در انتظار قدم ‌های مردم

مرتضی کاردر- روزنامه نگار

کارگران هنوز مشغول کارند. ساعت‌های پایانی جابه‌جایی است. در هر گوشه‌ای کسی مشغول کاری است. یکی آخرین تمیزکاری‌ها را انجام می‌دهد، دیگری مشغول جمع کردن خرده‌ریزهاست. چند نفری دارند کافه را مرتب می‌کنند. اینجا موزه هنرهای معاصر تهران است که برای مرمت و بازسازی درهای خود را ماه‌های طولانی به روی علاقه‌مندان بسته بود. هنوز بسته‌بندی‌های مجسمه‌ها و آثار حجمی باز نشده. پرده‌های ورودی گالری‌ها را کشیده‌اند که آثار نمایشگاه آینده معلوم نباشد. از نمای بیرونی موزه خیلی نمی‌توان تغییرات را دریافت، اما وقتی پا به درون موزه بگذاری می‌بینی که همه‌‌چیز نو نوار شده است. انتظار طولانی دوستداران هنرهای تجسمی پس از 32‌ماه به سر رسیده است و موزه هنرهای معاصر تهران عصر امروز به‌طور رسمی بازگشایی می‌شود. از روز سه‌شنبه 14بهمن عموم دوستداران موزه می‌توانند پس از ثبت‌نام، با رعایت اصول بهداشتی و مقررات کرونایی، به بازدید موزه بروند. اما در بازسازی طولانی چه گذشته است و موزه در بازگشایی میزبان چه آثاری از هنر معاصر ایران و جهان خواهد بود؟

نمایش دائمی آثار گنجینه
تا سخن از موزه هنرهای معاصر به میان می‌آید همه ذهن‌ها متوجه گنجینه آثار هنری موزه می‌شود، چه گنجینه آثار خارجی که شامل مجموعه‌ای از مهم‌ترین آثار هنر قرن بیستم است و در میان موزه‌های هنر معاصر خاورمیانه و جهان موزه‌ای منحصربه‌فرد است، چه گنجینه آثار ایرانی که مجموعه‌ای ارزشمند از آثار هنرمندان ایرانی در طول بیش از یکصد سال گذشته است. گنجینه‌ای که در طول سال‌های گذشته گاهی به نمایش درآمده و گاهی نیز در موزه مانده است و عموم دوستداران کمتر امکان تماشای آنها را پیدا
کرده اند. به‌گفته احسان آقایی، مدیر موزه هنرهای معاصر تهران، از این پس همواره بخشی از گالری‌های موزه به نمایش گنجینه اختصاص خواهد داشت و در کنار نمایشگاه‌های تازه همواره مجموعه‌ای از آثار گنجینه براساس موضوعات ، گرایش‌ها و رویکردهای هنری به نمایش درمی‌آید.

ارمغان و عکاسی مفهومی
2 نمایشگاه ارمغان و عکاسی مفهومی نمایشگاه‌های آغاز به‌کار موزه هنرهای معاصر تهران پس از بازسازی است. «ارمغان» گزیده‌ای است از مجموعه شخصی
زنده یاد منیژه میرعمادی که به موزه اهدا شده است. جمشید ناصری، همسر منیژه میرعمادی مجموعه شخصی او را که شامل 705اثر است به گنجینه موزه اهدا کرده است. 135اثر از آثار منیژه میرعمادی انتخاب شده‌اند و در نمایشگاه ارمغان در معرض بازدید عمومی قرار می‌گیرند.
عکس‌های نمایشگاه «عکاسی مفهومی» از آثار گنجینه خارجی موزه انتخاب شده‌اند. عکاسی مفهومی رویکردی است که از دهه 70 میلادی در عکس‌های شماری از عکاسان پیشرو جهان آغاز شده است. 18عکس از 13هنرمند از جمله دنیس اپنهایم، برند و هیلا بکر، گروان الک، گوردون ماتا کلارک، ادوارد روشا، جورج و گیلبرت، جان گروور در نمایشگاه عکاسی مفهومی به نمایش درمی‌آید.

دوسیه‌ای کامل برای 3282اثر
یکی از وعده‌های مسئولان موزه ساماندهی آثار گنجینه و تشکیل پرونده کامل برای همه آثار موزه‌ هنرهای معاصر بود. 3282اثر گنجینه به همراه مشخصات کامل در وب‌سایت موزه بارگذاری شده‌اند. آثار موزه براساس موضوعات تقسیم‌بندی شده‌اند، از نقاشی و مجسمه تا خوشنویسی و عکس و کاریکاتور و چاپ دستی و.... آثار نقاشی حتی صفحه‌های شاهنامه شاه‌طهماسبی نیز اسکن شده و در وب‌سایت موزه قرار گرفته است. به‌گفته هادی مظفری، مدیرکل هنرهای تجسمی وزارت ارشاد، به‌زودی امکان بازدید مجازی از گالری‌های موزه نیز فراهم خواهد شد و کسانی که نمی‌توانند به موزه بیایند نیز می‌توانند به تماشای آثار موزه بنشینند.

