم و سرانه است که با وجود مشکلات و امکانات اندک، کم‌ترین میزان تخریب را در کشور دارد.  کمبود اعتبار و امکانات در این استان به حدی است که استاندار سال گذشته خواستار توجه معاون وزیر جهادکشاورزی شد. مهم‌ترین چالش جنگل‌های این استان هم مانند سایر استان‌های زاگرسی آتش‌سوزی است.

خوزستان 
جنگل‌های زاگرس تا شمال و شرق خوزستان کشیده شده‌اند. این استان 890 هزار هکتار جنگل طبیعی، 82 هزار بیشه‌زار و 580/35 هکتار جنگل دست‌کاشت دارد که منابع طبیعی از سال 82 پروژه‌های گوناگونی را برای حفظ و نگهداری و احیای این جنگل‌ها در مساحت 114هزار هکتار آغاز کرده است. با وجود این اما در همه سال‌های گذشته علاوه بر خشکسالی، کمبود امکانات، خطای انسانی و موارد مشابه، دعوای طایفه‌ای و آتش‌سوزی‌های ناشی از آن بلای جان منابع طبیعی این استان شده است به طوری که در بسیاری از سال‌ها رتبه اول در آتش‌سوزی جنگل‌ها را داشته. اعتبار مصوب برای حوزه جنگل‌ها در سال گذشته به گفته رئیس اداره جنگلداری خوزستان، ۴۰میلیارد ریال بود که 100درصد تخصیص یافت. با وجود این، استان با کمبود شدیدی در حوزه تجهیزات اطفای حریق جنگل‌ها و مراتع روبه‌روست.

همدان
در همدان حدود 44هزار و 737 هکتار جنگل و اراضی جنگلی وجود دارد که 266 مترمربع سهم سرانه استان به ازای هر یک نفر است در حالی که سرانه کشوری جنگل 17/0 هکتار معادل 1700 مترمربع و سرانه جهانی آن 62/0 هکتار معادل 6200 مترمربع است. اعتبار نگهداری از منابع جنگلی به صورت ملی و استانی تخصیص داده می‌شود که متناسب با حجم فعالیت‌ها و اعتبار کشوری است.از آن‌جایی که منابع جنگلی ایران محدود است، حفاظت از آن‌ها بسیار اهمیت دارد و در همدان نیز از آن‌جایی که مساحت جنگل‌های این استان به نسبت استان‌های دیگر و میانگین کشوری پایین‌تر است، این حفاظت اهمیت بیشتری پیدا می‌کند.

قزوین
۶۰درصد از مساحت قزوین عرصه‌های منابع طبیعی و از این میزان ۲۸ هزار هکتار اراضی جنگلی است که بیشتر آن‌ها غیرمتراکم و در مناطق الموت غربی و شرقی و طارم سفلی قرار دارند. 3 ذخیره‌گاه ژنتیکی جنگلی جدید در قزوین به وسعت ۲۵ هکتار مورد شناسایی قرار گرفته و برای  ۱۳ذخیرگاه جنگلی به مساحت ۷۰۰ هکتار، عملیات  نقشه‌برداری و تدوین اقدامات حفاظتی انجام شده است. با توجه به اعتبار محدود منابع طبیعی برای حفاظت از اراضی ملی از جمله جنگل‌ها، مشارکت مردم در صیانت از این منابع خدادادی ارزشمند بسیار مهم و ضروری است. از این رو ۱۵۰ محافظ اراضی ملی به شکل افتخاری در قزوین در قالب شبکه همیاران طبیعت به حفظ این میراث ارزشمند کمک می‌کنند.

