پایان‌مدارای ایتالیایی
انتخابات جدید ایتالیا زمینه‌ساز ایجاد یک موج ضد‌مهاجرت شده است؛ موجی که ریشه‌های آن را باید در بحران مالی و تضعیف جناح چپ کشور یافت
آنجلا جیوفریدا | ترجمه: حمیدرضا خطیبی:
پاپه دیاو که تباری سنگالی دارد، در اواخر دهه1970 به ایتالیا آمد تا در رشته مهندسی به تحصیل بپردازد. او به‌عنوان عضو یک گروه 15نفری از دانشجویان آفریقایی، سوژه کنجکاوی همتایان خود در دانشگاه و در سطحی گسترده، در سطح جامعه بود اما هیچ‌گاه با نژادگرایی مواجه نشد. وی در این‌باره می‌گوید: «یادم می‌آید که وقتی در خیابان قدم می‌زدم، مردم می‌خواستند از من عکس بگیرند. ما برای جامعه اطراف‌مان پدیده جدیدی بودیم اما هیچ‌گاه به ما توهینی نشد. وقتی برای پیگیری مدارک اقامت به اداره پلیس رفته بودیم، افسران به ما قهوه می‌دادند.
بله، ایتالیا ممکن است از نظر ذهنیت فرهنگی، عقب‌تر [از سایر کشورهای اروپایی] باشد ولی با ما به‌خوبی برخورد می‌شد».
آن زمان سپری شده است. انتخابات سراسری ایتالیا هفته گذشته برگزار شد. در این انتخابات همانطور که پیش‌بینی می شد یک حزب پوپولیست نوپا بیشترین رای را آورد اما این رای برای تشکیل دولت به تنهایی کافی نیست. حزب راست‌گرای افراطی پنج‌ستاره برای تشکیل دولت باید با حزب برلوسکنی نخست‌وزیر پیشین ایتالیا ائتلاف کند. همزمان با این انتخابات لفاظی‌ها و شعارهای بیگانه‌هراسانه بر مبارزات انتخاباتی سایه انداخت و آن را به کارزاری ناخوشایند و تفرقه‌افکنانه تبدیل کرد. وضعیت در فوریه حتی بدتر شد؛ زمانی که لوکا تراینی 28ساله در اقدامی افراطی، 6مهاجر آفریقایی‌تبار را در مرکز شهر ماچراتا با شلیک گلوله، مجروح کرد.
تراینی در انتخابات محلی سال گذشته به نمایندگی از لیگ شمالی نامزد شده بود؛ یکی از دو حزب ضد‌مهاجرت که بخشی از ائتلاف متنوع جبهه فورتسا ایتالیا به رهبری سیلویو برلوسکونی است. هم اتحادیه شمالی و هم متحد کوچک‌ترش یعنی برادران ایتالیا، در چارچوب خط‌مشی راست‌گرایانه ضد‌مهاجرتی موسوم به «نخست ایتالیایی‌ها» فعالیت می‌کنند؛ سیاستی که هدفش 600هزار مهاجری‌است که طی 4سال اخیر از طریق سواحل جنوبی ایتالیا وارد این کشور شده‌اند؛ مهاجرانی که عمدتا از جنگ، فقر و سرکوب گریخته‌اند. از نظر مهاجران قدیمی‌تر، خصومت فزاینده نسبت به بیگانگان، پس از سال‌های متمادی آرامش و طی‌شدن روند تدریجی ادغام در جامعه میزبان و همگون‌شدن با آن، تحولی نومیدکننده است.
دیاو که از طرف مؤسسه «ایل چناکولو» واقع در فلورانس به مهاجران تازه‌وارد کمک می‌کند تا با جامعه جدید همگون شوند، سرآغاز تغییر رفتارها را نسبت به مهاجران، سال2007 می‌داند؛ سالی که بحران مالی بر ایتالیا مستولی شد؛ «وقتی ایتالیایی‌ها موفق‌اند، وقتی پول و کار دارند، نگرانی نسبت به مهاجران ندارند اما وقتی گرفتار می‌شوند، کنترل خود را از دست می‌دهند و دنبال مقصر می‌گردند».
عمق خصومت فزاینده با مهاجران در دسامبر سال2011 آشکار شد؛ وقتی که جیان لوکا کازری ـ حامی گروه نئوفاشیست کازا پوند ـ در 2بازار مرکزی شهر فلورانس دست به اسلحه برد، 2فروشنده خیابانی سنگالی را کشت، 3نفر دیگر را مجروح کرد و در نهایت خود را هدف قرار داد. یکی از بازماندگان آن تیراندازی برای همیشه از گردن به پایین، فلج شد.
جو سیاسی در آن زمان هم به اندازه امروز، پرتنش بود؛ موج مهاجرت ناشی از بهار عربی از ابتدای سال برخاسته بود و ایتالیا در مرحله گذار بین دولت‌هایش قرار داشت؛ چراکه با بالاگرفتن بحران شدید دیون مالی دولت، برلوسکونی به کناره‌گیری از قدرت و انحلال سومین کابینه خود به‌عنوان نخست‌وزیر کشور واداشته شده بود.
دیگران اما شروع تغییر را جلوتر از آن‌زمان می‌دانند. جوان افریکات ـ متولد رم از مادری اهل هائیتی و پدری آمریکایی/غنایی ـ موج نهفته نژادگرایی را برای نخستین بار در سال1994 یعنی زمانی که فقط 11سال داشته، احساس کرده است. در آن سال برلوسکونی برای نخستین بار قدرت را در ایتالیا در دست گرفت؛ در صدر ائتلافی متشکل از اتحادیه شمالی و اتحاد ملی؛ حزبی که از دل جنبش اجتماعی پسافاشیستی ایتالیا بیرون آمده بود. اتحاد ملی بعدها تبدیل به حزب برادران ایتالیا شد.
