بازار
زنجیره‌ای‌ها، بلای جان خرده‌فروشان اصفهانی
افزایش فروشگاه‌های زنجیره‌ای نامتناسب با فضای شهرسازی، عاملی برای کم‌رونقی و ورشکستگی اصناف خرد در اصفهان شده است
نفیسه زمانی‌نژاد|اصفهان- خبرنگار:
اشتغال‌زایی، کوتاه شدن دست دلالان و توزیع کالاها با تنوع و قیمت مناسب از جمله فرصت‌هایی است که با تاسیس فروشگاه‌های زنجیره‌ای برای مردم یک شهر ایجاد می‌شود، اما این فروشگاه‌ها این روزها در شهر اصفهان قارچ‌گونه رو به افزایش است و باعث گلایه اغلب خرده‌فروشانی شده که آنها را عاملی برای کم‌رونقی و ورشکستگی اصناف خرد قلمداد می‌کنند.
اشتغال در فروشگاه‌های زنجیره‌ای
براساس آمار موجود حدود ۲۵ هزار نفر در فروشگاه‌های زنجیره‌ای کشور به صورت مستقیم مشغول به فعالیت هستند، ۲۵۰۰ شعبه فروشگاهی تحت ۷۰ برند به عنوان فروشگاه‌های زنجیره‌ای فعال است و بالغ بر ۵ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری در این بخش انجام شده است.
نزدیک به 70 سال از پیدایش نخستین نسل از این فروشگاه‌ها در کشورمان می‌گذرد. درطول زمان و دهه‌های مختلف، روند رشد و توسعه این نوع از کسب‌وکار همواره ثابت نبوده و با نوساناتی همراه بوده است. اما موضوع واضح این است‌که در یک دهه اخیر، همواره دولت و مسئولان در حال تلاش بوده‌اند تا الگوی عرضه کالا در ایران را به کشورهای مختلف نزدیک کنند و شرایطی برای تجمیع واحدهای کوچک به شکل فروشگاه‌های زنجیره‌ای فراهم آورند. استدلال نیز آن است که در فروشگاه‌های زنجیره‌ای به دلیل حذف واسطه‌ها و مذاکره مستقیم با تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان برای خرید انبوه کالا با مناسب‌ترین قیمت، محصولات با ارزان‌ترین قیمت به دست مصرف‌کننده خواهد رسید. با استقبال از این استدلال هرچه می‌گذرد فروشگاه‌های زنجیره‌ای در حال افزایشند. فقط دراصفهان به عنوان یک کلان‌شهرها با گشت وگذاری درخیابان‌های آن متوجه می‌شویم بازارهای زنجیره‌ای از لحاظ تعداد پا به پای کسبه خرد پیش رفته و حتی در کوچه‌های شهر فروشگاه‌های زنجیره‌ای تاسیس شده یا در حال تاسیس است.
اما با وجود مزایای فراوان، تعداد زیاد فروشگاه‌های زنجیره‌ای بحث‌های فراوانی را باعث شده چراکه زمینه ساز بر هم خوردن تعادل بازار خرده‌فروشی‌های سنتی شده و حتی درباره آینده کسب‌وکار آنها نگرانی‌هایی وجود دارد. به علاوه در تقابل دو صنف فروشگاه‌های زنجیره‌ای و فروشگاه‌های کوچک با وجود قیمت پایین‌تر فروش، این گلایه مطرح شده که کیفیت محصولات عرضه‌شده در فروشگاه‌های زنجیره‌ای پایین‌تر است.
گفتنی است که در کلان‌شهر اصفهان علاوه بر برندهای مطرح فروشگاه‌های زنجیره‌ای، بازارهای روز کوثر شهرداری نیز وجود دارد که پراکندگی آنها متناسب با مناطق شهرداری انجام شده تا پوشش مناسب را ایجاد کند.
