فرهنگی
یاران چرا به خانه ما سر نمی‌زنند
زیر‌ساخت‌های لازم برای برگزاری مراسمی مناسب و شایسته مقام شهریار در مقبره‌الشعرا فراهم نیست
سید مرتضی احمدپور | تبریز - خبرنگار:
بیست و هفتم شهریور سالروز عروج مردی است که شعر و غزل فارسی معاصر با او هویت یافت. سالروز درگذشت این شاعر و ادیب بزرگ به عنوان روز شعر و ادب فارسی نامگذاری شده است. مردی که نامش «محمدحسین بهجت تبریزی» و اولین تخلصش در تبریز، بهجت بود، اما بعد از تفأل با دیوان حافظ، تخلص شهریار را برای خود انتخاب کرد و با همین نام هم مشهور شد و ماندگار ماند.
او به همه زبان‌ها و ملت‌ها احترامی کامل داشت. در اشعار او نه‌تنها هیچ توهینی به ملل غیر نمی‌شود، بلکه در جای‌جای اشعارش می‌کوشد تا به هر نحو ممکن سبب انس زبان‌های مختلف شود. منظومه «حیدربابا سلام» از آثار جاویدان شهریار و نخستین شعری است که وی به زبان مادری خود سروده است. هر چند در سی‌امین سالروز فوتش شرایط برای معرفی و گرامیداشت این مرد بزرگ بیشتر از همیشه کمرنگ شده و یادآور آخرین شعری است که محمدحسین بهجت تبریزی پیش از مرگ خود سرود: «یاران چرا به خانه ما سر نمی‌زنند/ آخر چه شد که حلقه بدین در نمی‌زنند».
طبیب جان‌های عاشق
شهریار سال 1285 در روستای خوشگناب به دنیا آمد. پس از پایان دوره راهنمایی در تبریز، در سال 1300 برای ادامه تحصیل از تبریز عازم تهران شد و در دارالفنون و پس از آن در رشته پزشکی ادامه تحصیل داد. اما گویا تقدیر این بود که شهریار طبیب جان‌های عاشق باشد تا مرض‌های جسمی. او به‌جای طبابت و پزشکی راه شعر و ادب و عرفان را پیمود. اتفاقی که با عشقی زمینی اما نافرجام آغاز شد، ولی به عشقی الهی و همای رحمت رسید. شهرت شهریار هم بی‌سابقه است، تمام کشورهای فارسی‌زبان و ترک‌زبان و هر جا که ترجمه یک قطعه او رفته باشد، هنر او را می‌ستایند.
منظومه «حیدربابا سلام» در سال 1322 منتشر شد و از لحظه نشر مورد استقبال قرار گرفت. حیدربابا نه‌تنها تا کوره‌ده‌های آذربایجان، بلکه به ترکیه و قفقاز هم رفت و در ترکیه و جمهوری آذربایجان چندین بار چاپ شد. این منظومه از آثار جاویدان شهریار و نخستین شعری است که وی به زبان مادری خود سروده است. شهریار 27 شهریور 1367 در سن 83 سالگی به علت بیماری در بیمارستان مهر تهران دار فانی را وداع گفت. او بیش از 28 هزار بیت به زبان فارسی و در حدود 3 هزار بیت به زبان ترکی، سروده است که در همه یا بیشتر آنها شخصیت شهریار عمده‌ترین و مؤثرترین عامل شکل‌گیری این اشعار است.
مقبره‌الشعرا، محروم از میزبانی
مدفن شهریار که در مقبره‌الشعرای تبریز واقع شده از نظر فنی و عمرانی در شرایط مناسبی قرار ندارد و با وجود وعده‌های مکرر مسئولان برای اتمام آن، تنها یک فاز آن به اتمام رسیده و کمتر گردشگری حاضر است از میان گرد و خاک فراوانی که اطراف مقبره‌الشعرا را گرفته، راهی برای ادای احترام به مدفن شهریار پیدا کند. برای رسیدن به محل اصلی دفن شهریار باید از میان کارگاه ساختمانی عبور کرد و با نزدیک شدن به اواخر روز و تاریک شدن هوا عملا رفت و آمد به این محل ممکن نیست.
مدیر مجموعه فرهنگی- تاریخی مقبره‌الشعرا در گفت‌وگو با همشهری از فراهم نبودن زیر‌ساخت‌های لازم برای برگزاری مراسمی مناسب و شایسته مقام شهریار در این محل سخن می‌گوید و تاکید می‌کند: حتی ورودی فعلی مقبره‌الشعرا در شأن بازدیدکنندگان و مهمانان نیست.
