صدای جدید آمریکا در سازمان ملل

سمانه معظمی- روزنامه‌نگار

سنای آمریکا هفته گذشته صلاحیت لیندا توماس گرینفیلد، نامزدی را که جو بایدن به‌عنوان سفیر این کشور در سازمان ملل متحد معرفی کرده، مورد تأیید قرار داد؛ فردی که قرار است گام‌های مهمی برای عملی‌کردن وعده‌های دولت جدید آمریکا مبنی بر چندجانبه‌گرایی در حوزه سیاست خارجی و اصلاح روابط واشنگتن با جامعه بین‌الملل بردارد.
مقر اصلی سازمان ملل در نیویورک است و آمریکا همواره به‌عنوان بزرگ‌ترین حامی مالی آن، نقش پررنگی در این سازمان از زمان آغاز به‌کار آن در سال1945 داشته است. اما روابط دوطرف در دوره ریاست‌جمهوری دونالد ترامپ روزهای خوبی را تجربه نکرد. گرینفیلد در شرایطی وارد سازمان ملل می‌شود که کشورش شاهد 4سال روابط متشنج با این نهاد به‌طور خاص و جامعه جهانی به‌طور کلی بوده است. به‌گزارش الجزیره، ارتباط واشنگتن با این نهاد بین‌المللی نه‌تنها در دوره رئیس‌جمهور قبلی آمریکا بلکه در سال‌های پیش از آن نیز با فراز و فرودهایی همراه بوده است. آلانا اومالی، رئیس مطالعات سازمان ملل متحد در دانشگاه لیدن هلند معتقد است: «سازمان ملل از زمان ریاست‌جمهوری باراک اوباما شاهد تغییر در نقش رهبری آمریکا بوده است. آنچه ما در سال‌های گذشته هم در دوره ترامپ و هم دوره اوباما شاهد آن بوده‌ایم، کم‌رنگ‌شدن نفوذ آمریکا به‌عنوان رهبر جهان لیبرال در سازمان ملل متحد است».
بایدن در همین چند هفته‌ای که از آغاز کارش در کاخ سفید گذشته، خیلی از اقدام‌های ترامپ در مورد سازمان ملل متحد را خنثی کرده است. اما باید دید که آیا او می‌تواند تغییر بزرگی در روابط دوطرف ایجاد کند و آمریکا را به نقشی که برای خود در رهبری نهادهای بین‌المللی تعریف کرده بود، بازگرداند.

کمک‌های مالی آمریکا
گرینفیلد حدود یک‌ماه پیش در جریان جلسه تأیید صلاحیتش در کمیته امور خارجه سنا، دیدگاه‌هایش درباره نقش این کشور در سازمان ملل متحد را اینطور مشخص کرد: «وقتی آمریکا خود را نشان می‌دهد، وقتی ما استوار و مصمم هستیم، وقتی قدرت خود را هماهنگ با ارزش‌هایمان اعمال می‌کنیم، سازمان ملل متحد می‌تواند یک نهاد حیاتی برای پیشبرد صلح، امنیت و رفاه جمعی ما باشد». او همچنین گفت: «آمریکا باید این جسارت را داشته باشد که بر اصلاحاتی که سازمان ملل را کارآمدتر و مفیدتر می‌کند، پافشاری کند».
سخنان او یادآور سخنان بایدن است که وعده داده واشنگتن را دوباره به صحنه بین‌الملل برمی‌گرداند. رئیس‌جمهور آمریکا در همین مدت کوتاهی که از آغاز کار دولتش گذشته به چند توافق چندجانبه که ترامپ از آنها خارج شده بود، پیوسته است. بایدن در طول هفته‌های گذشته کشورش را دوباره به توافق آب‌وهوایی پاریس، شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد و سازمان بهداشت جهانی برگرداند. ترامپ به‌ترتیب در سال‌های 2017، 2018 و 2020 آمریکا را از این نهادها خارج کرده بود.
بایدن همچنین اعلام کرده که قصد دارد کمک‌های مالی به صندوق جمعیت سازمان ملل متحد و پناه‌جویان فلسطینی را از سربگیرد. رئیس‌جمهور پیشین آمریکا، حمایت از این صندوق را در سال2017 و کمک به آژانس پناهندگان فلسطینی سازمان ملل متحد(UNRWA) را در سال2018 قطع کرده بود. برنامه ایدز سازمان ملل متحد (UNAIDS) و سازمان بهداشت جهانی نیز از دیگر نهادهایی بودند که با مشکل قطع حمایت‌های مالی آمریکا در دوره ترامپ روبه‌رو شدند و بایدن قرار است دوباره این کمک‌ها را از سر بگیرد. آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا، اعلام کرده است که کشورش 200میلیون دلار به سازمان بهداشت جهانی پرداخت می‌کند. با وجود سنگ‌اندازی‌های ترامپ، کمک‌های مالی آمریکا به سازمان ملل متحد در طول ریاست‌جمهوری او سالانه حدود 10میلیارد دلار بود. با این حال به اعتقاد آلانا اومالی، ترمیم روابط آمریکا با جامعه جهانی و بازگشت از سیاست‌های رئیس‌جمهور پیشین این کشور به این سادگی‌ها نخواهد بود، زیرا آمریکا بسیاری از متحدان و شرکای استراتژیک خود را از دست داده است.

