دونالد ترامپ از استیضاح تا برکناری

امیرعلی ابوالفتح _ کارشناس آمریکا

نشست‌های علنی تحقیقات در مورد استیضاح دونالد ترامپ آغاز شده و کمیته‌های قضایی و اطلاعاتی مجلس نمایندگان آمریکا به‌طور مستقیم درگیر این روند شده‌اند؛ اما باید میان استیضاح دونالد ترامپ و برکنارکردن او تفکیک قائل شد. براساس قانون اساسی آمریکا، این دو مقوله با یکدیگر متفاوت است. در بسیاری از کشورها، تأیید استیضاح به‌معنای رأی عدم‌اعتماد و عدم‌کفایت سیاسی است و فرد از مقامش خلع می‌شود ولی در آمریکا فرد ممکن است استیضاح شود اما برکنار نشود.

اقدامی که اعضای دمکرات مجلس نمایندگان آمریکا هم‌اکنون انجام می‌دهند، نهایتا به استیضاح دونالد ترامپ ختم می‌شود، نه برکناری او. پیش‌بینی می‌شود تا حدود یک‌ماه دیگر، نشست تعیین تکلیف استیضاح رئیس‌جمهور برگزار شود. اکثریت مجلس نمایندگان در اختیار دمکرات‌هاست و با توجه به اجماعی که در میان آنها دیده می‌شود، مجلس در نهایت به استیضاح ترامپ رأی خواهد داد. بنابراین دونالد ترامپ نیز همچون بیل کلینتون و آندره جانسون استیضاح می‌شود اما برکناری او از ریاست‌جمهوری آنقدرها محتمل نیست.

برکناری رئیس‌جمهور طبق قانون اساسی آمریکا براساس رأی دادگاهی است که در مجلس سنا تشکیل می‌شود. صدور حکم برکناری رئیس‌جمهور، نیازمند دوسوم آراست. به‌عبارت دیگر، باید حداقل 20سناتور جمهوریخواه با 47سناتور دمکرات و متحدان‌شان همراه و همدل شوند تا دوسوم آرا را به‌دست بیاورند. این بسیار دور از انتظار است. بنابراین به‌نظر می‌‌رسد ترامپ استیضاح شود، اما برکنار نشود؛ چراکه دمکرات‌ها نمی‌توانند آرای لازم را در مجلس سنا به نفع برکناری او اخذ کنند.
مجلس نمایندگان آمریکا 233نماینده دمکرات دارد و هریک از آنها برای پیگیری استیضاح ترامپ دلایل خاص خود را دارند. برخی از آنها همچون ایلهان عمر و اوکازیو کورتز معتقدند رئیس‌جمهور مرتکب خطاهای متعدد شده و قانون اساسی آمریکا را نادیده گرفته و از قدرت سو‌ءاستفاده می‌کند. اینها معتقدند فارغ از نتیجه نهایی، باید به وظیفه تاریخی خود عمل کرده و او را استیضاح کنند. گروهی دیگر هم معتقدند گرچه امکان عزل رئیس‌جمهور وجود ندارد، اما افشاگری علیه ترامپ به تضعیف او و تخریب چهره او منجر خواهد شد؛ اقدامی که در نهایت به موقعیت دونالد ترامپ به‌عنوان نامزد حزب جمهوریخواه در انتخابات ریاست‌جمهوری سال2020 لطمه جدی وارد خواهد کرد. این دسته از دمکرات‌ها معتقدند شاید نتوان از طریق استیضاح و از مسیر مجلس سنا، ترامپ را برکنار کرد اما شاید بتوان با افشاگری علیه او در چارچوب استیضاح، او را یک‌سال دیگر در انتخابات شکست داد. دونالد ترامپ خود نیز دائما به این رویکرد دوم اشاره دارد و نسبت به آن معترض است. او معتقد است دمکرات‌ها تنها به‌دنبال ضربه‌زدن به موقعیت او با هدف پیروزی در انتخابات ریاست‌جمهوری پیش‌رو هستند. به هر حال، دمکرات‌ها از هر دو طیف، مطمئن نیستند که موفق شوند ولی ترجیح داده‌اند شانس خود را برای حذف ترامپ پیش از انتخابات یا حین انتخابات امتحان کنند.
اما آنچه طی یک‌سال آینده پیش‌روی آمریکا قرار دارد، بسیار وابسته به نحوه بازیگری جناح مقابل ترامپ، یعنی حزب دمکرات‌ است. تکلیف حزب جمهوریخواه مشخص است و ترامپ از اکنون به‌عنوان نامزد این حزب وارد میدان شده است. نامزد حزب دمکرات اما تا اوایل بهار مشخص می‌شود. اینکه کدام‌یک از 3نامزد پیشروی دمکرات‌ها یعنی جو بایدن، برنی سندرز و الیزابت وارن در نهایت به‌عنوان نامزد دمکرات‌ها در مقابل ترامپ قد علم کند، بدون شک شرایط متفاوت خواهد بود. غیراز این 3چهره شناخته‌شده، یک جوان خوش‌اقبال به نام پیت بوتیگیگ اکنون مورد توجه قرار گرفته که شهردار یکی از شهرهای کوچک آمریکاست اما به‌نظر می‌رسد حرف‌های زیادی برای گفتن داشته باشد.

