آبفا
دست خالی بوشهر از سود پساب‌ها
ظرفیت درآمد اقتصادیِ استفاده از آب‌های نامتعارف این استان بالغ بر ۱۱۰۰ میلیارد تومان در سال است
بوشهر استانی مستعد در زمینه آب‌های نامتعارف است و با یک مدیریت اصولی و نوآورانه، می‌توان آینده‌ای بدون بحران آب را برای بوشهر متصور شد.
به گزارش ایسنا، مدیر محیط زیست و کیفیت منابع آب شرکت سهامی آب منطقه‌ای بوشهر می‌گوید: ظرفیت درآمد اقتصادیِ استفاده از آب‌های نامتعارف این استان بالغ بر ۱۱۰۰ میلیارد تومان در سال است. «جابر مظفری‌زاده» در خصوص منابع آب نامتعارف در دسترس گفت: آب‌های نامتعارف شامل کلیه آب‌هایی است که به طور معمول و مرسوم از آنها استفاده نمی‌شود، مانند آب‌های شور، لب‌شور و آب‌های خاکستری مثل آب فاضلاب و آب‌های صنعتی و آب‌های گوگردی و امثال آن.
وی عنوان می‌کند: استان بوشهر از لحاظ حجم آب نامتعارف رتبه دوم را در کشور دارد که این حجم بالای آب برای استانی با وسعت و جمعیت بوشهر بسیار چشمگیر است.
مظفری‌زاده که رشته تخصصی وی نیز منابع آب است، با اشاره به وضعیت پساب‌های فاضلاب در استان بوشهر بیان کرد: اگر این حجم آب نامتعارف بر سرانه جمعیت این استان تقسیم شود، یک سرانه و حجم بالای آب نامتعارف در کشور خواهد بود و بوشهر بیشترین سرانه کشوری را در این زمینه دارد.
وی تصریح کرد: شهر بوشهر با جمعیتی بیش از ۲۰۰ هزار نفر و مساحت تقریبی ۸۸۰۰ هکتاری در حال حاضر که سیستم جمع‌آوری فاضلاب آن کل شهر را پوشش نداده است، ۱۲ میلیون متر مکعب پساب فاضلاب دارد که محل جمع‌آوری آن در نزدیکی عالیشهر است و در نهایت، به دریا می‌ریزد که مشکلات زیست‌محیطی نیز به دنبال دارد.
یک منبع عظیم بدون استفاده
مدیر محیط زیست و کیفیت منابع آب شرکت آب منطقه‌ای بوشهر معتقد است این منبع عظیم سال‌ها است بدون استفاده مانده، آن هم در استان بوشهر که کمتر از ۴ - ۵ درصد از کل منابع آب موجود آن EC (درصد املاح موجود در آب) زیر ۳ هزار دارند، در حالی که منابع آبی نامتعارف به طور مداوم در طول سال دارای EC متوسط حدود ۳ هزار هستند و یک منبع بسیار پایدار از لحاظ حجم و کیفیت است و ارزش آن برای استان کم آبی مثل بوشهر از طلا بالاتر.
در کشور خشک ایران و در استان بوشهر بهره‌برداری از این منابع آبی که بدون استفاده مانده است، بسیار ارزشمند به نظر می‌رسد. مظفری‌زاده می‌گوید: این میزان در شرایطی است که سیستم فاضلاب کامل نشده و در صورت کامل شدن با همین جمعیت و با سرانه مصرف بالای آب شرب در شهر بوشهر– بیش از ۲۵۰ لیتر برای هر نفر- بالغ بر ۱۶ میلیون متر مکعب پساب خواهیم داشت.
وی با بیان این‌که کل کسری مخزن آب‌های زیرزمینی استان بوشهر حدود ۳۰ میلیون متر مکعب است افزود: با یک محاسبه ساده و در نظر گرفتن حداقل‌ها، اگر بتوانیم تنها ۳۰ درصد جمع‌آوری آب باران داشته باشیم، می‌توانیم بالغ بر ۵ میلیون متر مکعب آب باران با کیفیت مطلوب از شهر و پشت‌بام‌ها جمع‌آوری کنیم.
این متخصص و کارشناس منابع آب با اشاره به مزایای سیستم استفاده از آب باران ادامه داد: با این میزان آب باران می‌توان حدود ۷۰۰ تا ۸۰۰ هکتار باغ لیمو کاشت و از سوی دیگر، مشکلاتی چون آب‌گرفتگی معابر را نخواهیم داشت و منبع آبی که به دریا می‌ریزد و بدون استفاده است نیز احیا خواهد شد.
مدیر محیط زیست و کیفیت منابع آب شرکت آب منطقه‌ای بوشهر با بیان این‌که امکان استفاده از این منبع و ظرفیت به‌راحتی فراهم می‌شود گفت: استفاده از آب کولرها نیز راه دیگری است که سالانه می‌توان نزدیک به ۶۰۰ هزار متر مکعب از این منبع برداشت کرد و بخش قابل‌توجهی را با استفاده از این راه و با تلفیق آن با آب‌های دیگر در شهر با EC بالاتر مثل اختلاط با زهاب‌ها تامین کرد و مورد استفاده قرار داد. به گفته دکتر مظفری‌زاده، برای کاربردهای مختلف از ماشین‌شویی‌ها تا شست‌وشوی خیابان‌ها و ساختمان‌ها و آبیاری فضای سبز شهری می‌توان از آب دورریز کولرها استفاده کرد.
