تلاش برای زندگی دوباره «جازموریان»

در چند دهه گذشته تالاب جازموریان به دلایل متعددی مانند کاهش نزولات جوی و خشکسالی حاکم بر منطقه، وجود چاه‌های غیرمجاز، عدم معیشت مبتنی بر واقعیت اکولوژیکی منطقه، رهاسازی نشدن حقابه در زمان مناسب و سایر موارد دیگر رو به خشک شدن رفته و پوشش گیاهی خود را نیز از دست داده است. 

بنابراین با توجه به این‌که جازموریان یکی از تالاب‌های فصلی و مهم اکولوژیکی کشور است، باید برای احیای آن گامی اساسی برداشت. 

به گزارش ایرنا، به گفته رئیس جهاد دانشگاهی استان کرمان و مجری طرح تدوین برنامه جامع تالاب جازموریان، احیای نهایی تالاب تا حصول نتیجه مطلوب، مستلزم اختصاص اعتباراتی بیشتر به اداره‌های کل جنوب استان برای انجام تمامی اقدامات اولویت‌دار تدوین‌شده در برنامه است که با درایت و نگاه مثبت مدیران کشوری و استانی این مهم در سال‌های آتی محقق خواهد شد. 

 «رضا کامیاب‌مقدس» با اشاره به وجود ۱۷ شهرستان در حوزه آبریز تالاب با جمعیتی افزون بر یک میلیون و ۲۶۰ هزار نفر گفت: یکی از مهم‌ترین تأثیرات جازموریان تنظیم اکوسیستم منطقه و در مرحله دوم تأمین معیشت مردم در جنوب استان کرمان و سیستان و بلوچستان بوده است. 


پوشش گیاهی و تنوع زیستی 

رئیس جهاد دانشگاهی استان گفت: این تالاب از معدود تالاب‌های آب شیرین کشور است که در گذشته مرکز تأمین علوفه جنوب شرق کشور بوده و همچنین آب مورد نیاز دام‌های منطقه را تأمین می‌کرده است. 

وی افزود: تالاب جازموریان تا چند دهه قبل به واسطه بارش مناسب نزولات جوی در این منطقه در ماه‌های زیادی از سال مرطوب بود و آب‌گیری می‌شد، به طوری که شاهد پوشش گیاهی و تنوع زیستی و جانوری مناسبی در این منطقه بودیم. همین موضوع سبب ایجاد آثار اقتصادی و اجتماعی مثبتی پیرامون این تالاب شده بود. 

کامیاب‌مقدس با بیان این‌که تالاب جازموریان همواره یک کانون اقتصادی و اجتماعی پیرامون خود به همراه داشته است، گفت: در چند دهه گذشته این تالاب به دلایل متعددی مانند کاهش نزولات جوی و خشکسالی حاکم بر منطقه، وجود بیش از ۱۱ هزار حلقه چاه غیرمجاز، عدم معیشت مبتنی بر واقعیت اکولوژیکی منطقه، رهاسازی نشدن حقابه در زمان مناسب و سایر موارد دیگر رو به خشک شدن گذاشته و پوشش گیاهی خود را نیز از دست داده است. 


آثار سوء ناشی از خشک شدن تالاب 

کامیاب‌مقدس با اشاره به آثار سوء ناشی از خشک شدن تالاب جازموریان گفت: نمایان شدن  ریزگردها یکی از آثار سوء بسیار مهم ناشی از خشک شدن تالاب جازموریان است. به طوری که بر اساس برخی آمار تالاب جازموریان منشأ وقوع  بیش از ۲۰ درصد از ریزگردهای کشور است که بخش‌های وسیعی از استان کرمان و استان‌های همجوار را تحت تأثیر قرار می‌دهد و باعث بروز آسیب‌های متعددی در جامعه از جمله مسائل بهداشتی، مهاجرت، آثار منفی اجتماعی و اقتصادی در منطقه شده است. 

رئیس جهاد دانشگاهی استان کرمان با اشاره به بارش‌های ابتدای سال جاری در این منطقه گفت: امسال با توجه به بارش‌های اخیر در این منطقه وضعیت تالاب نسبت به سنوات گذشته بهتر شده، اما با توجه به میزان تبخیر بالا در این منطقه بارش‌ها به تنهایی کمکی برای حیات دوباره تالاب نخواهد کرد. آنچه در تالاب جازموریان مطرح است احیای پایدار این تالاب است و لازم است با مدیریت علمی و همه‌جانبه برای حفظ و احیای این تالاب استراتژیک در منطقه و کشور اقدامات لازم صورت گیرد. 

وی همچنین با اشاره به تبعات ناشی از خشک شدن تالاب جازموریان و حساسیت مدیریت استان برای حل مشکلات ناشی از این بحران گفت: احیای تالاب جازموریان یکی از دغدغه‌های مهم مدیریت استان و محیط ‌زیست است و این مهم با رویکرد ملی در حال پیگیری است؛ به طوری که از سال ۹۵ به دنبال پیگیری‌های مسئولان استانی به صورت جدی‌تر، احیای این تالاب در دستور کار سازمان محیط زیست کشور قرار گرفت.

