اجرای طرح زراعت چوب در چنبره مشکلات

طرح زراعت چوب با وجود تاکید برنامه پنج‌ساله ششم توسعه اقتصادی به دنبال اجرای قانون تنفس جنگل‌ شمال گرفتار چند مشکل شده ‌است.به گزارش ایرنا، بر اساس قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه اقتصادی کشور قرار بود از سطح ۷۵ هزار هکتار عرصه‌های ملی، مستثنیات و باغی کشور ۲۰ هزار هکتار در استان‌های شمالی زیر پوشش طرح زراعت چوب برود ولی تاکنون بر اساس آمار فقط 7 هزار هکتار زیر پوشش قرار گرفته؛ این در حالی است که با توجه به محدودیت‌های بهره‌برداری چوب از جنگل‌های شمال کشور در قالب طرح استراحت، تنفس جنگل و با هدف تامین نیاز چوب صنایع داخلی، یکی از اساسی‌ترین پیش‌شرط‌ها برای اجرای این طرح در یک دوره ۱۰ ساله، برابر قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه، پرداختن به توسعه زراعت چوب و شتاب‌بخشی در روند اجرای آن بوده است.

 به رغم گذشت بیش از ۲ سال از اجرای این قوانین، مستندات موجود و بررسی‌ها نشان می‌دهد که اجرای این طرح یک روند لاک‌پشتی دارد، بنابراین بعید به نظر می‌رسد بتواند به آن اهدافی که تا پایان قانون برنامه پنج‌ساله ششم توسعه برای آن پیش‌بینی شده دست یابد. بذر طرح ملی زراعت چوب سال ۸۴ کاشته شد تا به جای برداشت بی‌رویه از جنگل‌ها راه نجاتی برای قطع درختان باشد. این طرح از آن زمان تاکنون با فراز و نشیب‌هایی در استان‌های مختلف کشور به مرحله اجرا درآمد.با این حال جمعی از مسئولان و کارشناسان حوزه جنگل و مرتع در شمال کشور، نبود حمایت‌های لازم، کمبود، گرانی و یکپارچه نبودن اراضی، بالا بودن دوره به بار نشستن سرمایه‌گذاری و انتظار 7 تا ۱۰ ساله برگشت سرمایه، نبود تحقیقات بنیادی و برآورد میزان سوددهی، نبود مکانیزم لازم و تضمین‌کننده برای خرید چوب‌آلات از تولیدکنندگان را از عمده مشکلات فرایند اجرای این طرح در شمال کشور و به تبع آن مازندران عنوان کرده‌اند.


زراعت صنوبر توجیه اقتصادی ندارد

یکی از باغداران منطقه خزرآباد در عباس‌آباد مازندران گفت: امروز زراعت گونه صنوبر به علت کم‌آبی و طولانی بودن دوره بازگشت سرمایه برای باغداران این منطقه صرفه اقتصادی ندارد، ضمن آن‌که تولیدکنندگان چوب حمایت هم نمی‌شوند.«توران یوسفی نیا» بیان کرد: شاید گونه صنوبر در گیلان به علت بارش‌های پیوسته برای باغداران صرفه اقتصادی داشته باشد، اما در مازندران این گونه نیست. از طرفی هم برای تامین آب کشاورزی با حفر چاه نیز مجوزهای لازم به آسانی به باغداران داده نمی‌شود.وی اظهار کرد: با این‌که اجرای طرح زراعت چوب ضروری است، اما متاسفانه این موضوع به طور جد پیگیری نمی‌شود.یوسفی نیا گفت: بیش از ۲ دهه است که اطراف باغم صنوبر کاشته‌ام ولی درآمدی از این راه کسب نکرده‌ام. بسیاری از درختان صنوبر توسط افراد ناشناس دزدیده شده‌اند؛ چراکه این منطقه گردشگر‌پذیر است و تردد زیادی وجود دارد.


نهال پالونیا

این باغدار، نهال پالونیا را گونه‌ای ارزشمند و مفید توصیف کرد و افزود: هم‌اکنون با گذشت سال‌ها به این نتیجه رسیده‌ام که هیچ گونه‌ای مثل پالونیا نیست، چراکه چوب آن برای کارهای تزئینی کاربرد دارد و برگش هم برای خوراک دام مورد استفاده قرار می‌گیرد. نکته مهم‌تر این‌که پالونیا هربار که قطع می‌شود به سرعت رشد می‌کند به طوری که در کوتاه‌مدت چندین بار می‌توان از این راه درآمد کسب کرد.به گفته وی، مسئولان ادارات منابع طبیعی و آبخیزداری و نیز جهاد کشاورزی منطقه هم‌اکنون با اجرای طرح و کاشت این گونه موافقت کرده‌اند. امیدوارم به وعده‌ای که داده‌اند عمل کنند، چراکه با این اقدام می‌توان کارآفرینی کرد و به کسب و کار منطقه بهبود بخشید.


