زخم رودخواری بر تن قزل‌اوزن

تصرف غیرمجاز بستر رودخانه قزل‌‌اوزن که از آن به عنوان «رودخواری» یاد می‌شود، پدیده‌ای نوظهور است که این روزها، در امتداد شاهرگ حیاتی طارم، تهدیدی برای زندگی مردم این شهرستان به شمار می‌رود. 

به گزارش ایرنا، رودخانه‌ها دارای زیبایی طبیعی و ارزش فراوان اقتصادی هستند و همین امر سبب شده است که زمین‌های مجاور رودخانه‌ها مورد توجه زمین‌خواران و استفاده‌کنندگان غیرمجاز این منابع عظیم خدادادی و طبیعی قرار گیرد. ‌

رودخانه‌ها مانند دیگر منابع آبی برابر اصل ۴۵ قانون اساسی جزو انفال و ثروت‌های عمومی‌ محسوب می‌شوند که در اختیار حکومت اسلامی قرار دارند تا طبق مصالح عامه از آنها استفاده شود. به همین علت اراضی مجاور رودخانه‌ها، اعم از بستر و حریم، تابع قوانین و مقررات خاصی است که هدف از وضع آنها جلوگیری از استفاده و مالکیت اختصاصی اشخاص و تضمین دسترسی عموم مردم به رودخانه‌هاست. 

با توجه به کشاورزی بودن منطقه طارم و اقتصاد کشاورزی حاکم بر این شهرستان، آب کالایی باارزش و حیاتی برای این منطقه محسوب می‌شود و هرگونه تغییر در نظام توزیع آن، کشاورزی و در نهایت اقتصاد مردم طارم را با مشکل اساسی روبه‌رو خواهد کرد. 

تصرف بستر و حریم طولانی‌ترین رودخانه استان زنجان در منطقه طارم می‌تواند پیامدهای فاجعه‌باری برای مردمی داشته باشد که در نزدیکی این رودخانه زندگی می‌کنند و شغل اصلی آنها کشاورزی است. همچنین به مرور زمان تاثیرات جبران‌ناپذیری در اکوسیستم منطقه و زندگی سایر موجودات و گیاهانی خواهد داشت که زندگی‌شان با رودخانه قزل‌اوزن پیوند خورده است، چراکه با تصرف بستر قزل‌اوزن و استفاده غیرمجاز و بی‌رویه کشاورزان از آب این رودخانه و عدم مدیریت اصولی آب این رودخانه، زیبایی و عظمت این منبع باارزش و حیاتی از بین خواهد رفت. 

رودخانه قزل‌اوزن از شرق تا غرب شهرستان طارم بستر و حریم خود را از دست داده است و متصرفان غیرمجاز بر جان آن زخم زده‌اند به طوری که در بسیاری از نقاط مسیر رودخانه کاملا تغییر کرده و با تغییر مسیر، اکوسیستم آن آسیب دیده و تعادل رودخانه نیز به هم خورده است، به نحوی که در مواقع بحرانی و وقوع سیل آسیب جدی به شهرستان وارد خواهد شد. 

با وجود این و با توجه به اعتراض فعالان محیط‌زیست و بسیاری از مردم شهرستان طارم در سال‌های اخیر، میزان بستر تصرف‌شده در رودخانه قزل‌اوزن روزبه‌روز بیشتر شده است و با این‌که هرچند وقت یک بار خبری از رفع تصرف حریم شاهرگ حیاتی شهرستان طارم مطرح می‌شود، اما در عمل کمتر شاهد آن هستیم. اگر رفع تصرف هم صورت می‌گیرد، دوباره مقدار بیشتری زمین زراعی از دل قزل‌اوزن بیرون می‌آید. 


واگذاری زمین‌ها

رئیس اداره امور منابع آب شهرستان طارم از برنامه‌‌ریزی و تصمیم جدی این اداره برای رفع تصرف غیرمجاز زمین‌های بستر رودخانه قزل‌اوزن خبر داد و گفت: اکنون هزار هکتار اراضی قابل واگذاری در بستر رودخانه قزل‌اوزن وجود دارد. تا به امروز ۵۸۰ هکتار از آن با نظر کارشناسی و طبق قرارداد در نقاط مختلف شهرستان برای ایجاد شغل و معیشت مردم واگذار شده است. 

علیرضا حاجی‌میری خاطرنشان کرد: زمین‌های تصرفی غیرمجاز در محدوده ۴۲۰ هکتار باقیمانده قرار دارد که با رصد و بازرسی‌های انجام‌شده توسط کارشناسان این اداره ۶ هکتار از این زمین‌ها در برنامه رفع تصرف قرار دارد که در آینده نزدیک این اتفاق خواهد افتاد. 