«مختار صدر محمدی» می‌افزاید: چند سال است که اطراف مقبره در حال مرمت و بازسازی است و این موضوع باعث شده تا نتوانیم مانند سابق میزبان محافل و انجمن‌های ادبی در این مجموعه باشیم. مناسبت‌های مهمی مانند سالروز بزرگداشت شهریار و دیگر روزهای فرهنگی استان به نوعی با شاعر نامی آذربایجان گره خورده است، اما دست ما مثل همیشه بسته‌تر است.
خانه شهریار در بلاتکلیفی
خانه شهریار در محله مقصودیه تبریز هم شرایط چندان مساعدی ندارد. از یک‌سو تکلیف این خانه از بابت موزه یا خانه‌موزه بودن چندان مشخص نیست و به‌جای میراث فرهنگی، حمایت‌های شهرداری است که درِ این خانه را باز نگه داشته است. از سوی دیگر فضای خانه برای برگزاری یک مراسم یادبود ساده هم مناسب نیست. فضای خانه کوچک است و چند بازدید‌کننده به زحمت می‌توانند همزمان از این محل دیدن کنند. چند سالی است که فرهنگ‌دوستان تبریزی پیشنهاد اضافه کردن مجموعه‌ای فرهنگی به این خانه و تملک بناهای جانبی را داده‌اند، اما هنوز خبری از این اتفاق ضروری فرهنگی نیست. خانه استاد شهریار در تبریز، به عنوان هزارمین اثر فرهنگی- تاریخی آذربایجان شرقی در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
همایش شهریار پس از ایام محرم
سالروز وفات شهریار به نام روز شعر و ادب فارسی نامگذاری شده است، اما قرار نیست در سی‌امین سالروز وفات وی به عللی از جمله مصادف شدن با ایام محرم مراسمی برگزار شود. «نوید آفاق مشهوری» مدیر روابط عمومی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان در گفت‌وگو با همشهری از برگزار نشدن مراسمی به مناسبت سالروز درگذشت شهریار از سوی این اداره کل خبر می‌دهد و می‌گوید: شهرداری تبریز و مجموعه‌های فرهنگی شهر در این زمینه مسئولیت اصلی را دارند و متولی هستند. «سعید حاجی‌زاده» مدیر کل روابط عمومی و امور بین‌الملل شهرداری تبریز درباره برگزار شدن مراسمی برای بزرگداشت شهریار در سالروز درگذشت او می‌گوید: با توجه به مصادف شدن با ایام محرم و سوگواری اهل بیت مقرر شده همایشی بزرگ و در خور شأن شهریار پس از این ایام برگزار شود.
گلباران مقبره‌الشعرا
اما مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان شرقی از برگزاری روز ملی شعر و ادب و آیین گرامیداشت مقام ادبی استاد شهریار خبر می‌دهد و می‌گوید: این آیین همزمان با ایام عزاداری سرور و سالار شهیدان حضرت اباعبدالله الحسین(ع) برگزار و مقبره استاد شهریار با حضور مسئولان استانی و جمعی از شعرا و ادبا گلباران می‌شود. «محمد محمدپور» با اشاره به تقارن ایام سوگواری امام حسین (ع) و روز ملی شعر و ادب، اظهار می‌کند: استاد شهریار از شاعران و مداحان برجسته اهل بیت عصمت و طهارت (ع) بوده و گوهر کلام را با طبع سرشار خود سفته و روز ملی شعر و ادب نیز به یاد وی مزین شده است. از بزرگ‌ترین ویژگی‌های استاد شهریار که موجب شده آثار وی در میان شاعران معاصر و به‌ویژه در میان مردم از جایگاه ویژه‌ای برخوردار باشد، مردمی بودن شعرهای او و سادگی و عمومی بودن زبان و تعبیرهای وی است. آیین گرامیداشت روز ملی شعر و ادب با حضور «حسام‌الدین سراج» و اجرای زنده این خواننده پیشکسوت و نام‌‌آشنای کشور ساعت ١٠ صبح فردا در مقبره‌الشعرای تبریز برگزار می‌شود.
همت شاگردان و محبان شهریار
حدود 40 روز قبل بود که «اصغر فردی» یار و شاگرد دیرینه شهریار چشم از جهان فرو بست و اکنون چهلم این شاگرد دلسوخته شهریار با سی‌امین سالروز وفات استاد مقارن شده است. به همین مناسبت جمعی از شاگردان و دوستداران شهریار مراسمی با حضور استاد «حسام‌الدین سراج» در تبریز برگزار خواهند کرد. این مراسم شاید تنها مراسم در خور شأن برای استاد و شاگردی جاودانه در حوزه ادب و شعر فارسی باشد که در زادگاه استاد شهریار و استاد فردی برگزار می‌شود.
