عبور از بحران

فهیمه پناه‌آذر- روزنامه‌نگار

امسال سال متفاوتی برای برگزارکنندگان جشنواره سی‌وهشتم و شاید هنرمندان شرکت‌کننده در این جشنواره بین‌المللی است؛ سالی که تغییرات و اتفاقات زیادی دامنگیرش شد و درنهایت با اعلام جدول اجراها و گروه‌های داوری بخشی از نگرانی برگزارکنندگان جشنواره برطرف شده است.

4چالش بزرگ تئاتر فجر
روز گذشته نشست خبری سی‌وهشتمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در حالی برگزار شد که بیشترین موضوع مطرح‌شده در نشست، چالش‌های مدیران تئاتری و دبیر جشنواره در برگزاری این دوره از جشنواره بود؛ جشنواره‌ای که به عقیده شهرام کرمی 4چالش بزرگ داشت. مدیر مرکز هنرهای نمایشی در این نشست به 4چالش موجود اشاره کرد: «بعد از 37دوره در برگزاری جشنواره باز هم چالش‌هایی در این دوره موجود بود. یکی از این چالش‌ها فقدان اعتبار در حوزه جشنواره تئاتر فجر بود و دیگری عدم‌مشارکت اسپانسر‌ها و حامی مالی است، از خیلی‌ها خواستیم که حامی جشنواره فجر باشند اما کسی قبول نکرد.» به گفته کرمی،‌ تحریم‌ها یکی دیگر از چالش‌ها بود که ما را درگیر کرد و چهارمین چالش موجود هم عدم‌تمایل گروه‌های نمایشی و انصراف آنها درچند هفته اخیر بود که مشکلاتی را ایجاد کرد.

گروه‌های نمایشی بخش رقابتی را دوست دارند
نادر برهانی‌مرند که دومین دوره است دبیری جشنواره تئاتر فجر را برعهده دارد نیز در ابتدای صحبت‌های خود به جلسات آسیب‌شناسی جشنواره که سال گذشته برگزار شد، اشاره کرد و با بیان این مطلب که امسال سعی کردیم دیگر جشنواره خیلی عریض و طویل نباشد و بخش‌های اضافه را حذف کردیم، ادامه داد: «از دیگر نکاتی که همیشه مورد نقد بود، بخش رقابتی جشنواره است اما نکته جالب این است که وقتی به آمار اولیه نگاه می‌کنیم، با توجه به کمک هزینه بیشتر در بخش رقابتی، خیلی از گروه‌ها تمایل به شرکت در بخش رقابتی داشتند. در بخش رقابتی 249گروه تمایل به شرکت در این بخش را داشته و در بخش غیررقابتی تنها 50گروه بودند. حتی هنرمندانی که سال‌ها به این بخش نقد می‌کردند، وقتی بشخصه برای حضور در جشنواره آنها را دعوت کردم، شرط حضورشان در جشنواره، اجرای نمایش در بخش رقابتی بود. با این حال، با توجه به شرایط جشنواره درنهایت 30گروه در بخش رقابتی و 27گروه در بخش غیررقابتی انتخاب شدند که با توجه به انصراف‌ها، درنهایت 22گروه به بخش رقابتی راه پیدا کرد.» نادر برهانی‌مرند در ادامه به آمار گروه‌های انصرافی اشاره کرد و اینکه دبیرخانه سعی کرد برخی از گروه‌ها را جایگزین کند.

انصراف‌ها و بخش بین‌الملل
یکی از بخش‌های دیگر که در این نشست به آن اشاره شد، انصراف یوجینو باربا و کاستلوچی بود؛ 2هنرمندی که قرار بود در جشنواره اجرا داشته باشند و در نهایت از اجرا انصراف دادند. کرمی در این‌باره گفت: «متأسفانه با توجه به مذاکراتی که ما داشتیم، برخی از ایران با این دو هنرمند تماس می‌گرفتند تا آنها را از حضور در جشنواره منصرف کنند.» برهانی‌مرند نیز اضافه کرد: «دکور نمایش باربا در راه بود و در نهایت با انصراف او، دکور را برگرداندیم اما این هزینه بر عهده خود یوجینو باربا بود. ما نیز با بازگشت وی، دستمان برای حضور گروه‌های شهرستانی باز شد؛ چراکه این گروه‌ها بعد از اجرای نمایش به‌دلیل هزینه‌های زیاد بر‌می‌گشتند و حالا با توجه به اینکه هزینه اجرای برخی گروه‌های خارجی نیست، می‌توان کمک بیشتری به گروه‌های تئاتر استانی کرد.» در این دوره 6کشور در بخش‌های محیطی و صحنه‌ای اجرا دارند که در بخش صحنه‌ای نام 3 کشور لهستان، یونان و ارمنستان دیده می‌شود.

4بزرگداشت و داوران بخش صحنه‌ای
در ادامه این نشست، برهانی‌مرند به معرفی هیأت داوران بخش‌های اعلام‌نشده پرداخت. به گفته دبیر تئاتر فجر، مسعود دلخواه، رضا مهدی‌زاده و کیومرث مرادی داوران بخش رقابتی و مجید صالحی و علیرضا استادی داوران بخش خیابانی معرفی شدند. وی همچنین اعلام کرد که برای نخستین‌بار کتاب تاریخچه جشنواره به 2زبان منتشر می‌شود و کتاب عکس، پوستر و نمایشنامه‌های برتر نیز منتشر خواهد شد. یکی دیگر از خبرهایی که دبیر جشنواره در نشست عنوان کرد، بزرگداشت‌های دوره 38 است. آندرانیک خچومیان، کریم اکبری‌مبارکه، حسین عاطفی و مهدی نظیری پیشکسوت تئاتر شهرستان از سوی جشنواره تقدیر می‌شوند.
از دیگر سؤالاتی که در نشست مطرح شد، علت همزمانی جشنواره تئاتر فجر با فیلم فجر بود. نادر برهانی‌مرند درباره این همزمانی 2جشنواره توضیح داد: «این برداشت که از روی عمد تاریخ جشنواره‌ها همزمان شده، درست نیست. ۹‌ماه است که در دبیرخانه به‌صورت شبانه‌روزی کار می‌کنیم، اگر چنین اتفاقاتی پیش نمی‌آمد ۱۵دی‌ماه جدول، کاتالوگ و همه برنامه‌هایمان مشخص بود اما شرایطی که داشتیم، خاص بود چون قبل از دهم با ایام فاطمیه روبه‌رو بودیم و بعد از آن هم درگیر تب و تاب انتخابات می‌شدیم. در نهایت صلاح بر این شد که در چنین زمانی جشنواره برگزار شود.»