نظافت زمین با طرح‌های جدید
مدیریت پسماند شهرداری تهران ایده‌های جدیدی را در قالب طرح کاپ و در راستای کاهش دفن پسماندهای خشک اجرا می‌کند
زینب زینال‌زاده ـ خبرنگار
حال زمین خوب نیست. کره خاکی که مامن و پناهگاه و زیستگاه انسان‌هاست این روزها توسط همین مردمان به زباله‌دان بزرگی تبدیل شده است؛ انواع و اقسام زباله‌هایی که در محیط‌زیست رها شده و نفس زمین را بند آورده‌اند و هر روز که می‌گذرد به تعدادشان افزوده می‌شود و حال این کره را وخیم‌تر می‌کنند. رفع این معضلات به چالش بزرگ پیش‌روی فعالان محیط‌زیست و مدیران شهری تبدیل شده است و از این‌رو قصد دارند متناسب با شعار زمین پاک «احیای دوباره زمین همراه با افزایش بهره‌وری برای توسعه پایدار» با استفاده از فرصت‌ها و تجهیزات و ظرفیت‌ها، قدمی برای احیای دوباره زمین بردارند و به پیشنهاد سازمان یونسکو هر کسی باید در جلوگیری و کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی سهم داشته باشد؛ سهمی که مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران از آن با عنوان مشارکت یاد می‌کند و می‌گوید: «تفکیک پسماند از مبدأ، بهترین راهکار برای کاهش آلودگی زیست‌محیطی و کم‌کردن تولید زباله است.» صدرالدین علیپور در گفت‌وگو با همشهری به شیوه‌های کاهش پسماند در مدیریت شهری تهران اشاره و عنوان می‌کند: «روش‌های کاهش پسماند و تفکیک زباله از مبدأ را منطبق با اصول جهانی که در مباحث مدیریت پسماند مطرح شده‌اند، پیگیری کردیم و به این نتیجه دست یافتیم که باید پسماند کمتری دفن شود؛ یعنی اینکه بتوانیم پسماندهای خشک و تر را از هم جداسازی کنیم و در نهایت پسماندهای خشک تبدیل به انرژی یا کود یا به چرخه بازیافت برگردانده شوند. در این شرایط قطعاً زمین پاکی خواهیم داشت و آلاینده‌های زیست‌محیطی به حداقل می‌رسند.»
کاپ، نخستین قدم
اجرای طرح کاپ(کاهش پسماند) نخستین قدمی بود که توسط مدیریت پسماند شهرداری تهران در راستای تفکیک زباله‌های تر و خشک برداشته شد. هر چند این طرح به‌صورت پایلوت در برخی از مناطق اجرا شد و به‌گفته علیپور نواقصی داشت اما تا حدود زیادی در کاهش تولید زباله مؤثر بوده است. این مقام مسئول می‌گوید: «تفکیک زباله از مبدأ مهم‌ترین کار در کاهش آلاینده‌های زیست‌محیطی است. بنابراین شهروندان باید در این مسیر با مدیران شهری همراه شوند. طرح کاپ دقیقاً با همین هدف یعنی همراه‌کردن مردم و مشارکت آنها در تفکیک زباله‌های تر و خشک در مبدأ اجرایی و موفقیت‌هایی هم حاصل شد.» حدود 3سال از اجرای طرح کاپ می‌گذرد و در این مدت به‌گفته صدرالدین علیپور حجم تولید زباله در تهران روزانه 7500تن بوده که با اجرای طرح کاپ این میزان با کاهش قابل توجهی به 5000تن در روز رسیده است.
طرح‌ها و ابزارهای تشویقی
طرحی به موفقیت ختم می‌شود که در راستای مطالبه شهروندان باشد و با مشارکت آنها اجرایی شود. مدیریت پسماند شهرداری تهران هم با توجه به این سیاست و همچنین استفاده از ظرفیت‌های تشویقی تلاش کرده تا زمینه مشارکت شهروندان در موضوع تفکیک زباله از مبدأ بیش از بیش فراهم شود. صدرالدین علیپور می‌گوید: «با استفاده از این شیوه‌های تشویقی به نوعی از مردم دعوت می‌کنیم تا در اجرای طرح‌ها و برنامه‌ریزی‌هایی که انجام داده‌ایم با ما همراه شوند و هر چند مدت زمان کوتاهی از اجرای طرح‌ها می‌گذرد اما استقبال مردم بسیار خوب بوده است».
به‌گفته این مقام مسئول تفکیک زباله از مبدأ از یک سو میزان تولید زباله را کاهش می‌دهد و از سوی دیگر منجر به حذف زباله‌گردها می‌شود.
غرفه‌هایی برای زباله‌ها
اجرای طرح جدید مانع از خدمت‌رسانی روال گذشته مدیریت پسماند شهرداری تهران نشده است و به‌گفته صدرالدین علیپور غرفه‌های بازیافت در مناطق همچنان فعال هستند. او می‌گوید: «حدود 370غرفه بازیافت و 18غرفه ویژه پسماندهای الکترونیکی به رنگ بنفش در تهران فعال هستند که شهروندان همه روزه می‌توانند تا ساعت 16زباله‌های تفکیک‌شده خود را به آنها تحویل دهند. در این غرفه‌ها علاوه بر پول نقد اقلام شوینده و بهداشتی هم در اختیار مردم قرار می‌گیرد. اگر شهروندان هم تخلفی در این غرفه‌ها مشاهده کردند می‌توانند از طریق سامانه 137گزارش‌دهند.»
