ممنوعیت استفاده از ظروف پلیمری در شهرداری تهران

محمود مولایی _ خبرنگار

همزمان با برگزاری مراسم عزاداری در دهه نخست ‌ماه محرم، فعالیت‌های بسیاری برای استفاده‌نکردن از ظروف یکبارمصرف صورت گرفت. در این مدت 4پویش «نذر_سبز_پلاستیک»، «محرم_یاران»‌، «نه_به_پلاستیک» و «از_این_پس» فعالیت گسترده‌ای در سطح شهر تهران و در شبکه‌های اجتماعی داشتند تا استفاده از ظروف یکبارمصرف کاهش یابد؛ موضوعی که با افزایش بی‌رویه کیسه و ظروف پلاستیکی در ایران نگرانی‌هایی به‌وجود آورده است. چنان‌که رئیس کمیته سلامت شورای شهر تهران با ارسال نامه‌ای به شهردار تهران از پیروز حناچی درخواست کرد که برای ممنوعیت استفاده از ظروف یکبارمصرف در ‌شهرداری تهران اقدام کند. ناهید خداکرمی در این رابطه به ایسنا می‌گوید: «طی نامه‌‌ای به پیروز حناچی، شهردار تهران از او خواستیم که ممنوعیت استفاده از ظروف یکبارمصرف و پلاستیکی را در کلیه واحدهای اداری شهرداری ممنوع اعلام کند.» عضو کمیسیون سلامت و محیط‌زیست شورای شهر البته معتقد است در برخی مشاغل خدماتی شهرداری مانند میادین میوه و تره‌بار و فروشگاه شهروند نمی‌توان استفاده از پلاستیک را منع کرد. خداکرمی اما درباره اجرای ممنوعیت استفاده در بخش‌های دیگر شهرداری تهران یادآور می‌شود: «معتقدیم که برای کاهش استفاده از ظروف پلاستیکی در شهر باید از خودمان شروع کنیم که بر همین اساس در مجموعه‌های اداری شهرداری می‌بایست استفاده از ظروف پلاستیکی ممنوع شود.» پیش از این، برخی از اعضای شورای شهر تهران مانند سیدآرش حسینی‌میلانی، محمود میرلوحی و برخی دیگر از اعضای شورای شهر تهران چنین پیشنهادی را مطرح کرده‌ بودند.

ظروف یکبارمصرف به‌دلیل مقاومت در تجزیه‌پذیر‌بودن سبب تخریب محیط‌زیست شده و آینده طبیعت و انسان را به خطر انداخته است. با وجود این، در ایران اقدام قاطعانه‌ای برای ممنوعیت استفاده از ظروف یکبارمصرف صورت نگرفته است. شهرداری تهران با ایجاد پویش‌هایی درصدد فرهنگسازی برآمده و مردم استقبال قابل توجهی در دهه نخست محرم داشتند. با این حال، آمار جهانی نشان می‌دهد که ایران در استفاده از مواد پلاستیکی جزو 10کشور نخست جهان است.

یک‌چهارم از کشورهای جهان
از 250کشور در کره زمین، بیشتر از 60کشور ممنوعیت استفاده از مواد پلاستیکی یکبارمصرف را اعمال کرده اند؛ یعنی تنها یک‌چهارم از کشورهای جهان قانون منع استفاده مواد پلاستیکی را به اجرا درآورده‌ است. بنگلادش در جنوب آسیا، سالانه 5متر بارندگی دارد و رکورد جهانی بیشترین میزان بارندگی در یک روز در دست این کشور است. برای همین، سیل‌های متعدد شهری در آنجا اتفاق می‌افتد و به موازات آن تامین زیرساخت‌های زهکشی در بنگلادش یک چالش بزرگ برای دولت محسوب می‌شود، زیرا کیسه‌های پلاستیکی جوی آب و آبراه را مسدود می‌کنند. چنان‌که پس از وقوع سیل سال1998 تخمین زده شد که حداکثر 80درصد آبگرفتگی شهر در اثر زهکش‌های بلوک پلی‌اتیلن ایجاد شده است. به موازات اتفاقاتی از این‌دست، سال‌2002 بنگلادش به نخستین کشوری تبدیل شد که استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را ممنوع کرد‌. دولت بنگلادش 1ژانویه‌2002 تولید و استفاده از 20میکرون پایه پلی‌اتیلن ضخامت در این کشور را قطع کرد.