هرمزگان
حدود یک میلیون و 134هزار هکتار جنگل در هرمزگان وجود دارد که بیش از 800هزار هکتار از آن‌ها با عنوان ناحیه رویشی خلیج‌فارس و دریای عمان نامیده می‌شود که شامل گونه‌های گرمسیری است. 21هزار هکتار از مساحت جنگل‌های استان رویشگاه جنگلی مانگرو (حرا و چندل) است که از این نظر رتبه نخست را در کشور دارد و گونه چندل به طور ویژه فقط در خور آذینی شهرستان سیریک از هرمزگان رویش دارد و تنها گونه درختی زنده‌زای کشور محسوب می‌شود.مساحت جنگل‌های کوهستانی یا ایران -تورانی در هرمزگ ان هم بیش از 313 هزار هکتار است که در ارتفاعات کوه گنو، هماگ، کوشا احمدی، کوه شب، نیان، کوه پردی، سرکوه شنبه پارسیان و بشاگرد رویش دارند. سطح جنگل‌های هرمزگان حدود یک میلیون و 100 هزار هکتار است و از نظر وسعت، رتبه چهارم کشور را دارد.

کردستان
کردستان یک میلیون ۷۷۳ هزار ۳۲۸ هکتار مساحت جنگل و مرتع دارد که حدود ۶۲درصد استان و 72/1درصد سطح منابع طبیعی ایران است. سطح جنگل‌های کردستان  ۳۷۳ هزار و ۳۲۸ هکتار که معادل 63/2درصد جنگل‌های کشور است. استان کردستان با توجه به جایگاه خاص اکولوژیکی و به علت برخورداری از تنوع آب و هوایی، خاک و پوشش‌های نباتی مناسب و سایر مواهب الهی و طبیعی از امکانات بالقوه زیادی به ویژه در عرصه‌های منابع طبیعی تجدیدشونده برخوردار است. با توجه به آخرین بررسی‌ها، مراتع استان با مساحت یک میلیون و ۴۱۴ هزار هکتار معادل ۴۸ درصد سطح هم با خصوصیات منحصر به فرد می‌تواند به عنوان آشیانه اکولوژیکی و منبع با ارزش ذخیره ژنتیکی مورد توجه قرار گیرد. 

کرمانشاه
مساحت جنگلی کرمانشاه یک میلیون و ۷۷۰ هزار هکتار است که از این مساحت ۵۲۷هزار هکتار جنگل و یک میلیون و ۱۹۰ هزار هکتار آن را مراتع تشکیل می‌دهد. کرمانشاه 3درصد مساحت جنگل‌های کشور را داراست و در حال حاضر ۶۵ درصد مساحت استان را جنگل و مرتع تشکیل می‌دهد. کرمانشاه از نظر برخورداری از جنگل نسبت به میانگین کشور وضعیت مناسبی دارد. سطح جنگل‌های استان ۲۱درصد است در حالی که میانگین جنگل‌های کشور فقط 7درصد است. مجموع اعتبار یگان حفاظت کرمانشاه در زمینه‌های مختلف به‌ ویژه حریق در سال گذشته یک میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان از محل اعتبار استانی و ملی بوده و این اعتبار سال ۱۴۰۰هنوز مبلغی ابلاغ نشده است.

اصفهان  
مساحت کل اصفهان 10میلیون و 7 دهم هکتار است که 9 میلیون و 5 دهم هکتار آن را عرصه منابع طبیعی تشکیل می‌دهد. مساحت جنگل‌های استان 65 هزار هکتار و حدود 4/0 درصد است. این رقم ناچیزی است اما با توجه به اینکه یک سوم مساحت کل اصفهان را بیابان‌ها تشکیل می‌دهند، منطقه ارزشمندی است. این جنگل‌های زاگرسی در شهرستان‌های سمیرم و فریدون‌شهر قرار گرفته‌اند و گونه اصلی گیاهی آن‌ها بلوط، ارژن، بادام کوهی، بنه یا گلابی کوهی و 50 گونه گیاهی و وحشی دیگر است. در اصفهان 440 هزار هکتار هم جنگل دست‌کاشت ایجاد شده که عموماً بلوط، ارژن و بادام کوهی هستند. سال گذشته حدود 1 میلیارد تومان صرف حفاظت از این جنگل‌ها شد. گرچه هنوز اعتبار امسال اعلام نشده، اما حدود 500 میلیون تومان به جنگل‌ها اختصاص داده شده که رقم ناچیزی حتی در مقایسه با سال قبل است.