اگر الزام نباشد طرح‌ها نتایج خوبی نخواهند داشت
هایده شیرزادی، فعال محیط‌زیست
مدیریت شهری تهران، طرح‌های خوبی برای تفکیک زباله از مبدأ توسط شهروندان اجرا می‌کند که می‌توان به کاپ اشاره کرد. این طرح‌ها فی‌نفسه مشکلی ندارند و حتماً در همراه کردن مردم با مدیران شهری در راستای تفکیک زباله‌های تر و خشک تأثیر‌گذار هستند اما در این میان حلقه گمشده الزام است. شهروندان باید مسئولیت اجتماعی خود را بپذیرند و بدانند تفکیک زباله از مبدأ یک حق شهروندی است و بدون هیچ چشمداشتی خود را ملزم به رعایت آن بدانند. در چنین شرایطی است که می‌توانیم شاهد کاهش تولید زباله و استفاده بهینه از زباله‌های خشک و قابل بازیافت نه در پایتخت بلکه در تمام شهرهای کشور باشیم.
40درصد پسماندهای شهر تهران خشک هستند
سید آرش حسینی میلانی، رئیس کمیته محیط‌زیست و خدمات شهری شورای شهر تهران
باید پذیرفت حدود 40درصد پسماندهایی که در تهران تولید می‌شود، خشک هستند و قابلیت تجدید‌پذیری دارند اما بنا به دلایلی ازجمله تفکیک نادرست یا عدم‌مشارکت شهروندان همراه با زباله‌های تر در سطل‌های زباله ریخته می‌شوند. اجرای طرح‌های متفاوت با رویکرد جلب مشارکت شهروندان قطعاً در کاهش دفن زباله‌های خشک تأثیر‌گذار خواهد بود و امیدوارم با چنین اقداماتی شاهد کاهش تولید زباله در کلانشهر تهران باشیم.
گلدان در ازای زباله
«گلماند» یکی از طرح‌های تشویقی اجرا شده در منطقه 18است که مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهرداری تهران به آن اشاره می‌کند و می‌گوید: «در این طرح یک فروشگاه یا به‌عبارت دیگر گلخانه‌ای وجود دارد که شهروندان پسماندهای خشک مانند کاغذ، مقوا، کارتن، پلاستیک و... را تحویل می‌دهند و به ازای حجم و مبلغی که برای زباله محاسبه می‌شود، گلدان تحویل می‌گیرند.» بیش از 20نوع گیاه در این فروشگاه وجود دارد که مشخصات آنها و نحوه نگهداری‌شان روی کارت‌ها نوشته شده و همراه با گلدان‌ها در اختیار شهروندان قرار می‌گیرد. علیپور می‌گوید: «گلدان‌های این فروشگاه قیمت‌های متفاوتی دارند و شهروندان پس از تحویل زباله‌ها اگر گلدانی را انتخاب کنند که بیشتر از هزینه زباله‌ها باشد، مقدار و مبلغ زباله‌ها در سامانه ثبت می‌شود و هر وقت به حد لازم رسید گلدان خود را تحویل می‌گیرند.»
خرید از هایپر با پسماندهای خشک
راه‌اندازی «هایپر پسماند» هم گام دیگری است که مدیریت پسماند شهرداری تهران برای ترغیب شهروندان به تفکیک زباله از مبدأ برداشته است. نخستین هایپر پسماند در منطقه 19راه‌اندازی شده است که به‌گفته صدرالدین علیپور شهروندان با تحویل کیسه زباله‌های خشک تفکیک شده می‌توانند از این فروشگاه خرید کنند. او ادامه می‌دهد: «در این فروشگاه حدود 100قلم اجناس متفاوت و البته با قیمت‌های مصوب وجود دارد که شهروندان می‌توانند متناسب با قیمت پسماند خشک تحویل داده شده، اقلام مورد نیاز را از قفسه‌های این هایپر انتخاب کنند.» مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند در ادامه عنوان می‌کند: «اگر این طرح با استقبال شهروندان مواجه شود تعداد هایپر پسماند در تهران را افزایش می‌دهیم.»
خرید کتاب با طلای کثیف
«کتابماند» جدیدترین طرحی است که در راستای تفکیک زباله از مبدأ در تهران اجرا می‌شود که به‌گفته صدرالدین علیپور فضایی در بوستان هنرمندان به این طرح اختصاص داده شده است؛ «برای همه گروه‌های سنی در این غرفه کتاب وجود دارد و از این‌رو شهروندان زباله‌های خشک و تفکیک‌شده خود را به این غرفه ارائه می‌دهند که در ازای آن برای خود یا فرزندانشان کتاب خریداری می‌کنند.»