تعداد زیاد واحدهای صنفی خرده فروشی
دراین باره «محمد مجیری»، مدیرعامل سازمان ساماندهی مشاغل شهری و فراورده‌های کشاورزی شهرداری اصفهان بیان می‌کند: ایجاد فروشگاه‌های بزرگ زنجیره‌ای که با سرعت زیادی هم رو به رشد هستند براساس قانون نظام صنفی انجام می‌شود و بازارهای شهرداری نیز که با برند کوثر نام‌گذاری شده، جزو همین فروشگاه‌های زنجیره‌ای به‌شمار می‌آید. وی تصریح می‌کند: عده‌ای از صاحبان فروشگاه‌های خرد از توسعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای نگران هستند چون وجود آنها را عاملی برای بی‌رونقی کسب وکار خود می‌دانند، از این رو با اعضای شورای شهر جلساتی کارشناسانه برگزار و مشخص شد یکی از مشکلات اصلی، تعداد واحدهای صنفی خرده‌فروشی است که تعداد آنها بیش از حد استانداردهای جهانی است و باید از سوی اتاق‌های اصناف و اتحادیه‌ها دراین‌باره بازنگری شود.مدیرعامل سازمان ساماندهی مشاغل شهری و فراورده‌های کشاورزی شهرداری اصفهان می‌افزاید: براساس قانون صاحبان زمین‌های هزار متر مربع و بیشتر، می‌توانند در زمینه ایجاد فروشگاه چندمنظوره سرمایه‌گذاری کنند، بنابراین نمی‌توان مانع فعالیت آنها شد، ولی تا زمانی این روند پیش می‌رود که بین عرضه و تقاضا تعادل وجود داشته باشد. وی در زمینه مزایا و خدمت‌رسانی فروشگاه‌های کوثر می‌گوید: از طریق فروشگاه‌های کوثر برای حدود یکهزار نفر به‌طور مستقیم اشتغال‌زایی پایدار انجام شده، به‌علاوه آن‌که تعداد زیادی اشتغال غیرمستقیم نیز ایجاد شده است. کسبه خرد یا افراد واجد شرایط می‌توانند برای گرفتن غرفه یا انجام همکاری با این فروشگاه‌ها اقدام کنند. به گفته این مسئول خدمت‌رسانی مناسب چنین بازارهایی برای ما دارای اهمیت است، ضمن آن‌که تماس‌های مردمی با شهرداری از میزان بالای رضایت آنها از قیمت‌ها و تنوع کالاها خبر می‌دهد.
تغییرات باید بلند مدت باشد
با وجود آن‌که رشد قابل‌توجه فروشگاه‌های زنجیره‌ای فرصت مناسبی برای توزیع کالا با نرخ مناسب و مهم‌تر از آن فرصتی برای اشتغال‌زایی است، از سوی اصناف خرد شهر با ایجاد آنها بسیار مخالفت می‌شود. این در حالی است که به تبع سیاست‌های جهانی مبنی بر ساماندهی مشاغل شهری به‌ویژه در کشورهای پیشرفته که با رشد جمعیت و نیاز به کاهش زمان مصرفی هر شهروند برای خرید مواجه هستند، در بسیاری از نقاط کشور، به‌ویژه در شهرهای پرجمعیت ما نیز چنین فروشگاه‌هایی رشد کرده‌اند و بی‌شک در آینده دراصفهان نیز با گسترش بیشتر آنها مواجه خواهیم بود. یک فعال بازاری دراین باره می‌گوید: ازآنجاکه دامنه فعالیت فروشگاه‌های زنجیره‌ای در سال‌های اخیر به‌شدت رو به رشد بوده، لازم است برای تعادل‌بخشی به آنها چاره‌ای اندیشیده شود. «مجتبی زرافشان» می‌گوید: سال‌هاست که تجارت‌های خرد زندگی بسیاری از خانواده‌ها را تأمین می‌کند؛ تغییرات در سیستم فروش هم باید در بلندمدت صورت گیرد و نمی‌توان از فردی که سالیان زیادی است در محله‌ای قدیمی یک سوپرمارکت کوچک دارد انتظار داشت که تغییر شغل دهد یا آن‌که خود را با مدرنیته هماهنگ کند.
او ادامه می‌دهد: در حال حاضر فروشگاه‌های بزرگ و زنجیره‌ای به سرعت در حال رشد هستند و واحدهای صنفی کوچک مانند سوپرمارکت‌ها از این امر آسیب فراوانی می‌بینند زیرا با احداث یک فروشگاه زنجیره‌ای تعداد زیادی از این واحدها مجبور به تعطیلی می‌شوند.
این فعال بیان می‌کند: تا زمانی که خریدار امکان تهیه یکجا و ارزان‌تر محصولات مورد نظرش را از طریق فروشگاه‌های زنجیره‌ای دارد، به سراغ خرده‌فروش نمی‌رود مگر زمان‌هایی که به فروشگاه زنجیره‌ای دسترسی نداشته باشند. ازاین‌رو بسیاری از فعالان شهر با مشکل کمبود خریدار و حتی در زمان‌هایی با رکود کامل مواجه هستند. زرافشان خاطرنشان می‌کند: گرچه فروشگاه‌های زنجیره‌ای دارای ویژگی‌های مثبت فراوان است اما نه به قیمت از بین رفتن اصناف خردی که شاید تنها منبع درآمدی برای صاحبانشان محسوب می‌شوند.
