تاریخ جنون

میشل فوکو در مقدمه کتاب «تاریخ جنون» خواهان نگاشتن شکل دیگر دیوانگی‌ است. آن دیوانگی‌ای که «خرد حاکم انسان، همسایه او را محبوس می‌کند و انسان‌ها از طریق این عمل و به‌واسطه زبان بیرحمانه نادیوانگی با یکدیگر رابطه برقرار می‌کنند و وجود یکدیگر را به رسمیت می‌شناسند.» علاوه بر چنین خواستی، فوکو خواست دیگری هم دارد: دست یافتن به درجه صفر دیوانگی در سیر جنون؛ وی درجا منظور خویش را توضیح می‌دهد: «زمانی که برداشت انسان از جنون یکدست و نامتمایز بود، زمانی که مرزبندی میان عقل و جنون خود هنوز مرزبندی نشده بود.» 
در واقع نویسنده در این کتاب که برای نخستین‌بار سال1961 منتشر شد، به بررسی مفهوم جنون در فرهنگ اروپا، حقوق، سیاست، فلسفه و پزشکی از قرن‌های میانی تا پایان قرن هجدهم میلادی پرداخته است. کتاب در 7فصل تدوین شده است. کشتی دیوانگان، حبس بزرگ، دیوانگان، چهره‌های جنون، پزشکان و بیماران، وحشت عظیم و مرزبندی جدید عنوان فصل‌های کتاب است. در بخشی از مقدمه آمده است: «پاسکال می‌گفت: دیوانگی بشر آنچنان ضروری است که دیوانه نبودن خود شکل‌ دیگری از دیوانگی است. و داستایوفسکی در دفتر خاطرات یک نویسنده نوشته است: برای آنکه از عقل سلیم خود مطمئن شویم، راه چاره آن نیست که همسایه‌مان را محبوس کنیم. تاریخ این شکل دیگر دیوانگی را باید نگاشت؛ شکل دیگری که در آن خرد حاکم انسان همسایه او را محبوس می‌کند و انسان‌ها از طریق این عمل و به واسطه زبان بی‌رحمانه نادیوانگی با یکدیگر رابطه برقرار می‌کنند و وجود یکدیگر را به رسمیت می‌شناسند... باید تلاش کنیم در اعماق تاریخ به درجه صفر دیوانگی در سیر جنون دست یابیم، یعنی زمانی که برداشت انسان از جنون یکدست و نامتمایز بود، زمانی که مرزبندی [میان عقل و جنون] خود هنوز مرزبندی نشده بود. باید این «شکل دیگر» را از همان ابتدای راهش توصیف کرد و دریافت که چگونه در یک سوی حرکت خود، خرد را به‌جا گذاشت و در سوی دیگر دیوانگی را، آنچنان که از آن پس، خرد و دیوانگی نسبت به هم بیرونی شدند، راه بر هرگونه تبادل بستند و هریک برای دیگری حکم مرده را یافتند.»
تاریخ جنون را فاطمه ولیانی به فارسی برگردانده و انتشارات هرمس چاپ شانزدهم آن را با شمارگان هزار نسخه، به بهای 42هزار تومان منتشر کرده است.