منابع آبی فراوان

رئیس اداره امور منابع آب شهرستان طارم با بیان این‌که در شهرستان طارم کمبود آب وجود ندارد اظهار کرد: شهرستان طارم به واسطه رودخانه قزل‌اوزن و رودخانه‌های دائمی و فصلی فراوان منابع آبی زیادی دارند، اما متاسفانه تصرفات غیرمجاز در بستر و حاشیه رودخانه قزل‌اوزن موجب هدررفت آنها شده و شهرستان طارم را با چالش آب روبه‌رو کرده است. 

وی با اشاره به ارزش بالای رودخانه قزل‌اوزن افزود: بسیاری از مردم شهرستان با توجه به مسیر رودخانه قزل‌اوزن علاقه‌‌مند به سرمایه‌گذاری در بخش کشاورزی هستند و به قین با واگذاری قانونی و کارشناسانه برخی زمین‌های مستعد در حاشیه رودخانه قزل‌اوزن هم شاهد توسعه اقتصادی در شهرستان خواهیم بود و هم نظم و نظارت دقیق در بستر رودخانه قزل‌اوزن حکمفرما خواهد بود، بنابراین در واگذاری‌ها رعایت حقوق عمومی مدنظر است و این طرح در قالب تعاونی صورت خواهد گرفت. 


برگزاری جلسات

رئیس اداره امور منابع آب شهرستان طارم به دیدار و برگزاری جلسات متعدد با امام جمعه، فرماندار، مسئولان قضایی و اداری و همچنین شوراها و بخش‌های شهرستان طارم اشاره کرد و گفت: با هدف هم‌افزایی بیشتر با دستگاه‌های ذی‌ربط به‌منظور مدیریت منابع آب در شهرستان طارم، جلسات متعددی برگزار کردیم تا در آینده برنامه‌‌ریزی منسجمی برای حفاظت از منابع آب و برخورد با متخلفان داشته باشیم. 

حاجی‌میری با اشاره به اقدامات این اداره برای جلوگیری از تصرف غیرمجاز بستر رودخانه قزل‌اوزن تصریح کرد: با کمک مدیریت جهاد کشاورزی شهرستان طارم مقرر شده است آمار دقیق اراضی زیر کشت بستر رودخانه قزل‌اوزن و ایستگاه‌های پمپاژ موجود تهیه شود تا از این طریق هدف اصلی‌مان که همان بانک اطلاعاتی دقیق از رودخانه قزل‌اوزن است، محقق شود. 


جلوگیری از تردد ماشین‌آلات سنگین

رئیس اداره امور منابع آب شهرستان طارم گفت: یکی از برنامه‌های دیگر این اداره برای جلوگیری از آسیب به بستر رودخانه قزل‌اوزن برخورد با ماشین‌آلات سنگینی است که بدون مجوز برای کار در این رودخانه اقدام می‌کنند.

از این رو در نشست‌های برگزارشده با مسئولان قضایی شهرستان مقرر شد اخطاریه لازم به مالکان بیل مکانیکی و سایر ماشین‌آلات سنگین ابلاغ شود تا بدون هماهنگی و اخذ مجوزهای لازم از این امور، هیچ‌گونه فعالیتی در حوزه منابع آبی شهرستان نداشته باشند. در صورت مشاهده تخلف برابر مقررات با هماهنگی مراجع قضایی برای توقیف و پلمب ادوات پیش‌گفته اقدام خواهد شد. 

حاجی‌میری از مردم شهرستان خواست هر نوع تخلف در منابع آب سطحی و آب زیرزمینی را هرچه سریع‌تر به اداره آب گزارش دهند و افزود: هر کار و فعالیت اجرایی و عملیاتی نیازمند کار فرهنگی است. برای فرهنگ‌سازی استفاده بهینه از منابع آب دست یاری به سوی مردم، سازمان‌های مردم‌نهاد و نهادهای فرهنگی دراز می‌کنیم و امیدواریم که همه در زنده نگه داشتن شاهرگ حیاتی شهرستان طارم کمک حال ما باشند. 


اطلاع‌رسانی قوانین رودخانه به مردم

رئیس اداره امور منابع آب شهرستان طارم نصب بنرهای هشداردهنده و آموزشی را یکی از برنامه‌های آینده این اداره عنوان کرد و گفت: برای آگاهی مردم از قوانین رودخانه و پیام‌های مربوط به حوزه منابع آب بنرهایی تهیه شده است که در فواصل مختلف رودخانه نصب خواهد شد. 

علیرضا حاجی‌میری حضور بین مردم و صحبت با آحاد مردم شهرستان را از اولویت‌های اصلی این اداره برشمرد و افزود: برای آشنایی مردم شهرستان با قوانین رودخانه و حریم مربوط به آن سال‌هاست با مردم محلی که به تصرف بستر رودخانه اقدام کرده‌اند، جلسات و دیدار چهره به چهره برگزار کرده‌ایم و در آینده نیز این برنامه‌ها ادامه خواهد داشت.