در آمریکای مرکزی، پاناما نیز در سال‌های بعد از 2002، کیسه‌های پلاستیکی یکبارمصرف را ممنوع اعلام کرد تا سعی در مهار آلودگی در سواحل آن کشور داشته باشد. این کشور در نخستین اقدام به سوپرمارکت‌ها، داروخانه‌ها و خرده‌فروشان دستور داد تا عرضه کیسه‌‌های پلاستیکی پلی‌اتیلن را متوقف کنند، درحالی‌که فروشگاه‌های عمده‌فروشی تا سال‌2020 فرصت دارند تا کیسه‌های پلاستیکی را حذف کنند. جالب اینکه در خیابان‌های پاناما بیلبوردهایی با عبارت «کمتر کیف (پلاستیک)، زندگی بیشتر» به شهروندان اعلام کرد که ممنوعیت استفاده از کیسه‌های پلاستیکی اعمال شده است.

تانزانیا در شرق آفریقا نیز در سال‌2016 استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را ممنوع اعلام کرد. این کشور با تولیدکنندگان برای ایجاد گزینه‌های پایدار همکاری کرد و برای کسب‌و‌کارها زمانی را مشخص کرد تا بتوانند از این قانون تبعیت کنند. دولت اعلام کرد کسانی که این قانون را اجرا نکنند، جریمه می‌شوند و حتی روانه زندان خواهند شد. بدین‌ترتیب، ساخت کیسه‌ پلاستیکی 2سال زندان دارد. این ممنوعیت مربوط به تولید، واردات، فروش و استفاده از کلیه کیسه‌های پلاستیکی یکبارمصرف است. دولت همچنین به گردشگران هشدار داد که قبل از ورود به کشور، کیسه‌های پلاستیکی را تحویل دهند. این کشورها به جای استفاده از کیسه‌های پلاستیکی، کیسه‌های پایه کاغذی و به‌طور کلی کیسه‌های سازگار با محیط‌زیست را جایگزین کرده‌اند. صندوق جهانی طبیعت (WWF) نیز از این ممنوعیت استقبال کرد و پلاستیک را «قاتل ساکت محیط طبیعی ما» خواند. 

    بزرگ‌ترین چالش محیط‌زیست

سازمان ملل متحد استفاده از کیسه‌های پلاستیکی را به‌عنوان بزرگ‌ترین چالش‌های زیست‌محیطی جهان معرفی کرده است. در برخی‌ کشورهای اروپایی برای استفاده از کیسه‌های پلاستیکی مالیات درنظر گرفته شده است. در سال‌2009، 33نماینده انگلیس با اجرای قانون ممنوعیت تولید کیسه‌های پلاستیکی نازک، برای تولید سایر کیسه‌های پلاستیکی مالیات درنظر گرفتند. پیش از آن در سال2002 ایرلند نیز قانون مالیات را برای استفاده‌کنندگان کیسه پلاستیکی درنظر گرفت که این قانون بخش زیادی از مردم را واداشت تا از این نوع کیسه‌ها استفاده نکنند. جالب اینکه در ایتالیا، بلژیک و ایرلند نیز چنین اتفاقی رخ داده و کشورهای آلمان، هلند، سوئیس و فرانسه نیز از قانون مالیات در برابر استفاده از کیسه‌های پلاستیکی بهره می‌برند.

بیشتر از 60کشور ممنوعیت استفاده از مواد پلاستیکی یکبارمصرف را اعمال کرده اند صندوق جهانی طبیعت (WWF) نیز از این ممنوعیت استقبال کرد و پلاستیک را «قاتل ساکت محیط طبیعی ما» خواند