مینو محرز از جراحی پیوند سلول‌های بنیادی برای یک بیمار مبتلا به اچ‌آی‌وی می‌گوید
کارهای درمانی برای مبتلایان به اچ‌آی‌وی افزایش یافته است
زهرا رفیعی ـ خبرنگار
پیوند سلول‌های بنیادی در بیمار مبتلا به سرطان مغز استخوان در ایران اتفاقی معمولی است، اما پیوندی که چند روز گذشته در بیمارستان امام خمینی(ره) انجام شد، یک تفاوت اساسی داشت. یک بیمار بود که علاوه بر سرطان به ویروس اچ‌آی‌وی هم مبتلا بود و پزشکان به دلایل مختلف این عمل پیوند را انجام نمی‌دادند. این پیوند در احقاق حقوق بیماران مبتلا به اچ‌آی‌وی نیز قدم بزرگی است.
مینو محرز، رئیس مرکز تحقیقات ایدز، در مورد این موفقیت به همشهری گفت: اچ‌آی‌وی این بیمار درمان نشده است و ما هم انتظاری برای درمان آن نداریم. برای او پیوند سلول‌های بنیادی مغز استخوان انجام دادیم و خوشبختانه این پیوند که نخستین بار است در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا انجام شده، موفقیت‌آمیز بوده است.
محرز با اشاره به اینکه پیوند این بیمار اتولوگ (پیوند از خود بیمار) بوده است، گفت: این پیوند در بیماران مبتلا به سرطان پیش از این انجام می‌شد. سلول‌درمانی در بیماران مبتلا به اچ آی‌وی برای درمان اچ‌آی‌وی انجام می‌شد ولی از آنجا که نتایج درخشانی نداشت، مراکز تحقیقاتی روی آن متمرکز نشده‌اند. در ایران نیز این کار پرخطر ، کم بازده و همچنین بسیار هزینه‌بر بود.
به گزارش مجله نیچر، اسفند سال گذشته محققان مدعی شدند برای دومین بار توانسته‌اند فردی مبتلا به ویروس اچ‌آی‌وی را با استفاده از سلول‌های بنیادی در مسیر بهبود قرار دهند. این بیمار که به بیمار لندنی مشهور است، بعد از پیوند مغز استخوان با استفاده از سلول‌های بنیادی توانسته در برابر ویروس اچ آی وی مقاومت کند. شرایط این بیمار در 18ماه گذشته بهبود یافته و هیچ نشانه‌ای از وجود ویروس
اچ آی وی در جریان خون او مشاهده نشده است. پژوهشگران دانشگاه‌های کمبریج، ملبورن و وستمید که در حال پژوهش روی این موضوع هستند، می‌گویند ابتلای این فرد به ویروس اچ آی وی در سال2003 مسجل شد و وی به همین علت در سال2012 به سرطان غدد لنفاوی نیز مبتلا شد. برای درمان سرطان وی مجبور به پیوند مغز استخوان شد. اما در جریان این کار سلول‌های بنیادی ژن CCR5نیز به این فرد تزریق شد که مقاومت بدن او را در برابر اچ‌آی‌وی افزایش داد.
پیش از بیمار لندنی، 12سال قبل روی بیمار دیگری در برلین پیوند مغز استخوان انجام شده بود که به گفته دکتر محرز، ویروس اچ‌آی‌وی در او فعال شده است. وی گفت: در بیمار برلینی اهدا‌کننده دارای ویژگی‌های ژنتیک ضد اچ‌آی وی بود که اتفاقا مطالعات ژنتیک نشان می‌دهد ما در حوالی ترکمن صحرا آن ویژگی را داریم.
وی در پاسخ به اینکه چرا تا پیش از این پزشکان پیوند مغز استخوان برای درمان بیماری‌های دیگر، روی بیماران مبتلا به اچ‌آی‌وی انجام نمی‌دادند گفت: تا مدتی پزشکان می‌ترسیدند و تصور می‌کردند که عفونت در این افراد بالاست، درحالی‌که با داروهای جدید میزان بقای مبتلایان به اچ‌آی‌وی پس از جراحی مثل بقیه بیماران بالاست. یک سال پیش هم در پیوند کلیه به بیمار مبتلا به اچ‌آی‌وی توانستیم موفقیت به‌دست بیاوریم. اخیرا خوشبختانه کارهای درمانی بیشتری برای مبتلایان انجام می‌شود. در واقع بیماران مبتلا به اچ‌آی‌وی حق‌شان است که درمان‌های مختلف را دریافت کنند.
وی در مورد آخرین درمان‌های موجود برای بیماران مبتلا به اچ‌آی‌وی – ایدز گفت: دانشمندان دنیا به‌دنبال درمان قاطع از طریق ایمنوتراپی هستند. مبتلایان به اچ‌آی‌وی با داروهای مؤثر اخیر زندگی نرمالی دارند و به لحاظ اخلاقی ما نمی‌توانیم به آنها سلول‌های بنیادی تزریق کنیم چرا که احتمال موفقیت آن بسیار کم است. در آمریکا و اروپا نتایج اولیه درمان از طریق داروهای ایمنوتراپی موفقیت‌آمیز بوده است و امیدوارم به‌زودی به بازار بیاید. مرکز تحقیقات ایدز ایران که مجموعه‌ای است برای تحقیقات، درمان، بستری، آزمایشگاه و... به‌دنبال بررسی درمان با سلول‌های بنیادی بود ولی نتایج دنیا چندان موفق نبود بنابراین ما نیز تلاش کردیم که روی ایمنوتراپی کار کنیم ولی از 12سال پیش بودجه تحقیقات در این زمینه متوقف شد. کشورهای دیگر نیز به‌دنبال آن هستند و امیدواریم داروی مؤثر و قطعی به بازار بیاید.
وی با اشاره به ترس مراکز درمانی برای درمان بیماران گفت: پرسنل بهداشتی و درمانی باید بدانند که فرد مبتلا به اچ‌آی‌وی که تحت درمان قرار گرفته و عفونت در خونش منفی شده و درمان موفقیت‌آمیز داشته است، با یک فرد عادی برای انجام جراحی و خدمات از نظر عفونت هیچ تفاوتی ندارد. حال در شرایطی که خیلی‌ها به‌دلیل عدم‌آگاهی و ترس، حاضر نیستند بیماران مبتلا به اچ‌آی‌وی را جراحی کنند باید از این افرادی که این پیوند را انجام دادند، تشکر کنم. متأسفانه ما برای انجام یک زایمان یا جراحی دندانپزشکی برای مبتلایان به اچ‌آی‌وی باید بسیار صحبت کنیم و در این حوزه مشکلات زیادی داریم.
در همینه زمینه :