فارغ از این، وضعیت اقتصادی آمریکا طی یک‌سال باقیمانده به انتخابات، بسیار در رأی مردم اثرگذار خواهد بود. ارزیابی‌ها حکایت از این دارد که جامعه آمریکا هنوز قانع نشده که رئیس‌جمهور خطایی مرتکب شده که او را لایق برکناری کند. مردم آمریکا فکر می‌کنند رئیس‌جمهور اشتباهاتی داشته است؛ مثلا باج‌خواهی کرده یا گروکشی سیاسی کرده اما اشتباهات او آنقدر جدی نیست که به خاطرش برکنار شود. به اعتقاد آنها چشم‌پوشی از اشتباهات دونالد ترامپ به‌خاطر عملکرد اقتصادی‌اش طی سال‌های حضور در کاخ سفید شدنی است. از سوی دیگر، برخی ارزیابی‌ها حکایت از آن دارد که آمریکا در سال2020 وارد رکود می‌شود؛ آیا چنین پیش‌بینی‌هایی به واقعیت تبدیل می‌شود؟ این موضوع بدون شک در نهایت در رأی مردم آمریکا تأثیرگذار خواهد بود.
غیر از اینها، باید منتظر ماند و دید که در ادامه تحقیقات مجلس نمایندگان در مورد استیضاح ترامپ، چه اطلاعات دیگری در مورد او افشا خواهد شد. آنچه امروز شاهد آن هستیم، شورش جامعه اطلاعاتی آمریکا علیه ترامپ است. یعنی جامعه اطلاعاتی که رکن اصلی دولت پنهان در آمریکاست، از دونالد ترامپ ناراضی است. این نارضایتی از 3سال پیش آغاز شده و تا امروز ادامه دارد. رابطه ترامپ با دستگاه‌های اطلاعاتی آمریکا هرگز خوب نبوده است. ترامپ و جامعه اطلاعاتی آمریکا طی این مدت دعواهای جدی داشته‌اند. به‌عنوان مثال، اخراج رئیس‌ اف‌بی‌آی و درز اطلاعات محرمانه علیه ترامپ بخشی از همین دعواهاست.
در ادامه مسیر استیضاح ترامپ، اگر تحقیقات مجلس نمایندگان به نتیجه مورد انتظار جامعه اطلاعاتی آمریکا نرسد، چه‌بسا دستگاه‌های اطلاعاتی، اطلاعات حساس‌تری را درز دهند. تا 6‌ماه پیش کسی تصور نمی‌کرد یک گفت‌وگوی تلفنی میان ترامپ و رئیس‌جمهور اوکراین، ماجرای استیضاح رئیس‌جمهور آمریکا را وارد مرحله‌ای تازه کند. فراموش نکنیم که اطلاعات مربوط به این گفت‌وگو را یک مأمور سازمان سیا در کاخ سفید فاش کرد. نخستین کسی هم که در مورد صحت این اطلاعات شهادت داده، یک سرهنگ ارتش بوده است. این احتمال وجود دارد که طی هفته‌های پیش‌رو، اطلاعات مخرب‌تری در مورد ترامپ افشا شود که یا به تسریع روند استیضاح و حتی برکناری او منجر شود یا وجهه او را چنان تخریب کند که دمکرات‌ها بالاخره بتوانند به شکست او در انتخابات سال آینده امیدوار شوند.