قم
جنگل‌کاری در قم چند سال به دلیل نبود اعتبار متوقف بود. سال گذشته از محل صندوق توسعه ملی به استان‌ها اعتباری اختصاص داده شد. در حال حاضر عرصه‌های منابع طبیعی قم 912 هزار و 677 هکتار است که از این میزان 723 هزار و 19 هکتار مرتع، 176 هزار و 383 هکتار پدیده‌های بیابانی و 13 هزار و 275 هکتار جنگل و بیشه‌زار است. 4149 هکتار از جنگل‌های قم دست‌کاشت و 9126هکتار بیشه‌زارهای طبیعی است. سرانه جنگل در استان حدود 100 متر مربع است که در مقایسه با سرانه ملی و جهانی ناچیز محسوب می‌شود. یک ذخیره‌گاه جنگلی شامل 30هزار هکتار درختچه‌های بادام کوهی شناسایی شده که اگر اعتبار مورد نیاز تأمین شود برای توسعه، حفاظت و غنی‌سازی این ذخیره‌گاه اقدام می‌شود. 90 درصد مراتع استان ضعیف هستند که اگر بارندگی و مدیریت مناسب نباشد به سمت بیابانی شدن حرکت می‌کنند.

اردبیل
در اردبیل 69 هزار هکتار جنگل وجود دارد که از 5 رویشگاه مهم کشور 3 رویشگاه شامل خزری و هیرکانی (فندقلو)، ارسباران (مشگین شهر و مغان) و ایران‌تورانی (شهرستان های کوثر و خلخال) متعلق به استان است. این جنگل‌ها  7/3 درصد از مساحت کل استان اردبیل را شامل می‌شوند. 80 درصد جنگل‌های اردبیل در شهرستان خلخال قرار دارد و بخش خورش رستم به عنوان تنها رویشگاه درخت ارس وذخیره‌گاه ژنتیکی این گیاه کم‌آب‌بر و مقاوم در اردبیل است. هزینه کلی نگهداری از جنگل برآورد جمعی نشده، اما فقط یک میلیارد و 500 میلیون تومان هزینه نیروهای گشت حفاظت از مرتع و جنگل های استان است از طریق شرکت طرف قرارداد پرداخت می‌شود.

زنجان
از مساحت 2 میلیون و216 هزار و۴۰۰ هکتاری زنجان، 97 هزار و 500 هکتار شامل جنگل است که 5/7 درصد مساحت استان را شامل می‌شود. جنگل‌های این استان در ارتفاعات شمالی و جنوبی رودخانه قزل اوزن در شهرستان طارم، ارتفاعات شمال غربی شهرستان زنجان، ارتفاعات شمال شرقی شهرستان ماهنشان و ارتفاعات شمال شرقی شهرستان های ابهر و خرمدره واقع شده است. گونه‌های غالب آن‌ها شامل بنه، زالزالک، ارس و بلوط است. حدود ۲۰ تا ۲۱ هزار هکتار از جنگل‌های استان به جنگل ارس اختصاص دارد. زنجان با داشتن جنگل دست‌کاشت یکی از قطب‌ های تولید صنوبر به منظور تأمین نیاز سلولزی کشور به شمار می‌آید و در واقع زنجان دومین استان کشور در توسعه زراعت چوب است.

