نظارت بر محتوای تصویری با کجاست؟

مسعود میر ـ روزنامه‌نگار

یک تلاش جدی برای در اختیار گرفتن کنترل محتوا، یک نامه و حالا انبوهی از اظهارنظرها، بازار عرضه محصولات صوتی و تصویری در فضای مجازی را دستخوش تغییراتی کرده است که احتمالا بعد از این بیشتر درباره‌اش می‌شنویم و می‌خوانیم و البته نتیجه‌اش را رویت خواهیم کرد.
ماجرا از این قرار است که ابتدای هفته جاری رئیس قوه قضاییه با ارسال بخشنامه‌ای به مراجع قضایی سراسر کشور اعلام کرد فعالیت در حوزه صوت و تصویر فراگیر فضای مجازی تنها با مجوز صدا‌و‌سیما امکان‌پذیر خواهد بود. نامه ابراهیم رئیسی، با استناد به‌نظریه تفسیری شورای نگهبان در تاریخ ۱۰‌مهر‌ماه سال‌۱۳۷۹ و همچنین ابلاغیه مقام معظم رهبری خطاب به رئیس‌جمهوری در ۲۲ شهریور سال ۱۳۹۴ مبنی بر اینکه «مسئولیت صدور مجوز و تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی و نظارت بر آن منحصرا بر عهده سازمان صدا‌و‌سیما‌ست» نوشته شده و حالا چندین و چند شرکت عرضه محصولات صوتی و تصویری در فضای مجازی دچار بحران شده‌اند که یک سویش از دست دادن استقلال عمل آنهاست و سوی دیگرش زیر سؤال رفتن وظیفه نظارت بر تولید محتوا در مجموعه عریض و طویل وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی.
با این کلمه بیشتر آشنا شوید چون ظاهرا قرار است «ساترا» از این پس یک‌تنه مسئولیت تأیید محتوای بخش انبوهی از تولیدات صوت و تصویر در این مملکت را بر عهده داشته باشد.
سازمان صدا‌و‌سیما در همه سال‌های گذشته مسئولیت کنترل محتوای آثاری را که از رادیو و تلویزیون پخش می‌شود، برعهده داشته است اما هر آنچه در سینما، شبکه نمایش خانگی و البته محتوای آنلاین عرضه می‌شده، بر عهده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بوده است. ساترا (سازمان تنظیم مقررات صوت و تصویر فراگیر در فضای مجازی) اما حالا می‌خواهد فعالان حوزه صوت و تصویر فراگیر شامل سرویس‌های VOD، اشتراک ویدئو و IPTV را مجاب کند تا از این سازمان مجوزهای لازم خود را دریافت کنند. به‌عبارت ساده، محصولات تولیدی در این سرویس‌ها باید برای تأیید محتواهای خود که این روزها دامنه‌ای گسترده از سریال شبکه نمایش خانگی تا آلبوم موسیقی را دربر‌می‌گیرد، از فیلتر ساترا بگذرند. مثال ساده می‌خواهید؟ سریال شبکه نمایش خانگی نهنگ آبی که توسط فیلیمو -یکی از زیر‌مجموعه‌های هلدینگ صبا ایده که آپارات را هم در‌بر‌می‌گیرد - تولید شد، باید از زیر تیغ نظارت ساترا عبور می‌کرد. تصورتان راجع به نظارت و سختگیری بر تصاویر در سیما با شبکه نمایش خانگی چیست؟ این  اتفاق قرار است به جز این دو،  نماوا و کافه‌بازار و چند جای دیگر را هم تحت تاثیر قرار دهد.

پایش؟ کدام پایش؟
ساترا می‌خواهد محتواها در فضای مجازی را کنترل کند ولی سؤال اینجاست که مگر پیش از این مثلا تصاویر و محتواهای پایش‌نشده‌ای در آپارات وجود داشته است؟ مگر جز این است که این سامانه‌ها به‌رغم بازی در زمین خصوصی‌ها مقررات جدی دولت‌ها برای کنترل آثار را رعایت کرده‌اند؟ مگر جز این است که در همه این سال‌ها کمیته تعیین مصادیق مجرمانه در فضای مجازی فعال بوده و البته خود این سامانه‌ها پایش‌های جدی سیستماتیک و حتی دستی را در عرضه هرگونه محتوای آپلود شده در فضای مجازی به‌کار بسته‌اند؟ اصلا مگر براساس نص قانون معاونت نظارت و ارزشیابی سازمان سینمایی، مسئولیت صدور مجوز برای تولید و نمایش آثاری که در سیمای جمهوری اسلامی پخش نمی‌شوند را از سوی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برعهده دارد؟ پس ماجرا چیست؟ آیا در کنار تلاش برای کنترل محتواهای تولید‌شده موضوع انحصارطلبی صدا‌و‌سیما نمی‌تواند بخشی از این موضوع را به نتیجه برساند؟ حالا بماند که این سامانه‌های تولید محتوا در فضای مجازی، دیگر غول‌های ثروتمندی هستند که برای تملک یا تشریک، بسیار وسوسه‌انگیز به‌نظر می‌رسند.