مشکل بزرگ اسرائیل
برخی کارشناسان معتقدند که اعضای سازمان ملل متحد به‌ویژه آنتونیو گوترش، دبیر کل این سازمان، بعد از پیروزی بایدن در انتخابات نوامبر2020 آمریکا، نفس راحتی کشیدند. اما بایدن وعده داده که به حمایت بی‌قیدوشرط آمریکا از اسرائیل ادامه می‌دهد؛ موضعی که از نظر سازمان ملل متحد به سوءاستفاده از حق وتوی این کشور در شورای امنیت برای خاموش‌کردن صدای مخالفان اسرائیل تعبیر می‌شود. آمریکا از سال1946 تا سال2018، 787بار قطعنامه‌های مجمع عمومی سازمان ملل متحد علیه اسرائیل را وتو کرده است.
به اعتقاد مارک سدان، مسئول مرکز مطالعات سازمان ملل متحد در دانشگاه باکینگهام انگلیس، «واکنش منفی دولت بایدن به رأی اخیر دادگاه کیفری بین‌المللی «لاهه» (ICC) درباره صلاحیت این دادگاه برای رسیدگی به پرونده‌های مربوط به سرزمین‌های اشغالی فلسطین، برخی دولت‌های عضو سازمان ملل متحد را دلسرد کرده است. این تصمیم دادگاه لاهه می‌تواند راه را برای تحقیق‌ و تفحص درباره جنایت‌های جنگی اسرائیل در فلسطین باز ‌کند.» اگرچه لاهه به سازمان ملل متحد وابسته نیست اما روابط نزدیکی با این سازمان دارد.
بلینکن همچنین وقتی اخیرا خبر بازگشت کشورش به شورای حقوق بشر سازمان ملل را اعلام کرد، گفت که آمریکا به‌دنبال اصلاح این شوراست. او شورای حقوق بشر را نهادی «ناکارآمد» توصیف کرد، با این حال گفت که واشنگتن تا زمان برگشت عضویت کامل خود در سال آینده، همچنان به‌عنوان عضو ناظر با این شورا همکاری می‌کند. یکی از موارد مدنظر آمریکا برای اصلاح شورای حقوق بشر سازمان ملل، تغییرات سازوکار این نهاد برای جلوگیری از اتخاذ مواضع ضداسرائیلی است. آمریکا، شورای حقوق بشر را که 47عضو دارد، به داشتن موضع علیه اسرائیل متهم کرده است. برخی ناظران نیز این شورا  را به‌دلیل اینکه اجازه داده کشورهایی مانند اریتره، ازبکستان، روسیه و چین عضو آن شوند، مورد انتقاد قرار داده‌اند.