البرز
البرز 517هکتار وسعت دارد که فقط 3درصد آن را جنگل تشکیل داده که نسبت به جمعیت و مساحت استان بسیار اندک است. مساحت جنگل‌های طبیعی استان 15 هزار هکتار است که در قسمت‌های مختلف پراکنده شده. همچنین 15هزار هکتار نیز جنگل دست کاشت در استان انجام شده است.  در برنامه ششم توسعه 9900 هکتار جنگل‌کاری برای استان پیش‌بینی شده که تاکنون 4250هکتار اجرایی شده و بخشی از طرح‌های جنگل‌کاری در مناطق مختلف استان مانند البرز جنوبی، طالقان، واریان در حال اجراست. سال گذشته ۴۳۰میلیارد رالق اعتبار از محل صندوق توسعه ملی و ۳۷۰ میلیارد رالع از محل اعتبار استانی برای اجرای طرح‌های جنگل‌کاری و بیابان‌زدایی البرز با محوریت مقابله با بحران‌های طبیعی چون سیل اختصاص یافت.

بوشهر
مساحت کل تحت پوشش جنگل‌های بوشهر معادل ۲۲۸هزار هکتار  اعلام شده در حالی که وسعت استان حدود 22هزار و 742کیلومتر مربع است. از این مقدار بیش از ۱۶هزار هکتار به صورت دست‌کاشت و بقیه یعنی 212هزار هکتار پوشش جنگلی وحشی و خودرو را شامل می‌شود. سرانه جنگل استان تقریبا 2/0 هکتار است که با میانگین کشور تقریبا برابری می‌کند در حالی که سرانه جهانی جنگل 8/0 هکتار است. شرایط اقلیمی و گرمای شدید در بیشتر از دو سوم سال و نیز کمبود منابع آبی از مهم‌ترین چالش‌های نگهداری منابع جنگلی و پوشش گیاهی در مناطق مختلف بوشهر محسوب می‌شود.

لرستان
حدود ۱میلیون و ۲۰۰ هزار هکتار از مساحت لرستان را جنگل‌ها پوشانده‌ است که در حوزه رویشی زاگرس قرار دارند و از باارزش‌ترین ذخایر جنگلی جهان هستند. مهم‌ترین گونه گیاهی در جنگل‌های لرستان درختان بلوط است که نقش بسیار مهم اکولوژیستی دارند. همچنین بلوط‌ها منابع مهمی برای حفظ آب و خاک محسوب می‌شوند. اما متأسفانه جنگل‌های لرستان از سال 88 دچار بیماری و خسارت شده‌اند. بخشی از این بیماری متوجه عوامل انسانی و بخشی نیز به دلیل عوامل بیولوژیکی است. خبر بد و اسفبار اینکه تاکنون تحقیقاتی در این زمینه انجام نشده‌ است. جنگل‎های استان 43 درصد از مساحت استان و 7 درصد از مساحت کل کشور را در بر می‌‎گیرد به طوری‎که لرستان بعد از ‎ فارس و خراسان جنوبی مقام سوم را از نظر سطح جنگل دارد.

چهارمحال و بختیاری
مساحت چهارمحال و بختیاری حدود یک میلیون و ۴۰۰ هزار هکتار است که معادل 4/86 درصد را آن عرصه منابع ملی شامل جنگل‌ها و مراتع تشکیل می‌دهد. مساحت کل جنگل‌های چهارمحال و بختیاری ۳۲۸ هزار هکتار اعلام شده که سهم این جنگل‌ها از منابع ملی 3/2درصد است و حدود ۹۶درصد آن را جنگل‌های بلوط تشکیل داده. ۴۷هزار هکتار از جنگل‌های بلوط زاگرس این استان در چند سال اخیر دچار خشکیدگی شده است. از سوی دیگر جنگل‌های بلوط زاگرس با تهدیدها و چالش‌های متعددی مواجه شده که حدود ۳۰ درصد آن نتیجه عوامل انسانی و حدود۷۰ درصد عوامل طبیعی است. سال گذشته ۴۰ میلیارد ریال اعتبار برای حفاظت مشارکتی عرصه‌های منابع طبیعی استان اختصاص یافته بود.

