پیش نیازهای تغییر پول ملی از ریال به تومان و حذف‌صفر
محمد پارسا _ رئیس هیأت مدیره فدراسیون صادرات انرژی و صنایع وابسته
سیاست حذف صفر از واحد پولی سیاستی است که پس از پایان بحران‌های اقتصادی که منجر به ظهور تورمی شدید می‌شود، مورد استفاده قرار می‌گیرد؛ به‌عبارت‌دیگر پس از اینکه یک کشور بحران اقتصادی را پشت‌سر گذاشته، با استفاده از بسته‌های اقتصادی و راهکارهای زیربنایی، تورم شدید خود را به‌طور مداوم به ارقام بسیار پایین کاهش داد و به ثبات اقتصادی نسبی دست‌یافت، آنگاه می‌تواند اجرای این سیاست را در دستور کار قرار داده و با درنظر‌گرفتن هزینه و فایده این طرح نسبت به انجام آن اتخاذ تصمیم کند در غیراین صورت تغییر پول ملی از ریال به تومان و حذف صفرها فقط نشان از پشت‌کردن به شرایط بی‌ثبات و رو‌آوردن به ثبات از طریق اصلاحات پولی است. همچنین تا وقتی اقتصاد با سیاست‌های تثبیت و اصلاحات نهادی، مستعد اجرای این سیاست نشده است، اقدام به تغییر واحد پول ملی از ریال به تومان به نتیجه مطلوب منجر نخواهد شد؛ چراکه تورم همچنان پابرجا مانده است.
شاهدی بر این ادعا کشور ترکیه است. این کشور در سال۲۰۰۵ لیر جدید خود را با حذف۶ صفر به جریان انداخت. این در حالی بود که این کشور در سال۲۰۰۱ تورم ۷۰درصدی را تجربه کرد. با این‌حال این اقدام جزئی از مجموعه اقدامات بزرگ‌تر برای سامان‌بخشی به اقتصاد ترکیه بود، به‌طوری‌که این کشور تمهیداتی در زمینه خصوصی‌سازی، کاهش هزینه‌های دولت، استقلال بانک مرکزی و رونق صنایع به اجرا گذاشت. در نهایت کاهش صفرها به‌عنوان یک سیاست باهدف تأثیرگذاری روانی به‌کار گرفته شد که درمجموع نتایج مثبتی نیز در پی داشت.
در مقابل کشوری نظیر زیمبابوه بدون مهار تورم شدید خود به این سیاست دست‌زده و تنها به جنبه روانی حذف صفر از واحد پولی امید بست. نتیجه این عمل آن شد که تورم یک هزار درصدی این کشور در سال۲۰۰۳ پس از اتخاذ سیاست حذف ۳ صفر از واحد پولی از مرز ۱۱میلیون درصد گذشت. همچنین در آرژانتین طی سال۱۹۶۰ میلادی، هر دلار آمریکا در برابر ۱۱۰۰ تا ۳۵۰۰پزوی آرژانتین مبادله می‌شد که این کشور با حذف ۲صفر از پول خود ارزش آن در برابر دلار را افزایش داد. اما باوجود این در اوایل دهه۱۹۸۰ میلادی بازهم هر دلار آمریکا مجدداً در سال۱۹۸۳ در برابر ۱۸ تا ۱۸۰هزار پزو دادوستد می‌شد که دولت آرژانتین را وادار کرد ۴ صفر از پول خود را حذف کند.
بنابراین کشورهایی که در شرایط نامطمئن وبی‌ثبات بدون اصلاحات سیاسی و تثبیتی اقدام به تغییر صفرهای پول خود کرده‌اند، به نتایج موردنظر دست نیافته‌اند، اما کشورهایی که با اقدام‌های اصلاحی و تثبیتی، زمینه را برای تغییر واحد پولی فراهم کرده‌اند و از تغییر واحد پولی خود به‌عنوان یک اقدام مکمل، نهایی و ارسال یک نشانه به بازار و مردم استفاده کرده‌اند، به هدف خود دست‌یافته‌اند.
به‌هرحال بدیهی است که حذف صفر از واحد پولی کشور و تغییر واحد پول ملی از ریال به تومان، باید پس از حصول اطمینان به کاهش در نرخ تورم بلندمدت در اقتصاد انجام شود. ازاین‌رو اولویت سیاست اقتصادی کشور در این حوزه باید کاهش تورم از طریق کنترل عوامل اصلی مؤثر بر آن باشد. علاوه بر آن اصلاح واحد پولی ملی بایستی به همراه اصلاحات اقتصادی دیگری در قالب یک برنامه بلندمدت انجام شود که همراه با کاهش هزینه‌های دولت، اصلاح نظام مالیاتی، کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی، گسترش فضای رقابت، توسعه صادرات، اتخاذ سیاست‌های پولی و ارزی مناسب با واقعی‌شدن نرخ ارز و واقعی‌شدن نرخ حامل‌های انرژی، ثبات نسبی در اقتصاد کشور و امنیت سرمایه‌گذاری باشد.
