باغداری
باغ‌های سوخته در جوار چاه‌های خشک
یک باغدار قمی: کمبود آب برای آبیاری باغ‌های داخل شهر در سال‌های گذشته موجب خشک شدن بسیاری از باغ‌ها شده است
فاطمه امامی | قم – خبرنگار همشهری:
مسأله حراست از باغ‌های شهر قم موضوعی است که در دو سه سال اخیر مورد تأکید بسیاری از مسئولان بوده است. از اعضای شورا گرفته تا مسئولان جهاد کشاورزی و خیلی‌های دیگر در سخنان‌شان با اشاره به گرم شدن هوای تابستان‌ها، حراست از درختان موجود در شهر را برای حفظ مطلوبیت دما ضروری می‌دانند.
یکی از اتفاقات رخ داده در سال‌های گذشته برای حفظ باغ‌ها، خارج کردن این باغ‌ها از محدوده شهری طبق مصوبه کمیسیون ماده 5 استان بود. با این مصوبه تغییرکاربری باغ‌ها قرار است روند سخت‌تر و طولانی‌تری داشته باشد.
کمبود آب برای آبیاری باغ‌های داخل شهر
با وجود همه اقدامات و تأکیدها اما مسأله کمبود آب برای آبیاری باغ‌های داخل شهر موضوعی است که در سال‌های گذشته موجب خشک شدن بسیاری از این باغ‌ها شده است.
«حسین ابراهیمی» یکی از باغداران شهر قم با اشاره به این‌که پلمب چاه‌های داخل شهر به بهانه اضافه برداشت، زندگی باغ‌های داخل شهر را تهدید می‌کند گفت: در گذشته ما از رودخانه حقابه داشتیم، اما به جز امسال که آب خوبی داشته، هیچ وقت حقابه ما درست تخصیص داده نشده و در چنین شرایطی اضافه برداشت از چاه طبیعی است.
وی که 70 سال از عمرش می‌گذرد، یک عمر باغدار بوده و اکنون در کهنسالی نه پیشه دیگری می‌داند و نه سرمایه و علاقه دیگری دارد. ابراهیمی حتی به فرزندانش توصیه کرده در هیچ صورتی پس از او باغش را خشک و تخریب نکنند.
تعیین آب مورد نیاز باغ‌ها
او و باغداران دیگر شهر معتقدند باید کارشناسان جهاد کشاورزی، مقدار آب مورد نیاز برای باغ‌های سبز کنونی داخل شهر را معین کنند و آب منطقه‌ای اجازه برداشت به همین میزان را به باغداران بدهد تا هم مشکل کم‌آبی تشدید نشود و هم باغ‌ها باقی بمانند.
رئیس صنف کشاورزان استان قم افزود: باغ‌های داخل شهر محدوده هنرستان و بلوار قائم و... در گذشته از نهر کرج سیراب می‌شدند که امسال هم آب خوبی دارد.
«علی مومن» با اشاره به این‌که مشکل اینها این است که پروانه‌شان 15 لیتر در ثانیه است اظهار کرد: آب منطقه‌ای بارها از من خواست که برداشت این باغداران را اندازه پروانه چاه‌ها تنظیم کنم و البته قانون هم همین را می‌گوید، اما مسأله به این سادگی هم نیست.
این کشاورز قمی افزود: سوال این است که پروانه چاه‌ها 50 سال پیش صادر شده و از آن موقع به همین شکل استفاده کرده‌اند. پس چرا ناگهان این مشکل ایجاد شده است؟
وی ادامه داد: موضوع برای 50 سال پیش است. در مورد همه چاه‌ها هم همین است. نوشته 3 هزار ساعت در سال ساعت کار مجاز چاه است و متقاضی هم امضا کرده است. خیلی از متقاضیان حتی سواد نداشتند که این نوشته را بخوانند و فقط امضا کرده‌اند. سوال این‌جاست که در این 50 سال چرا کسی سراغ کشاورز نیامده تا ببیند نیاز او با پروانه همخوانی دارد یا خیر.»
میزان ساعت کارکرد چاه‌ها
مومن بیان کرد: سال 94 جلسه‌ای با حضور رئیس مجلس شورای اسلامی و مسئولان مربوطه برگزار کردیم. گفتم اگر همه قم جمع شوند نمی‌توانم ساعت کار را به 3 هزار ساعت برسانم. قرار بر این شد که این چاه‌ها سالی 10 درصد کمتر کار کنند. آن زمان چاه‌ها 8 هزار و 700 ساعت در سال کار می‌کردند. این توافق انجام شد و اکنون رسیدیم به 6 هزار و 200 ساعت و این عدد جوابگوی نیاز ماست. منتهی گفته می‌شود که باید به همان 3 هزار ساعت پروانه برسد.
مومن با گلایه از مسئولانی که نیاز کشاورز را در تصمیم‌های ناگهانی در نظر نمی‌گیرند و دغدغه‌ای برای حفظ ریه‌های شهر ندارند ادامه داد: سینک روستایی همجوار قم و ساوه در استان مرکزی است که پروانه چاه‌های آن 6 هزار ساعت است. 2 روستا کاملا نزدیک به هم چرا باید اینقدر تفاوت داشته باشند که یکی 6 هزار ساعت و دیگری 3 هزار ساعت پروانه داشته باشد؟ وی افزود: سوال این است که این 3 هزار ساعت مبنای کارشناسی دارد؟ با چه استناد و تجربه‌ای این عدد انتخاب شده است ؟
از حدود 4 هزار هکتار باغی که در 40 سال گذشته در محدوده شهر قم موجود بود، تخمین‌ها امروز به کمتر از 70 هکتار باغ مشجر رسیده است. این باغ‌ها ریه‌های شهر هستند که مردم را در برابر بیماری‌ها و آلودگی هوا حفظ می‌کنند.
از طرفی شهرداری مکرر وعده ایجاد بوستان‌های هزار هکتاری و افزایش 300 هکتاری فضای سبز در هر سال را می‌دهد اما به نظر می‌رسد هیچ دغدغه‌ای برای حراست از باغ‌هایی که چند ده سال است به شهر نشاط بخشیده‌اند وجود ندارد.
2 هزار حلقه چاه پروانه‌دار
رئیس نظام صنفی کشاورزی استان قم به مشکلات اضافه برداشت و تهدید سفره‌های زیرزمینی اشاره کرد و گفت: در استان قم 2 هزار حلقه چاه پروانه‌دار داریم. حدود 800 حلقه مربوط به ارگان‌ها و کارخانه‌ها و... است و هزار و 200 حقله چاه کشاورزی که 50 حلقه هم غیر فعال شده است.
«علی مومن» افزود: از طرفی 4 هزار و360 حلقه چاه غیر مجاز در این استان داریم. اگر هرکدام از آنها را 2 لیتر در ثانیه حساب کنیم حدود 500 میلیون متر مکعب آب غیرمجاز در سال داریم. چرا دنبال او نمی‌روید؟
وی با اشاره به این‌که مانور مسئولان برای مبارزه با چاه‌های غیرمجاز چندان جدی نیست اضافه کرد: در 2 سال 60 حلقه چاه را پرکرده‌اند. آیا این کافی است؟ به نظر می‌رسد مشکل جای دیگری است و فشار روی کشاورز می‌آید که ریه‌های شهر را زنده نگه داشته است.
