بی قلب نشوید

گاهی می‌شنویم فردی ناگهان بر اثر لخته شدن خون در رگ‌ها و گرفتگی عروق فوت کرده است. آمبولی ریه یکی از سه قاتل بزرگ قلبی و عروقی است. سکته‌های قلبی، مغزی و آمبولی ریه سه عامل اصلی مرگ‌ومیر انسان‌ها هستند.رئیس بخش قلب و عروق بیمارستان مسیح دانشوری با اشاره به عوامل اکتسابی و ارثی ایجاد لخته‌های وریدی خون گفت: بی‌توجهی به این مشکل می‌تواند سبب انسداد وریدی، آمبولی یا مرگ در فرد شود.

دکتر بابک شریف کاشانی افزود: افراد مبتلا به سرطان یا کسانی که تحت عمل جراحی قرار گرفته‌اند یا داروی خاصی مصرف می‌کنند، زمینه اکتسابی انعقاد‌پذیری بالای خون دارند.

برخی از افراد نیز نوعی فاکتور خونی در آنها ممکن است کم یا زیاد باشد که خطر انعقادپذیری بالا را در خون آنها به‌صورت ارثی افزایش می‌دهد‌.

شریف کاشانی گفت: کسانی که خطر انعقاد‌پذیری بالای خون دارند احتمال ایجاد لخته‌های وریدی در آنها وجود دارد و می‌تواند سبب انسداد وریدی یا آمبولی در جای دیگر بدن یا مرگ در فرد شود. همچنین خانواده‌هایی که سابقه لخته‌پذیر بودن خون دارند باید نسبت به این مسئله حساسیت بیشتری داشته باشند و در اسرع‌وقت در صورت نیاز به پزشک مراجعه کنند البته پیشگیری اصلی از لخته شدن به‌عهده تیم معالج است و همزمان بیماران و خانواده‌های آنها باید دستورالعمل‌هایی که پزشکان ارائه می‌دهند را جدی بگیرند.دارو‌درمانی یا حرکت نکردن هنگام درمان از جمله این موارد است.

معاون بین‌الملل دانشگاه علوم‌پزشکی شهید بهشتی با اشاره به اینکه در گذشته پزشکان تصور می‌کردند که بیماری‌های افزایش انعقادپذیری خون در افراد بسیار نادر است خاطرنشان کرد البته با پیشرفت علم و گسترش روش‌های تشخیصی مشخص شد که این مسئله چندان هم نادر نیست و باید توجهات لازم در این زمینه انجام شود. البته هر کس با هر کبودی کوچک در بدن خود نیاز به انجام تست‌های میلیونی ندارد و تنها تحت نظر پزشک، افرادی که لازم باشد برایشان تست‌های لازم صورت می‌گیرد.

وی درباره عوامل اصلی لخته شدن خون نیز گفت: مجموعه‌ای از عوامل خطرساز در ایجاد لخته خون نقش دارند اما به‌طور کلی 3 عامل اصلی در ایجاد لخته خون در سیاهرگ‌ها تأثیرگذارند؛ ایستایی و تجمع خون در سیاهرگ، افزایش وضع انعقادپذیری و آسیب جداره داخلی رگ‌ها؛ که هر یک از این عوامل احتمال ایجاد لخته در ورید‌ها را افزایش می‌دهد. همچنین عوامل مختلفی باعث لخته شدن خون در رگ‌ها می‌شوند که البته قابل کنترل هستند و می‌توان از بروز آنها جلوگیری کرد؛ یکی از این موارد چاقی است. فرقی نمی‌کند فرد جوان باشد یا مسن، چون چاقی می‌تواند عاملی برای لخته شدن خون باشد.

عامل دیگر استعمال دخانیات است. همچنین سندروم متابولیک، فشار خون بالا و اختلالات چربی خون باعث افزایش خطر لخته شدن خون می‌شوند. افرادی که از گوشت قرمز بیشتر استفاده می‌کنند و در وعده‌های غذایی‌شان ماهی و سبزیجات کمتری می‌خورند بیشتر در خطرند.

خوشبختانه تمام این موارد قابل کنترل و پیشگیری است. داشتن رژیم غذایی مناسب، ترک سیگار و کنترل فشار خون و چربی ازجمله کارهایی است که فرد می‌تواند با رعایت آنها از ایجاد لخته خون جلوگیری کند.

با این حال، عوامل دیگری نیز دخیل هستند که قابل ‌کنترل نیستند. برای مثال با افزایش سن، احتمال ایجاد لخته خون بیشتر می‌شود. سالمندان به‌دلیل اشکالات عروقی در لایه‌های داخلی رگ، رسوب عوامل خطرساز، بی‌تحرکی بیشتر و نداشتن رژیم غذایی و چاقی، بیشتر در معرض خطر ابتلا به آمبولی ریه هستند. هرچند جوانان هم کم در معرض این خطر نیستند. از سوی دیگر، عوامل محیطی مانند آلودگی هوا، عفونت‌ها، بیماری‌های مزمن ریوی و نارسایی‌های قلبی نیز جزو عواملی هستند که در لخته شدن خون نقش دارند.

نارسایی قلب در کودکان
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران با اشاره به اینکه فیستول رگ‌های خون‌رسان قلب می‌تواند در بزرگسالان تنگی نفس، درد قفسه سینه و علائمی شبیه سکته قلبی را ایجاد کند، گفت: امروزه با استفاده از روش‌های غیرجراحی و اینترونشن می‌توان این بیماران را با موفقیت بالا در کشور درمان کرد.
دکتر عطا فیروزی افزود: فیستول رگ‌های خون‌رسان قلب در کودکان می‌تواند سبب نارسایی قلب و در بزرگسالان درد قفسه سینه، تنگی نفس را به همراه داشته باشد و علائم سکته قلبی را تقلید کند البته مشکل چندان شایع نیست ولی اختلال‌های زیادی را می‌تواند به همراه داشته باشد.
دانشیار دانشگاه علوم پزشکی ایران ادامه داد: در گذشته تنها روش درمانی برای افرادی که مبتلا به فیستول رگ‌های خون‌رسان قلب بودند جراحی باز بود که این جراحی کم‌خطر نبود ولی در سال‌های اخیر روش اینترونشن و غیرجراحی در این زمینه استفاده می‌شود.
دکتر فیروزی با اشاره به اینکه در کشور ما تجربه‌های بسیار خوبی در روش‌های غیرجراحی و اینترونشن عروق قلب وجود دارد، گفت: هرچند که مشکل فیستول رگ‌های خون‌رسان قلب شیوع بالایی ندارند ولی افراد در سنین جوانی و پایین را می‌تواند درگیر کند که اگر درمان خوبی صورت گیرد بیمار عمر طبیعی خواهد داشت. همچنین امروزه استفاده از روش‌های غیرجراحی غالباً با موفقیت همراه بوده و احتمال مرگ‌ومیرها در بیماران بسیار کمتر از روش‌های جراحی باز است.