کشت ۳ هزار هکتار باغ لیمو با پساب فاضلاب منازل
وی یادآور می‌شود: یک منبع آب دیگر موجود در شهر پساب فاضلاب منازل است که اگر سرانه مصرف آب در بوشهر را ۲۵۰ لیتر در نظر بگیریم و بگوییم ۸۰ درصد آن قابلیت بازگشت و استفاده دارد. همین الان بالغ بر ۱۶ میلیون متر مکعب پساب فاضلاب منازل در شهر داریم که با استفاده از آن می‌توان حدود ۲ هزار هکتار باغ لیمو کشت کرد که ارزش اقتصادی محصول یک سال این باغ می‌تواند نزدیک به ۸۰۰ میلیارد تومان - با فرض حداقل قیمت‌ها - باشد.
این کارشناس بیان کرد: اگر بخواهیم ارزش این حجم آب را که در حال حاضر بی‌استفاده است، قابل‌درک و ملموس کنیم، می‌توان این موضوع را مطرح کرد که مجموع این آب‌ها برای کشت و ایجاد ۳ هزار هکتار باغ لیمو کفایت می‌کند که درآمد اقتصادی آن بالغ بر ۱۱۰۰ میلیارد تومان در سال است و این تنها ارزش مستقیم آن است و اهمیت آثار بسیار دیگر آن بر مردم و استان مانند ایجاد فضای تفریحی ۳ هزار هکتاری، تولید اکسیژن و بهبود هوای ناشی از آن، توسعه گردشگری، زنبورداری، دام‌پروری، ترسیب کربن یا تصفیه آلودگی کربنی ماشین‌ها یا کارخانه‌ها به واسطه درختان و تقویت منابع آب زیرزمینی را نیز می‌توان به این ارزش‌ها افزود. کاهش مصرف کود و افزایش راندمان برداشت محصول نیز از دیگر مزایای استفاده از پساب در کشت انواع گیاهان و محصولات کشاورزی است.
ایجاد سیستم بازچرخانی و تصفیه آب
وی در ادامه یک نمونه کار در مقیاس کوچک از این اقدام را مطرح می‌کند و می‌گوید با استفاده از پساب تولیدی یک ساختمان ۲۴ واحدی (با فرض هر خانواده 4 نفر و سرانه مصرف ۲۵۰ لیتر و مساحت پشت‌بام ۱۵۰ متر مربع) در شهر بوشهر می‌توان حداقل یک هکتار باغ لیمو ایجاد و نگهداری کرد.
هزینه تصفیه این آب بسیار ناچیز است که به‌راحتی توسط خود مردم قابل‌تامین است و یا می‌توان راهکارهای جایگزینی برای تامین مالی آن را در نظر گرفت. برای مثال، تخفیف عوارض شهرداری یا تشویق تراکم ساخت‌و‌ساز برای ایجاد سیستم بازچرخانی و تصفیه آب در زمان احداث ساختمان‌ها که اکنون در شهرهایی چون شیراز و یزد چنین تشویق‌هایی از طرف شهرداری یا دولت به مردم داده شده است.
به گفته مدیر محیط زیست و کیفیت منابع آب شرکت آب منطقه‌ای بوشهر با استفاده از آب کولر و پساب یک ساختمان ۲۴ واحدی می‌توان حدود ۶۰ متر مربع چمن را که نیاز آبی بالایی دارد، آبیاری کرد.
مدیر محیط زیست و کیفیت منابع آب شرکت آب منطقه‌ای بوشهر توضیح می‌دهد: در شیراز و حتی بوشهر چندین مورد از آب باران استفاده شده و نمونه موردی آن ساختمان بیمارستان تامین اجتماعی است که سیستم Rainwater Harvesting را پیاده‌سازی کرده‌اند که روشی برای استفاده بهینه از آب باران و ذخیره آب باران برای استفاده‌های روزمره و مقابله با کم‌آبی است.
«جابر مظفری‌زاده» در خصوص پساب فاضلاب نیز یک مجموعه کوچک را مثال می‌زند که توسط یکی از همشهریان و با هزینه ۴ میلیون تومان انجام شده و در یک مجموعه کوچک با بیش از ۱۵ نفر پرسنل، سیستم تصفیه پساب را با هزینه‌ای ۴ میلیون تومانی راه‌اندازی کرده است و هیچ گونه هدررفت پساب ندارد و کل آبیاری فضای سبز مجموعه را با همین پساب و آب بازچرخانی‌شده تامین می‌کند.
مظفری‌زاده می‌گوید: در صورتی که آب بازچرخانی‌شده مازاد نیاز یک ساختمان باشد، می‌تواند توسط شهرداری جمع‌آوری شود و به مصارف شهری برسد و یا وارد سیستم جمع‌آوری فاضلاب و به پساب تولیدی آب و فاضلاب اضافه شود و در تصفیه‌خانه شهر بوشهر استفاده‌های متعددی برای آن تعریف شود.