سیستان و بلوچستان
سیستان و بلوچستان از اقلیم‌های خاص ایران است که در کمربند خشک کره زمین واقع شده ‌است. 10میلیون و 250هزارهکتار از اراضی این استان را مناطق خشک و بیابانی تشکیل می‌دهد و مساحت جنگل‌های آن نیز یک میلیون و 200هزار هکتار است که به آن جنگل‌های مرتعی یا پراکنده می‌گویند. به دلیل تفاوت‌های اقلیمی 2نوع جنگل در این استان وجود دارد که یکی به جنگل‌های ایران - تورانی و دیگری به خلیج - عمانی مشهور هستند. جنگل‌های منطقه جنوبی استان به ویژه ایرانشهر و چابهار از تراکم و وسعت بیشتری برخوردارند و از آن‌ها به عنوان ریه استان یاد می‌شوند. بزرگ‌ترین تهدید جنگل‌های استان خشکسالی است و برعکس مناطق دیگر کشور عوامل انسانی تهدید جدی برای عرصه‌های طبیعی به شمار نمی‌آیند.

مرکزی
استان مرکزی با 29 هزار و 530 کیلومتر مربع وسعت، حدود 82/1 درصد از مساحت کشور را به خود اختصاص داده که حدود 70 درصد آن را عرصه‌های منابع طبیعی تشکیل می‌دهند. سطح جنگل‌های طبیعی استان مرکزی 39 هزار و 690 هکتار است که 1049هکتار پارک‌های جنگلی واگذار نشده، 522 هکتار پارک‌های جنگلی واگذارشده به شهرداری‌ها، 2544 هکتار جنگل‌کاری و 1291 هکتار ذخیره‌گاه‌های جنگلی است. سرانه جنگل‌های مرکزی 11/0 هکتار بود که با توسعه جنگل‌کاری به 17/0 هکتار رسیده است. در پایان سال 99 به دلیل اختصاص اعتبار صندوق توسعه ملی 385 هکتار جنگل به پوشش جنگلی استان مرکزی افزوده شد، اما اعتبار تملک دارایی استانی برای حفاظت از جنگل‌ها بسیار ناچیز است و نگهداری پارک‌های جنگلی در این استان با مشکلاتی مواجه شده. بیشتر پارک‌های جنگلی در حال خشک شدن هستند و اگر اعتبار مورد نیاز تخصیص پیدا نکند بخش قابل توجهی از پوشش جنگلی استان مرکزی از بین می‌رود.

کرمان
کرمان با وجود اینکه نصف میانگین کشور بارندگی دارد، یک میلیون هکتار جنگل طبیعی دارد که 9/0 از کل مساحت جنگلی ایران را شامل می‌شود. همچنین 200هزار هکتار جنگل دست‌کاشت مناطق بیابانی ایجاد شده است. جنگل‌های استان در منطقه‌ رویشی ایران ـ تورانی طبقه‌بندی شده و اقتصادی نیستند، بلکه بیش‌تر نقش حفاظتی برای اکوسیستم را دارند. البته برخی گونه‌ها از جمله بنه و بادام‌کوهی میوه دارند و درآمدی نصیب جنگل‌نشینان می‌کنند. جدی‌ترین تهدید این جنگل‌ها، آفات و بیماری‌هاست و 500 هزار هکتار از مساحت جنگل درگیر بیماری است که دلیل اصلی آن، خشکسالی‌های 20 ساله ذکر می‌شود. قطع درختان توسط عشایر و روستاییان برای تامین سوخت، مجوزهای معدن‌کاری در گذشته و ایجاد حریق از سوی گردشگران از دیگر مخاطرات است. 50 هزار هکتار از گونه‌های در معرض انقراض در شمال شناسایی شده تا به‌عنوان ذخیره‌گاه حفظ شود، اما نیاز جدی به اعتبار دارد.