ضرورت برنامه‌ریزی علمی 

عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری هم با بیان این‌که برای جنگل‌های شمال در بخش‌های مختلف حفاظت، توسعه جنگل، احیا و بهره‌برداری برنامه‌‌ریزی و طرح‌های جامعی تهیه نشده است، گفت: اگر طرح زراعت چوب به درستی برای تامین مواد اولیه واحدهای سلولزی اجرایی نشود، قاچاق چوب از جنگل‌ها افزایش خواهد یافت.«محمد امینی» با بیان این‌که زراعت چوب و احیای جنگل بدون برنامه امکان‌پذیر نیست، افزود: جنگل‌های شمال نیاز به برنامه‌ای خاص دارند و با طرح استراحت جنگل چالش‌ها چندین برابر می‌شود.وی چالش‌های زراعت چوب در زمین‌ها را جدی و پررنگ دانست و بیان کرد: باید برای زمین‌های ملی و شخصی استان برنامه زراعت چوب تعریف کنیم.

این استاد دانشگاه با اشاره به این‌که در حال حاضر ۱۰۰ هزار هکتار از زمین‌های کشور زیر کشت زراعت چوب می‌رود که تولید سالانه آن ۲ میلیون متر مکعب است، گفت: با توجه به نیاز 7 میلیون متر مکعبی صنایع چوبی کشور، زراعت چوب کمتر از ۲۵ درصد نیاز را برطرف می‌کند.امینی تهیه نهال مناسب و ارزان از سوی وزارت جهاد کشاورزی، استفاده از زمین‌های کنار جاده‌های روستایی و شهری، آب‌بندان‌ها و حاشیه رودخانه‌ها از راهکارهای توسعه زراعت چوب در مازندران برشمرد.عضو هیات علمی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری بیان کرد: اگر نتوانیم زراعت چوب را با هدف تامین مواد اولیه صنایع چوبی مازندران عملیاتی کنیم، نه تنها قاچاق چوب از جنگل‌های شمال دوچندان می‌شود، بلکه با توجه به نیاز کارگاه‌ها و واحدهای صنعت چوب، قطع درختان در گوشه و کنار کشور بیشتر شده و قاچاق بیداد می‌کند.


دلیل استقبال نکردن شالیکاران از زراعت چوب

این استاد دانشگاه یکی از دلایل استقبال نکردن شالیکاران از زراعت چوب را انتظار 7 تا ۱۰ ساله بازگشت سرمایه و سوددهی احتمالی دانست و گفت: با توجه به بی‌ثباتی قیمت‌ها و نبود تضمین خرید بر اساس تورم، کشاورزان انگیزه‌ای برای صنوبرکاری ندارند.امینی افزود: به دلیل نبود زمین‌های یکپارچه برای زراعت چوب و جزیره‌ای بودن آن، شالیکاران به دلیل سایه ایجاد شده توسط درختان، اجازه درختکاری به همسایه‌های خود را نمی‌دهند.وی با بیان این‌که دولت باید در کنار اجرای طرح تنفس جنگل به حفاظت، احیا و به ویژه زراعت چوب توجه جدی داشته باشد، گفت: امروز بیش از ۵۰ درصد عرصه‌های جنگلی شمال کشور فاقد طرح‌های جنگلداری است. به اذعان مسئولان منابع طبیعی بیشترین تصرف و تخریب، آتش‌سوزی و عوامل تهدید‌کننده دیگر در مناطقی مشاهده می‌شود که طرح جنگلداری ندارد.

 

توسعه زراعت چوب

رئیس اداره امور بهره‌برداری اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران-نوشهر بیان کرد: توسعه زراعت چوب یکی از موضوعاتی است که در ستاد فرماندهی اقتصاد مقاومتی استان مورد تاکید زیادی قرار گرفته و به تبع آن مسئولان این نهاد نیز از آذر سال ۱۳۹۶ به جدیت این موضوع را پیگیری کردند.«مجید آهی» افزود: نشست‌های مختلفی همراه با مسئولان، بهره‌برداران، صاحبان صنایع چوب، جوامع محلی و تسهیلگران با موضوع اقتصاد مقاومتی در مرکز مازندران و حتی غرب استان تشکیل شد. با این‌که تصمیمات خوبی برای دستیابی به اهدافی که در این طرح مدنظر بود، گرفته شد ولی در میدان عمل با مشکلاتی مواجه شده‌ایم.

به گفته او، یکی از مهم‌ترین تصمیماتی که در این نشست‌ها گرفته شد انجام اقداماتی مانند کارهای ترویجی، توزیع نهال رایگان، ارائه مشاوره‌های علمی، رایزنی و انعقاد قرارداد با صاحبان صنایع چوبی به منظور مشارکت در سرمایه‌گذاری با جوامع محلی در فرایند اجرای طرح بوده است ولی همه این تلاش‌ها نتیجه‌ قابل قبولی نداشتند.این مسئول، کمبود و گرانی زمین به علت گردشگری بودن منطقه، بی‌میلی مردم به‌ویژه کشاورزان برای فعالیت در این بخش و طولانی بودن دوره برگشت سرمایه را از جمله مشکلات پیش روی اجرای طرح زراعت برشمرد و ادامه داد: از سال گذشته تاکنون فقط حدود ۱۱۰ هکتار از اراضی غرب مازندران زیر پوشش این طرح قرار گرفته است.