زنگ خطر

 آرش نهاوندی

روزنامه نیویورک تایمز در تاریخ 14دسامبر 1978(23آذر 1357) در گزارشی به عدم‎‌‎قطعیت دولت کارتر در تصمیم‎‌‎گیری در قبال اوضاع ایران همزمان با بروز قیام مردمی علیه حکومت شاه، پرداخت. به نوشته نیویورک تایمز، درحالی‎‌‎که او (کارتر) شاه را ترجیح می‎‌‎دهد اما باید به فردای پس از شاه نیز بیندیشد. درصورتی که دولت آمریکا از مخالفان حکومت شاه حمایت کند، این امکان وجود دارد که مخالفان به راحتی بتوانند طومار حکومت شاه را در هم ببیچند و اگر بیش از حد از شاه حمایت کند، درصورتی که شاه سرنگون شود، آنگاه آمریکا نفوذ خود را در ایران از دست خواهد داد. اگر چه بر اثر وقایع اخیر ایران، منافع آمریکا در این کشور به خطر افتاده، اما آمریکا کنترلی بر اوضاع این کشور ندارد چرا که هم‎‌‎اکنون آنچه در ایران در جریان است، یک قیام داخلی است. در چنین وضعیتی مشخص نیست رئیس‎‌‎جمهور (کارتر) چه کاری می‎‌‎تواند برای حفظ منافع آمریکا در ایران انجام دهد.
نفت، مهم‎‌‎ترین منفعت آمریکا در ایران است. ژاپن، اسرائیل (رژیم صهیونیستی) و آلمان نیز از خریداران عمده نفت ایران هستند؛ جهان غرب روی افزایش تولید نفت ایران و تلاش این کشور برای جلوگیری از افزایش بهای جهانی نفت حساب باز می‎‌‎کنند. ایران همچنین یک کشور استراتژیک حائل میان اتحاد شوروی و شیخ‌نشین‎‌‎های عربی و مسیر لوله‎‌‎های نفت است. این کشور همچنین صاحب تعدادی از پیشرفته‎‌‎ترین تسلیحات آمریکایی است. شاه دچار مشکل شده نه فقط به‎‌‎دلیل اینکه دوست غرب یا یکی از بدترین دیکتاتورهای دنیاست یا هدف اصلی تهاجمات شوروی است بلکه به این دلیل که تاج و تخت او به خطر افتاده، چرا که تغییرات اجتماعی و اقتصادی که در دوران سلطنتش در ایران رخ داده، تنش‎‌‎های سیاسی را در پی آورده است و جلوی بروز این تنش‎‌‎های سیاسی را نیز نمی‎‌‎توان با اتکا به یک دولت تک‌حزبی یا سرکوب گرفت. به‎‌‎نظر می‎‌‎رسد ارتش همچنان به شاه وفادار باشد، اما او ناگزیر است میان سرکوب‎‌‎هایی که در نهایت باعث تخریب شخصیت وی می‎‌‎شود یا ارائه امتیازات به مخالفان که در نهایت به کاهش قدرت وی خواهد انجامید، یکی را انتخاب کند.