بازسازی 17 میلیارد تومانی
یکی از دلایل طولانی‌شدن بازسازی‌ موزه، تغییر برآوردهای اولیه هزینه بازسازی بود. همزمان با آغاز بازسازی در اردیبهشت1397 بارها قیمت ارز بالا رفت و تورم‌های مکرر سبب شد که تأمین تجهیزات موزه، به‌ویژه تجهیزات وارداتی، با مشکلات بسیار مواجه شود. یکی از پرسش‌های اصحاب رسانه در نشست خبری سه‌شنبه این بود که هزینه بازسازی 32ماهه موزه چقدر شده است. سیدمجتبی حسینی، معاونت هنری وزارت ارشاد پس از اصرار اصحاب رسانه درباره هزینه دقیق بازسازی موزه، سرانجام گفت: «هزینه بازسازی موزه نزدیک به 17میلیارد تومان بوده است.» معاونت هنری وزارت ارشاد همچنین به توضیحاتی درباره طولانی‌شدن فرایند مرمت موزه پرداخت و افزود: «در روند مرمت و بازسازی موزه به امنیت آثار توجه ویژه و عملیات به‌گونه‌ای انجام شد که سرعت استهلاک بنا در آینده کاهش پیدا کند، هچنین عایق‌بندی‌های تاسیساتی برای شرایط پایدار و توجه هم به رفاه اثر و هم رفاه مخاطب اثر در بازسازی‌ها مورد تأکید و دقت قرار گرفت. در برنامه‌ریزی‌ها خطر تعطیلی موقت و انجام تعمیرات اساسی را به مصلحت بلندمدت موزه ارزیابی کردیم و از حدود دو‌سال‌و‌نیم پیش، بازسازی و تعمیرات موزه آغاز شد، البته در ماه‌هایی روند به تأخیر افتاد که شیوع کرونا هم یکی از عوامل آن بود. از طرفی تعمیرات باید به‌گونه‌ای می‌بود که کمترین تفاوت را با ذهنیت سابق مخاطبان از موزه ایجاد کند؛ اصرار داشتیم تغییرات در دیوارها و حتی رنگ‌ کفپوش‌ها و موکت به طراحی سابق موزه کاملا شبیه باشد و به اصل سخت‌افزاری موزه وفاداری را رعایت کردیم.»

منیژه میرعمادی؛ بانوی مجموعه‌دار
منیژه میرعمادی، یکی از نام‌های ماندگار هنر ایران است. او نه فقط یکی از بانوان نقاش معاصر است که در فعالیت‌های رسانه‌ای حوزه هنرهای تجسمی نیز جایگاهی یگانه دارد. «نشر هنر ایران» نخستین ناشر تخصصی هنر در سال‌های پس از انقلاب بوده است. «پیشگامان نقاشی معاصر ایران»، گزیده نقاشی‌های پروانه اعتمادی، غلامحسین نامی، علیرضا اسپهبد، مجموعه عکس‌های عباس کیارستمی ازجمله کتاب‌هایی است که نشر هنر ایران منتشر کرده است. مجله طاووس در سال‌های پایانی دهه70 نیز یکی از مجله‌های ماندگار هنرهای تجسمی بوده است که نسخه‌های باقیمانده‌اش هنوز در میان دوستداران هنرهای تجسمی و علاقه‌مندان مطبوعات دست به‌دست می‌گردد. منیژه میرعمادی در طول سال‌ها مجموعه‌ای از آثار نقاشان امروز ایران را گردآوری کرده است؛ مجموعه‌ای که گنجینه‌ای کامل از هنر امروز ایران است و کمتر هنرمندی است که اثری از او در مجموعه منیژه میرعمادی موجود نباشد. ابوالقاسم سعیدی، احمد اسفندیاری، بهجت صدر، پروانه اعتمادی، پرویز تناولی، پرویز کلانتری، جعفر روح‌بخش، حجت‌الله شکیبا، حسین زنده‌رودی، حسین کاظمی، حسین محجوبی، رضا بانگیز، رضا مافی، ژازه تباتبایی، سهراب سپهری، شکوه ریاضی، صادق تبریزی، عباس کیارستمی، علی‌اکبر صادقی، علیرضا گلستانه، علیرضا اسپهبد، غلامحسین نامی، فرامرز پیلارام، فرح اصولی، فریده لاشایی، فریدون آو، قاسم حاجی‌زاده، کامران کاتوزیان، کورش شیشه‌گران، گیزلا وارگا سینایی، مارکو گریگوریان، محمد احصایی، محمود جوادی‌پور، مسعود عربشاهی، منوچهر شیبانی، منوچهر یکتایی، منیژه میرعمادی، مهدی سحابی، مهدی ویشکایی، ناصر اویسی، نصرت‌الله مسلمیان و رعنا فرنود و... ازجمله هنرمندانی‌اند که آثارشان در مجموعه منیژه میرعمادی وجود دارد. 752 اثر مجموعه او به موزه هنرهای معاصر تهران اهدا شده و چنان‌که مسئولان موزه گفته‌اند به جز موزه تهران، در شهرهای دیگر نیز به نمایش درخواهد آمد.