جراحی بزرگ شهرداری با استفاده از الگوی شهرهای توسعه یافته

مجید جباری  _ خبرنگار

تصور کنید شهری 4میلیون نفری تنها با 5هزار نفر اداره می‌شود. اما شهری با جمعیت 9میلیون نفر با 67هزار نفر و به روایتی با 120هزار نفر در حال اداره شدن است. این ماجرای شهرداری تهران است. پایتخت که در سال 1367تنها با 5هزار نفر اداره می شد، حالا بیش از 100هزار نفر را برای خدمات‌رسانی به مردم در اختیار دارد. معلوم است که خدمات شهری در این شهر لابه‌لای کارهای اداری و بوروکراسی گم شود و رضایتمندی مردم هم کمتر. یعنی بعد از گذشت تقریبا 30سال سازوکار اداره شهر هم روزآمدتر شود و هم بتواند خدمات بیشتر و متنوع‌تری در اختیار شهروندان بگذارد. به همین دلیل پارلمان شهری پایتخت در دی‌ماه گذشته شهرداری را موظف کرد تا لایحه‌ای برای «اصلاح ساختار مدیریت شهری تهران» ارائه کند. این لایحه قرار است پس از بررسی و تصویب در شورای شهر، ساختارهای فربه و ناکارآمد شهرداری تهران را با جراحی بزرگی اصلاح کند. مدیران شهرداری امیدوارند این لایحه پس از تصویب بتواند با کمترین مشکل، قانون اصلاح ساختار سازمانی را اجرا کند. در ادامه برخی کارشناسان شهری در گفت‌وگو با همشهری در این‌باره و چگونگی این جراحی بزرگ سخن گفته‌اند.

بهره‌وری، حلقه گمشده شهرداری تهران

امیرحسین پورجوهری،کارشناس شهری
اینکه نهادها، معاونت‌ها و سازمان‌های مختلف شهرداری تهران اقدامات موازی با هم انجام می‌دهند، به باور من از مشکل ریشه‌ای‌تری ناشی می‌شود که دلیل آن عدم‌هماهنگی نیست. من اعتقاد ندارم که بخش‌های مختلف سازمانی شهرداری تهران در جریان اقدامات موازی که صورت گرفته یا می‌گیرد، نیستند. درمجموعه شهرداری تهران، همواره رقابت عجیبی درخصوص جذب بودجه وجود داشته و متأسفانه راندمانی که برای مدیران و اجزای سازمانی درنظر گرفته شده و این راندمان از دیرباز مبنای سنجش و قضاوت بوده، اقدامات اجرایی است. در نتیجه در سازمانی که همواره شائبه بنگاه اقتصادی بودن را داشته و اتفاقا از محل این فعل و انفعال اقتصادی، خدمات مورد نیاز شهروندان را به‌عنوان یک رسالت تامین می‌کرده، در اجزا هم این معادله حاکم است؛ یعنی هم در هزینه‌کرد و هم در بحث تولید درآمد. در نتیجه در این سازمان، بخشی موفق‌تر است که درآمد بیشتری را تامین کند و در عین حال (و در کمال تعجب) بخشی موفق‌تر است که بتواند هزینه بیشتری را تولید کند. در چنین رویکردی اساسا هیچ‌گاه نگاه هزینه-  فایده و هزینه- درآمد حاکم نشده است. در عین حال اجزایی از این سازمان که توانسته‌اند منابع مالی بیشتری را جذب کنند، قدرت اثرگذاری بیشتری هم داشته‌اند. در نتیجه ما با سازمانی مواجه هستیم که زیرمجموعه‌‌هایش با هم در اینکه بتوانند بودجه بیشتری جذب کنند، رقابت دارند. به کرات دیده‌ایم هنگام تخصیص بودجه، رقابت‌هایی برای جذب بودجه جهت تعریف و اجرای پروژه‌های مختلف حاکم می‌شود. رقابت‌ها هم به این دلیل است که سازمان‌ها اثرگذاری خود و درنتیجه، قدرت بیشتر خود را نشان دهند.


اصلاح ساختار شهرداری با دانش‌های نوین جهانی

سعید سادات‌نیا، کارشناس شهری
شهرداری تهران مانند بسیاری از سازمان‌ها و نهادهای دولتی با مشکلاتی مواجه است، اما این مشکلات در دوره مدیریت 12ساله شهرداری چندین برابر شد و این نهاد را فربه وناکارآمد کرد. از این‌رو شهرداری تهران به باور من به یک جراحی جدی نیاز دارد و این جراحی باید با درایت و با استفاده از به روز‌ترین دانش‌های نوین جهانی صورت بگیرد. برای تغییر ساختار شهرداری هم باید از تجربه شهرها و کشورهای پیشرفته استفاده کنیم. باید ببینیم شهرداری‌های توکیو و لندن چگونه شهرهای خود را دقیق و با نظم اداره می‌کنند و شهروندانشان هم از مدیریت شهر رضایت دارند. برای مثال در شهری مانند توکیو با 40میلیون جمعیت حتی یک ثانیه تأخیر در سیستم حمل‌ونقل آنها مشاهده نمی‌شود و آلودگی هوا دراین شهر وجود ندارد. در تغییر ساختار این نهاد شهری ابتدا باید هدف تعیین شود و در مرحله بعد باید از دانش و تجربیات شهرهای بزرگ و پیشرفته دنیا استفاده کنیم. همچنین در این مسیر ابتدا باید عارضه‌سنجی شود و بعد از آن درمان را آغاز کرد.از سوی دیگر شهرداری تهران باید با شورای شهر، شورای محله‌ها و تشکل‌های صنفی، حرفه‌ای، اجتماعی و ان.جی.اوها پیوند بخورد. تهران نیازمند پالایش است. یک‌سر آن گودهای جنوب شهر، ‌کوره‌پزخانه‌ها و حاشیه‌های شهری و یک سر دیگر آن برج‌های نازیبا در دامنه کوه‌های البرز است که یکی از بدترین مجموعه‌های شهری به‌شمار می‌رود. با این حال هنوز می‌توان آن را نجات داد و برای آن برنامه‌ای تدوین کرد. باید افرادی از جنس خود آقای حناچی که سواد کافی برای این کار را دارند در شهرداری جمع شوند و این اهداف و برنامه‌ها را تعیین کنند.