  وی ادامه داد: در پی برگزاری جلسات متعدد با مدیران و کارشناسان سازمان محیط زیست کشور و اداره کل حفاظت محیط زیست استان کرمان مقرر شد در گام اصلی و مقدماتی برای احیای این تالاب و کاهش ریزگردها با منشأ این تالاب، برنامه جامع و مدونی با انجام اقدامات اصولی، علمی و با توجه به شناخت وضعیت منطقه و ذی‌نفعان تالاب صورت گیرد. 


نظارت سازمان حفاظت محیط زیست کشور 

کامیاب‌مقدس با بیان این‌که برنامه تدوین طرح جامع احیای تالاب جازموریان از سال ۹۶ با تعیین اعتبار ۲۱۰ میلیون تومانی توسط جهاد دانشگاهی استان کرمان آغاز شده است، گفت: این طرح دارای یک شرح خدمات جامع ملی است که با نظارت سازمان حفاظت محیط زیست کشور و در چند مرحله شامل شناسایی وضعیت فعلی تالاب، شناسایی ذی‌نفعان مرتبط، احصا و تعیین اقدامات اولویت‌دار تالاب، پایش اقدامات، تعیین ساختار اجرایی مدیریت طرح و تهیه نقشه پهنه‌بندی نقاط حساس تالاب در حال اجراست. 

مجری طرح تدوین برنامه جامع تالاب جازموریان ادامه داد: همچنین در قالب قرارداد دیگری با مبلغ ۲۰۰ میلیون تومان اعتبار با اداره کل محیط زیست استان کرمان، مقرر شد جهاد دانشگاهی یکی از اقدامات اولویت‌دار احصاشده از برنامه جامع مدیریت تالاب شامل «مطالعه و اجرای طرح‌های کنترل و بهره‌برداری از سیلاب‌های حوزه» و «انجام مطالعات بیلان جامع آبی حوزه آبخیز» را اجرا کند. 

رئیس جهاددانشگاهی استان کرمان با تاکید بر این‌که روش در پیش‌گرفته‌شده برای تدوین طرح جامع احیای تالاب جازموریان یک روش علمی، مدون و منطبق بر متدهای احیای سایر تالاب‌های کشور است، افزود: این طرح با نظارت مستقیم سازمان محیط زیست کشور و با مشارکت تنگاتنگ اداره کل محیط زیست استان کرمان در حال انجام است. 


اقدامات اولویت‌دار 

کامیاب‌مقدس گفت: در همین زمینه و از دل این برنامه مدیریتی ۲ طرح از اقدامات اولویت‌دار احصاشده شامل «تعیین نیاز آبی تالاب جازموریان با منشأ گرد و غبار» و «طرح تدوین و اجرای برنامه معیشت پایدار جایگزین سازگار با تالاب جازموریان» هم‌اکنون توسط دانشگاه تحصیلات تکمیلی و علوم پیشرفته کرمان و مرکز تحقیقات کشاورزی استان کرمان در حال اجراست. 

مجری تدوین برنامه جامع تالاب جازموریان ادامه داد: ضمن آن‌که بر اساس همین نقشه راه تدوین شده و با پیگیری‌های مستمر اداره کل حفاظت محیط زیست استان کرمان، اعتبار قابل ملاحظه‌ای برای انجام برخی اقدامات اولویت‌دار مانند «تدوین و اجرای طرح مدیریت گردشگری پایدار تالاب»، «مرمت و بازسازی سازه‌های حفاظتی در حوزه آبریز»، «تجهیز دبیرخانه‌های مدیریت زیست‌بومی تالاب در شهرستان‌های قلعه‌گنج و رودبار جنوب» در سال جاری به سازمان‌های ذی‌ربط اختصاص داده شد.


بیابانی بی‌آب و علف و محل چرای شترها 

رئیس جهاد دانشگاهی استان کرمان گفت: تالاب جازموریان یکی از تالاب‌های فصلی و مهم اکولوژیکی کشور است. حوزه آبریز این تالاب با مساحتی افزون بر ۶۹ هزار کیلومتر مربع و در ارتفاع ۳۰۰ متری از سطح دریا به عنوان یکی از تالاب‌های فصلی مشترک بین سیستان و بلوچستان و کرمان واقع شده است. 

«رضا کامیاب‌مقدس» افزود: این تالاب در مواقع پرآبی ۳۳۰۰ کیلومتر مربع و در مواقع کم‌آبی به طور متوسط 2۵۰۰ کیلومتر مربع آب‌گیری می‌شده است.

 این تالاب به وسیله ده‌ها رودخانه فصلی و 2 رودخانه دائمی هلیل‌رود و بمپور تغذیه می‌شود؛ افزون بر این دو رودخانه، در این حوضه آبریز ۹۱ رودخانه کوچک و بزرگ جریان داشته است، اما تالاب جازموریان این روزها به بیابانی بی‌آب و علف و محل چرای شترها و دام‌های مردم محلی تبدیل شده است.