رونق بورس نفت دوبی در سایه ناکارآمدی ما

خبر: در فوریه سال ۲۰۱۹ میلادی ۴۳.۹ میلیون بشکه نفت در بورس کالای دوبی در حالی مورد معامله قرار گرفت که در فوریه سال قبل تنها ۱۶.۹ میلیون بشکه نفت در این بازار مبادله شده است. به‌طوری که بورس کالای دوبی برترین مرکز بین‌المللی مبادلات آتی و کالاهای انرژی در خاورمیانه محسوب می‌شود و این بورس اصلی‌ترین و تنهاترین معیار و شاخص اصلی برای قیمت نفت عمان و دوبی است.

نقد: بورس نفت دوبی در شرایطی در حال شکستن رکوردهای تازه‌ای در فروش نفت است که ایده تأسیس بورس نفت در ایران دست‌کم 10سال قبل از ایده تأسیس بورس نفت دوبی مطرح شده بود، اما در شرایطی که هنوز معاملات نفت در بورس انرژی ایران شکل نگرفته در بورس نفت دوبی فقط در طول یک‌ماه نزدیک به 44میلیون بشکه نفت مورد معامله قرار گرفته است.

در اغلب کشورهایی که در بخش تولید یا صادرات نفت فعال هستند، بورس‌های کالایی برای تجارت نفت ایجاد شده است. بورس کالای دوبی هم یکی از این بازارهاست که برای مبادلات فرآورده‌های انرژی ازجمله نفت راه‌اندازی شد و با وجود قدمت ۱۲ ساله‌اش، عملکرد بسیار خوبی دارد. قرار گرفتن این بازار در یکی از کشورهای حاشیه خلیج‌فارس و در شرق تنگه هرمز که محل عبور یک سوم از کل نفت خام دنیاست، باعث شده تا این بازار از اهمیت بسیار بالایی برخوردار باشد. اما این نقشی است که از اساس و ماهیت به ایران تعلق داشت، اما در سایه ناکارآمدی در نظام تصمیم‌گیری اکنون این نقش به کشور کوچک امارات و دوبی رسیده است.

این در حالی است که عواملی ازجمله سابقه ایران در تولید نفت، ظرفیت‌های بزرگ ایران از نظر جغرافیایی و ژئوپلتیکی، میزان ذخایر انرژی ایران و بسیاری از موارد دیگر بسیار فراتر از کشور کوچک امارات است و ایران باید خیلی قبل از این به بازاری برای فروش نفت در منطقه خلیج‌فارس از طریق بورس تبدیل می‌شد.

اما تعلل‌های فراوان از سوی دولت‌ها و همینطور وزارت نفت و در عین حال مدیریت ناکارای بورس انرژی که چند سالی از افتتاح آن می‌گذرد، در طول سال‌های گذشته مانع از گسترش مبادلات نفت از طریق بورس در ایران شده و کار را به آنجا رسانده است که منطقه کوچکی در امارات به نام دوبی این نقش را در سایه ناکارایی مدیران و تعلل در تصمیم‌گیری از ایران ربوده است. در طول سال‌های گذشته رسانه‌ها دست‌کم صد‌ها گزارش خبری در این مورد منتشر کرده‌اند و قبلا گوشزد کرده بودند که بورس نفت دوبی در حال شکل‌گیری است، اما گوش کسی بدهکار نبود و هنوز هم تصمیم‌های درستی در این‌باره گرفته نمی‌شود و بورس انرژی ایران با وجود اینکه چند سال از افتتاحش می‌گذرد نتوانسته به معاملات نفت سروسامان بدهد.