ساختار خرد اقتصاد شهری در اصفهان
«رسول جهانگیری»، رئیس اتاق اصناف اصفهان با اشاره به ساختار خرد اقتصاد شهری در اصفهان می‌گوید: با به‌روز شدن و تغییر، فروشگاه‌های زنجیره‌ای ضربه بزرگی به اصناف وارد آورده‌اند درحالی که فروشگاه‌های بزرگ و زنجیره‌ای در دنیا متناسب با فضای شهرسازی آنها ایجاد شده است.
وی اظهار می‌کند: نقش میدانی اصناف قابل انکار نیست؛ اصناف در دولت‌های مختلف همراه مسئولان بوده‌اند و در بسیاری از تصمیمات مانند هدفمندی یارانه‌ها، اقتصاد مقاومتی، تحریم‌ها و... همواره در میدان حضور داشته‌اند. در این شرایط دشوار اقتصادی متقابلا انتظار اصناف هم از متولیان این است که در تصمیماتی که مرتبط با آنهاست، دخالت داشته باشند و به نظرات آنها نیز توجه شود و بقای آنها در نظر گرفته شود.
وضعیت این روزهای فروشگاه‌های زنجیره‌ای
نسیم زمانی|اصفهان- خبرنگار:
اصفهان ازجمله کلان‌شهرهایی است که در آن روند توسعه فروشگاه‌های زنجیره‌ای با سرعت و موفقیت طی شد. در برهه‌ای طولانی از زمان، این شهر دارای نظام تجاری سنتی و بازارهای سرپوشیده قدیمی بود. با گذر از مرحله فروشگاه‌های سنتی به فروشگاه‌های زنجیره‌ای به‌تدریج فضای اقتصادی این شهر، با تحولاتی جدی روبه‌رو شد تا جایی که هم‌اکنون مجموعه‌های تجاری توانسته‌اند از میان بازارهای سنتی قدیم و فروشگاه‌های مدرن امروزی سربلند کنند و به عنوان نمادی از یک مجموعه اقتصادی موفق خود را نشان دهند. اما موضوعی که در رابطه با این مجموعه‌ها مطرح است، این است که در شرایط گرانی ارز آیا وضعیت آنها مانند گذشته است؟ آیا برندهای فراوانی که در این مجموعه ها مشغول به فعالیت بودند و گه‌گاه با ارائه تخفیف‌ها مشتریان بسیار زیادی را به خود جلب می‌کردند هم‌اکنون نیز با همان روال سابق در حال فعالیتند؟ و سؤالات و ابهامات دیگری که در ارتباط با فعالیت این قبیل مجموعه‌ها مطرح است. دراین باره، «مسعود صرامی»، مدیر یکی از مجموعه های تجاری اصفهان پاسخ می‌دهد.
شرایط کنونی مجموعه های تجاری چگونه است ؟
مجتمع تجاری که من مسئول آن هستم همچون گذشته فعالیت می‌کند. حتی در زمان ازدحام مردم برای خرید پوشک و لوازمی که کمبود آن احساس می‌شد، توزیع آن کالاها را چند برابر کردیم تا مردم به این باور برسند که کمبود کالایی وجود ندارد و کمتر خرید و انبار کنند.
تاثیر نرخ ارز برفروش کالاها تا چه میزان بوده است ؟
هرچند فروش نسبت به قبل به دلیل فشار اقتصادی که بر مردم تحمیل‌شده با کاهش مواجه بوده، ولی باز هم مجتمع ما تنها مرکز تجاری در استان است که خریداران خود را حفظ کرده است. ضمن آن‌که گرانی ارز بر فعالیت‌های ساخت‌وساز مجموعه‌های تحت مدیریت ما نیز تأثیر زمانی گذاشته چون اگر پول هم که باشد امکان خرید خیلی از کالاهای خارجی همانند آسانسور و پله‌برقی وجود ندارد.
آیا این احتمال وجود دارد که شرایط اقتصادی باعث متوقف شدن فعالیت مجتمع شما شود؟
مجموعه ما تنها یک مجموعه تجاری نیست که متوقف شود، چراکه بخش اعظم آن فرهنگی و هنری است که هر روز گسترش می‌یابد، برای مثال سینماها، تئاتر، کتاب‌فروشی، شرکت‌های دانش‌بنیان و غیره، به جمع خدمات مجموعه اضافه شده‌اند و تردد در این مجموعه به‌این علت هرگز کاهش پیدا نخواهد کرد. فعالیت این مجموعه بیشتر تفریحی است.
در همینه زمینه :