باز هم آمریکا، باز هم چین
آمریکا همچنین باید بتواند با چین که اخیرا قدرت زیادی در سازمان ملل به‌دست آورده، رقابت کند. پکن، دومین حامی مالی بزرگ سازمان ملل متحد در اجرای طرح‌های صلح‌جویانه است. این کشور در سال مالی 2021-2020، 15درصد هزینه‌های این سازمان را پرداخت کرد. سهم آمریکا که رتبه اول را دارد، 28درصد و ژاپن که رتبه سوم را دارد، 8.5درصد بوده است.
چین همچنین نقش مهمی در تأمین نیروهای سازمان ملل متحد برای اجرای ماموریت‌های صلح‌‌بانی دارد. نفوذ چین که برخی کارشناسان آن را به «حمایت تاکتیکی» از روسیه تعبیر می‌کنند، به‌ویژه در شورای امنیت سازمان ملل متحد مشهود است. کشورهای چین، فرانسه، روسیه، انگلیس و آمریکا 5عضو دائم این شورا هستند که حق وتو دارند. برخی از دولت بایدن خواسته‌اند که از طرح توسعه شورای امنیت حمایت کند، زیرا در غیراین صورت، رقیبان آمریکا یعنی چین و روسیه در موقعیتی قدرتمندتر قرار می‌گیرند.
برخی منتقدان گرینفیلد، ازجمله سناتور تد‌ کروز، معتقدند که او موضع تندی در برابر چین نخواهد داشت. با این حال، گرینفیلد اعلام کرده که مقابله با پکن در شورای امنیت، نخستین اولویتش خواهد بود. 

 لیندا توماس گرینفیلد کیست؟
لیندا توماس گرینفیلد ازجمله سیاستمداران سنت‌شکن در دولت جدید آمریکاست. او یکی از نخستین آمریکایی‌های آفریقایی‌تبار است که موفق شد سال1982 به وزارت خارجه این کشور راه پیدا کند. گرینفیلد برخلاف افرادی که پیش از این سفیر آمریکا در سازمان ملل بوده‌اند، سابقه طولانی و پست‌های سطح بالایی در وزارت خارجه ازجمله خدمت در سفارت آمریکا در کشورهایی مانند جامائیکا، نیجریه، کنیا، پاکستان، سوئیس و لیبریا را دارد. همسر و دخترش نیز تجربه حضور در این وزارتخانه را داشته‌اند. گرینفیلد 68ساله همچنین جوایز و افتخارهای زیادی کسب کرده است؛ ازجمله اینکه سال2016 مدرسه‌ای در کشور لیبریا به نام او نامگذاری شد.
گرینفیلد اهل ایالت لوئیزیانا در جنوب شرق آمریکاست. پدر و مادرش مذهبی بودند و او فرزند بزرگ خانواده بود. گرینفیلد نخستین عضو خانواده بود که توانست دبیرستان را تمام کند. گرینفیلد با گذشتن از سد تبعیض‌های نژادی گوناگون موفق شد که در دولت جورج دبلیو بوش، رئیس‌جمهور جمهوریخواه، به‌عنوان سفیر آمریکا در لیبریا مشغول به‌کار شود. او در دولت دمکرات اوباما نیز از سال2013 به‌عنوان دستیار وزیر خارجه در امور آفریقا فعالیت می‌کرد.
گرینفیلد از معدود کارکنان وزارت خارجه آمریکاست که در دانشگاه‌های سرشناس این کشور تحصیل نکرده و مدرک کارشناسی‌ارشد مدیریت دولتی خود را از دانشگاه ویسکانسین-مدیسون دریافت کرده است. این دیپلمات کهنه‌کار پس از سال‌ها فعالیت در وزارت خارجه آمریکا، سال2017 در دولت ترامپ از کار برکنار شد.
به اعتقاد کارشناسان، انتخاب گرینفیلد، بزرگ‌ترین نشانه این است که بایدن به‌دنبال موضع‌گیری جدید در برابر سازمان ملل است. رئیس‌جمهور آمریکا گفته که گرینفیلد برعکس کلی کرفت که پیش از او این سمت را به‌عهده داشت، در کابینه نیز مقامی خواهد داشت. بایدن اعلام کرده که می‌خواهد «صدای او را در مورد همه مباحث سیاست خارجی بشنود.» این پیامی برای کشورهای عضو سازمان ملل متحد است که سفیر جدید آمریکا در این سازمان، نماینده مستقیم رئیس‌جمهور این کشور خواهد بود.