افریکات خاطرنشان می‌کند: «در مدرسه که بودم، تنها سیاهپوست کلاس محسوب می‌شدم؛ هرچند با هیچ برخورد نژادی از سوی همکلاسی‌هایم مواجه نبودم؛ اما به خاطر می‌آورم اخبار تلویزیون را که تماشا می‌کردم، شاهد تظاهراتی بودم که از سوی اتحادیه شمالی سازماندهی شده بود. روزنامه‌نگاری از فردی پرسید چرا در اجتماع حضور یافته است و وی پاسخ داد که آنها می‌خواهند هویت ایتالیایی را حفظ کنند؛ آن‌موقع بود که با خودم فکر کردم شاید شرایط برای من، کمی متفاوت باشد».
افریکات بنیانگذار Griot است؛ یک مجله آنلاین ایتالیایی‌زبان که به پاسداشت فرهنگ آفریقایی و تنوع بدیع اجتماعی می‌پردازد. او می‌گوید حمله ماچراتا موجب نگرانی‌اش شده است؛ نگرانی نه‌تنها برای مهاجران که برای کلیت جامعه ایتالیا.
وی تصریح می‌کند: «کارزار انتخابات کنونی به پیشروی هرچه بیشتر احزاب راست افراطی کمک کرده و رسمی را در سیاست ایتالیا درانداخته است که اصلاح آن بسیار دشوار خواهد بود. من بابت حملات انتقام‌جویانه علیه مهاجران جدید و علیه کسانی که اینجا به دنیا آمده‌اند یا چند سالی‌است که در اینجا ساکن شده‌اند، احساس نگرانی می‌کنم».
رسانه‌های اجتماعی به مسموم‌ترشدن هرچه بیشتر این انتخابات و مبارزات آن کمک می‌کنند. در ماه ژانویه، آتتیلیو فونتانا ـ نامزد اتحادیه شمالی برای فرمانداری ایالت لومباردی‌ـ مدعی شد که موج مهاجران موجودیت «نژاد سفید ما» را تهدید به نابودی می‌کند.
هفته گذشته در فیسبوک، عکسی از یک مسافر سیاهپوست قطار رم به میلان به اشتراک گذاشته و در کنار آن ادعا شده بود که او بدون بلیت سوار قطار شده است. این اتهام به مسافر وارد شده بود که ایتالیایی نمی‌داند و «هیچ پول و باری نداشته است»؛ درحالی‌که نویسنده این مطلب ابراز داشته بود که وی «یک گوشی سامسونگ S8» داشته است. این پست به‌سرعت در فیسبوک دست به‌دست شد تا آنکه مأمور همان قطار پا پیش گذاشت و تأیید کرد که مرد سیاهپوست، دارای بلیت معتبر بوده است.
دیاو و افریکات ازجمله 5میلیون نفر خارجی‌تباری محسوب می‌شوند که یا شهروندی ایتالیا را دارند و یا اقامت دائم این کشور را.
سیسیل کاینگ ـ عضو پارلمان اروپا از ایتالیا که در سال1983 با هدف تحصیل در رشته پزشکی از جمهوری دمکراتیک کنگو به این کشور مهاجرت کرده ـ می‌گوید: «آنان (مهاجران) کار می‌کنند، مالیات می‌پردازند، در امور جامعه مؤثرند... اما ما هیچ‌گاه درباره این افراد صحبتی نمی‌کنیم. در عوض، وقتی 12مهاجر پا به شهر کوچکی می‌گذارند، هیاهوی بسیاری ایجاد می‌شود».
خانم کاینگ طی مدت کوتاهی در سال2013 که وزارت ادغام و همگون‌سازی [(مهاجران)] را در دولت انریکو لتتا بر عهده داشت، بارها هدف پرتاب موز قرار گرفت و به اورانگوتان تشبیه شد.
او همواره باور داشته که ایتالیا کشوری اهل مداراست و اینکه حملات مورد اشاره، کار گروه کوچکی از افراد نادان است. وی می‌افزاید: «اما کشور اینک چندفرهنگی است و باید در زمینه همگون‌سازی، بیشتر کار شود». با این حال، پس از به‌قدرت‌رسیدن ماتتئو رنتسی ـ رهبر حزب چپ‌گرای دمکراتیک ایتالیا ـ در سال2014، خانم کاینگ از مقام خود کنار گذاشته شد. دیاو مقصر اصلی تفرقه نژادی را در ایتالیا، ساختار دولت می‌داند، به‌خصوص تضعیف‌شدن احزاب چپ‌گرا؛ «ما در دوره زشتی به سر می‌بریم. احزاب چپ‌گرا زمانی قدرتمند بودند و با نژادگرایی و تبعیض مقابله می‌کردند. امروزه آنها ضعیف شده‌اند.»
با تمام این تفاصیل، وی از حضور 30هزار تظاهرکننده در خیابان‌های ماچراتا در اعتراض و مخالفت با فاشیسم، احساس دلگرمی می‌کند؛ «زیبا بود... به‌خصوص دیدن ایتالیایی‌های جوان در آنجا. ما تنها می‌توانیم امیدوار باشیم که این انتخابات در مسیر و جهتی مخالف با آنچه بیمش را داریم پیش برود.»
منبع: گاردین ـ 17فوریه 2018
در همینه زمینه :
